«Տենգվար»–ի խմբագրումների տարբերություն

Տենգվարի տառերի կարևորագույն առանձնահատկություններից մեկն այն է, որ դրանց ձևը ցույց է տալիս դրանց հնչողությունը։ Քուենյայի բաղաձայնային համակարգն ըստ արտաբերման տեղի բաժանվում է 5 տեսակների՝ շրթնային, ատամնային, քմային, ենտալեզվային և կոկորդային։ Ետնալեզվայինները բաժանվում են պարզ և շրթնայնացված ետնալեզվայինների։ Յուրաքանչյուր արտաբերական կետ և դրան համապատասխանող տենգվաների շարքն ունի իր անունը դասական քուենյա տարբերակում։ Ատամնային հնչյունները կոչվում են ''տինկոտեմա'' և քուենյայում ներկայացված են առաջին սյունակում։ Շրթնային հնչյունները կոչվում են ''պարմատեմա'' և ներկայացված են տենգվարի երկրորդ սյունակում, ետնալեզվայինները կոչվում են ''կալմատեմա'' և ներկայացված են չորրորդ սյունակում, իսկ շրթնայնացվածները կոչվում են ''քուեսսատեմա'' և ներկայացված են չորրորդ սյունակում։ Քմային հնչյունները կոչվում են ''տյելպատեմա'' և չունեն իրենց սեփական տենգվաները, սակայն ներկայացված են երրորդ սյունակում՝ համապատասխան կետադրական նշանով։

 

 

=== Տառերի կազմումը ===

Տառերի մեծ մասը ստացվում է երկու պարզ մասնիկների համադրմամբ՝ ուղղահայաց գծիկ և կլորացված աղեղ(ներ) (որոնք կարող են լինել կամ չլինել ընդգծված և կարող են լինել գծիկի աջ կամ ձախ կողմերում)։

 

 

 

# Աղեղը կրկնապատկելը խուլ բաղաձայնը դարձնում է ձայնեղ,

# գծիկը կարճացնելն այնպես, որ այն դառնա աղեղի մակարդակի, ստեղծում է համապատասխան քթայինը. տեսակների մեծ մասում կարճ գծիկով և մեկ աղեղով նշանները չեն համապատասխանում խուլ քթայիններին, այլ ապպրոքիմանտներին։

 

 

[[Պատկեր:Parmatéma.png|մինի]]

Ահա մի օրինակ ''պարմատեմայից''՝ տենգվարի ''հիմնական կիրառության'' շարքից։

 

# Կրկնապատկաված աղեղով այն նշանակում է /b/ և կոչվում ''ումբար''։

# Եթե բարձրացնենք գծիկը, այն կկոչվի ''ֆորմեն'' և կնշանակի /f/։

# Կարճացված գծիկով և կրկնապատկված աղեղով այն նշանակում է /m/ և կոչվում է մալտա։

 

Որոշ լեզուներում, որոնցից է քուենյան, որը չի պարունակում /v/-ից բացի այլ ձայնեղ շփական, բարձրացված գծիկ + կրկնակի աղեղ շարքը օգտագործվում է շատ տարածված քթային + պայթական միացությունները (նտ, մպ, նկ, նքու) ցույց տալու համար։