«Սումգայիթի ջարդեր»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
չ փոխարինվեց: 8թ → 8 թ (4) oգտվելով ԱՎԲ |
չ clean up, փոխարինվեց: է: → է։, ը: → ը։ (8), լ: → լ։ (3), ծ: → ծ։, մ: → մ։ (4), ն: → ն։ (6), ս: → ս։, վ: → վ։, տ: → տ։, ր: → ր։, ք: → ք։ oգտվելով [[Վիքիպեդիա:ԱվտոՎիք... |
||
Տող 1.
[[Պատկեր:Sumgait genocide.jpg|thumb|right|300px|Ադրբեջանական ջարդարարների ամբոխը շարժվում է դեպի հայկական թաղամաս]] [[Պատկեր:Azerbaijan map sumqayit.png|thumb|right|300px|Սումգայիթը [[Ադրբեջան]]ի քարտեզին]]
'''Սումգայիթի ջարդեր''', [[Ադրբեջանի ԽՍՀ|Խորհրդային Ադրբեջանի]] [[Սումգայիթ]] քաղաքում [[ադրբեջան]]ական իշխանությունների կողմից պետական մակարդակով կազմակերպված քաղաքի [[Հայեր|հայ]] ազգաբնակչության եղեռն և զանգվածային տեղահանություն, որը տեղի է ունեցել [[1988]] թվականի փետրվարի [[փետրվարի 27|27-ից]] [[փետրվարի 29|29-ը]] ընկած
Սումգայիթում կրքերը բորբոքելու համար օգտագործվել են ստահոդ լուրեր. իբր Հայաստանում զանգվածաբար սպանում են ադրբեջանցիներին, թալանում նրանց ունեցվածքը և
Ոճրագործությունը ծրագրավորված է եղել
Երեք օր շարունակվող սպանդի արդյունքները զարհուրելի էին, ջարդարարների գործողությունները անօրինակ դաժան. ԽՍՀՄ պաշտոնական տվյալներով մի քանի տասնյակ, իսկ ոչ պաշտոնական հազարից ավել սպանվածներ, որոնց մեծ մասը խոշտանգումներից ու կտտանքներից հետո ողջակիզված, հազարավոր վիրավորներ, հարյուավոր բռնաբարվածներ, այդ թվում՝ մեծ թվով անչափահասներ, 18.000 փախստականներ, մի քանի հարյուր ավերված ու թալանված բնակարաններ, տասնյակ կողոպտված կրպակներ, խանութներ, արհեստանոցներ և հասարակական նշանակության օբյեկտներ, մի քանի տասնյակ հրկիզված ու ջարդված ավտոմեքենաներ և
Փետրվարի 29-ին [[ԽՍՀՄ ԶՈՒ|խորհրդային զորքեր]] են մտցվել Սումգայիթ, սակայն այդ օրը ևս շարունակվել են բռնարարքներն ու
Ջարդարարներից պատասխանատվության է ենթարկվել միայն 94 մարդ, և նրանցից միայն մեկի նկատմամբ է մահապատժի դատավճիռ
Չնայած միջազգային հանրությունը դեռևս Սումգայիթի ոճրագործությունը չի ճանաչել որպես ցեղասպանությունը, բայց այն դատապարտել են [[Եվրոխորհրդարան]]ը (1988 թ.), [[ԱՄՆ]] Սենատը (1989 թ.) և [[Արգենտինա]]յի
Հայաստանի և Արցախի Հանրապետությունները ևս Սումգայիթի ոճրագործությունը պաշտոնապես չեն ճանաչել ցեղասպանություն՝ բավարարվելով Ստեփանակերտում զոհերի հիշատակը հավերժացնող հուշարձանի և [[Հայոց ցեղասպանության զոհերի հուշահամալիր|Մեծ եղեռնի զոհերի հուշարձանի]] մոտ փոքրիկ խաչքար
== Ականատեսների վկայություններ ==
=== Սերյանյան Շահեն Ֆրիդոնի ===
Շահեն Սերյանյանը ծնվել է 1959
<blockquote>
{{քաղվածք|Փետրվարի 27–ի երեկոյան ժամը 8–ին տանը նստած էինք, զանգահարեց մեր բարեկամը՝ Շահումյանի շրջանից և ասաց, որ եկել է Բաքվից, չի կարող տուն մտնել, թուրքերը ամբոխով հավաքվել են, հայերի գործը վատ է: Մենք սկզբից չհավատացինք: Քեռիս էր մեր տանը, ասաց, որ Սումգայիթում էլ անհանգիստ վիճակ է, թուրքերը հավաքվում են: Մեր թաղամասում գիշերը ոչինչ չպատահեց: Առավոտյան ժամը 11–ից մեր թաղամասն էլ իրար խառնվեց: Հազարավոր մարդիկ գոռալով, հայհոյելով վխտում էին Դրուժբայի, Նարիմանովի փողոցներով, հարձակվում հայերի վրա, ծեծում կամ սպանում: Հայերը սկսեցին իրար զանգահարել․ տներից դուրս մի՛ եկեք, դռների վրայի ազգանունները հանե՛ք: Ամբողջ օրը դուրս չեկանք: Օֆելյա Յուսիֆովնան, Էլդարը, Շաքիր Շիրինովը ասացին՝ մի՛ վախեցեք, կպաշտպանենք: Երկուշաբթի մեզանից ոչ ոք գործի չգնաց: Մայրս գործարանի բուժկետում է աշխատում, բժշկուհին զանգահարեց․ գործի չգաս:
Տող 27.
=== Սերյանյան Էլմիրա ===
Սերյանյան Էլմիրան ծնվել է 1963
<blockquote>
{{քաղվածք|Երկուշաբթի ջարդը հասավ մեր թաղամաս: Ես հորս ու հարսիս եղբոր հետ թաքնված էի Էլդարի տանը, պատշգամբի պահարանում՝ ես ու հայրս, Սերգեյը՝ բազմոցի տակ: Իմ աչքով տեսել եմ միայն Սաշայի ու Լոլայի սպանությունը: Աղմուկ–աղաղակ էր, սուլոց: 100-150 հոգի էին: Սաշային սպանեցին մուտքի մոտ, խփում էին փայտերով, ոտքերով: Սաշայի քույրը՝ Նատաշան, պատշգամբից գոռում էր, օգնություն կանչում: Ինչ եղավ այդ աղջկան, չիմացանք: Սաշայի դիակը մի քանի ժամ ընկած էր փողոցում, ոչ ոք չէր մոտենում, հետո հարևաններից մեկը տարավ, բայց ու՞ր, չգիտենք: Սաշայենց տան իրերը՝ կահույքը, հեռուստացույցը, ամեն ինչ շպրտեցին 4–րդ հարկից:<ref name="ReferenceA"/>|}} </blockquote>
|