«Սյունիքի ազատագրական պայքար (1722-1730)»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
"Персидский_поход_Петра_I.jpg" Ֆայլը Ջնջվել է: Վիքիպահեստում՝ Jcb մասնակցի կողմից: Պատճառը սա է՝ Missing permission as of 7 June 2016 - Using [[:c:COM:VFC|VisualF |
չ clean up, փոխարինվեց: է: → է։, բ: → բ։ (5), ը: → ը։ (24), թ: → թ։, ի: → ի։ (3), լ: → լ։ (2), ծ: → ծ։, կ: → կ։ (2), մ: → մ։ (12), ն: → ն։ (22), ո oգտվելով [[Վիքիպեդիա:Ավտո... |
||
Տող 1.
{{Հայոց պատմություն}}
'''Սյունիքի ազատագրական պայքար''', 1722-1730 թվականներին սկսված ազատագրական շարժում պատմական [[Սյունիք (նահանգ)|Սյունիք]] նահանգի բնակչության
Արևելյան Հայաստանում այդ ժամանակ իշխում էին [[Բագրատունիներ]]ից, [[Սյունիներ]]ից ու [[Առանշահիկներ]]ից սերող ազնվական տոհմերի ներկայացուցիչներ, այդ թվում՝ [[Հասան-Ջալալյաններ]]ի, [[Դոփյաններ]]ի, [[Պռոշյաններ]]ի, [[Օրբելյաններ]]ի, [[Վաչուտյաններ]]ի, [[Զաքարյաններ]]ի և [[Կյուրիկյաններ]]ի շառավիղները, ովքեր իրենց վերահսկողության տակ ունեին ոչ ընդարձակ
[[1677]] թվականին կաթողիկոս [[Հակոբ Դ Ջուղայեցի]]ն Էջմիածնում գումարում է [[Էջմիածնի եկեղեցական ժողով (1677)|գաղտնի ժողով]], որին մասնակցում էին հոգևոր ու աշխարհիկ 12 գործիչներ, այդ թվում՝ Սյունիքի ու [[Արցախ (նահանգ)|Արցախի]] մելիքներից ոմանք<ref>{{Cite web|title = Սուրբ Էջմիածնի 1677 թ. գաղտնի խորհրդաժողովը|url = http://www.historyofarmenia.am/am/Encyclopedia_Edzmiacni_gaxtni_xorhdajoxov@ |website = ԵՊՀ Հայագիտական հետազոտությունների ինստիտուտ|accessdate = 1 փետրվարի 2016}}</ref>: [[Եվրոպա]]կան պետությունների օգնությանը դիմելու նպատակով կազմված պատվիրակությունը [[1678]] թվականի վերջերին Հակոբ Ջուղայեցու գլխավորությամբ հասնում է [[Կոստանդնուպոլիս]]: Այդտեղ երկու տարի անց հիվանդությունից մահանում է Հակոբ
== Անգեղակոթի ժողով ==
{{Հիմնական հոդված|Անգեղակոթի ժողով}}
Հայաստան վերադառնալիս Սյունիքի [[Անգեղակոթ]] գյուղում Իսրայել Օրին Մելիք Սաֆրազի հետ հրավիրում է գաղտնի
[[Պատկեր:Israel Ory.JPG|մինի|ձախից|[[Իսրայել Օրի]]]]
Հովհան Վիլհելմին ներկայացված ծրագրում նշվում էր Հայաստանից ազատագրության ծրագրի
[[1701]] թվականի ամռանը Իսրայել Օրին ժամանում է [[Ռուսական կայսրություն]]: Հայաստանի ազատագրության ծրագիրը Օրին ներկայացնում է [[Պետրոս I]]
1702 թվականի գարնանը Իսրայել Օրին և Մինաս վարդապետը մոսկվայաբնակ հայ զինվորական Միրոն Վասիլևի միջոցով նամակներ են ուղարկում [[Եսայի Հասան-Ջալալյան]]ին: Վերջինս սերում էր [[Հասան-Ջալալյաններ]]ի ազնվական տոհմից, որի կրտսեր ներկայացուցիչները սովորաբար դառնում էին հոգևոր
Օրին Սպահանից վերադառնում է [[Շամախի]] և շուրջ մեկ տարի մնում
Մոսկվա, Եսայի Հասան-Ջալալյանն իր երկու եպիսկոպոսների հետ միանում է Իսրայել Օրու
Ռուսաստան էր տանում 20 հայ մետաքսագործ ընտանիքներ և մեծ քանակությամբ հում մետաքս՝ Մոսկվայում մետաքսի գործարան հիմնելու համար, արցախյան 25 ձիեր և թանկարժեք
== Զանգեզուրի ազատագրում ==
18-րդ դարի սկզբներից [[Սյունիք (նահանգ)|Սյունիքում]] և [[Արցախ (նահանգ)|Արցախում]] պատրաստվում էին ազատագրական
[[Պատկեր:Kapan. Monument to David Bek.jpg|մինի|[[Դավիթ Բեկ]]ի արձանը [[Կապան]]ում]]
30 հոգանոց զորականների ջոկատը, որոնց շարքում առավել հայտնին [[Դավիթ Բեկ]]ն էր, հաստատվեցին [[Շինուհայր]] ավանում և իրենց շուրջը համախմբեցին տեղի զինված
Նույն տարվա աշնանը Դավիթ Բեկը պարտության մատնեց կարաչոռլու և ջևանշիր քոչվոր
Հայ բնակչությունը ոտքի է կանգնում նաև երբեմնի [[Սյունիքի թագավորություն|Սյունիքի թագավորության]] մայրաքաղաք [[Կապան]]ում: Շրջակա մուսուլման տիրակալները՝ Բարգուշատի ու Ղարադաղի խաները, 18000-անոց զորքով հարձակվում են հայկական զորքերի
[[Պատկեր:Արցախը և Սյունիքը 1720-1730 թվականներին.jpg|մինի|Արցախի և Սյունիքի իշխանություններ|ձախից]]
1724 թվականին պարսից շահ [[Թահմասպ II]]-ի հրամանով [[Ղարադաղի խանություն|Ղարադաղի խանը]] հարձակվում է հայկական իշխանության
Դավիթ զորավարի հրամանով ամրացվում են հայկական բերդերը, որտեղ հաստատվում է մշտական
1722-25 թվականներին՝ երեք տարվա ընթացքում, հաղթահարելով բոլոր դժվարությունները, Դավիթ Բեկը ոչ միայն վտարեց օտարներին ու թշնամիներին, այլև համախմբեց [[Սյունիք (նահանգ)|Սյունիքի]] հայկական մելիքությունները մեկ դրոշի
1723 թվականից հայ-վրացական միացյալ զորքերը, [[Պետրոս Մեծ]]ի խոստման համաձայն՝ ոգևորված [[Կասպիական արշավանք]]ի մասին լուրով, սպասում էին [[Գանձակ]]ի մոտ գտնվող Չոլակ
== Հալիձորի ու Մեղրու ճակատամարտեր ==
1722 թվականի Իրանի գահակալական կռիվներից հետո [[Օսմանյան կայսրություն|օսմանյան սուլթան]] [[Ահմեդ III]]-ը (1703-1730) հրամայում է զորք հավաքել՝ [[Անդրկովկաս]]ի ու [[Ատրպատական]]ի վրա հարձակվելու
1724 թվականի ամռանը թուրքական զորքերը պաշարում են [[Երևան]]ը: [[Երևանի ինքնապաշտպանություն (1724)|Երևանի ինքնապաշտպանությունից]] հետո, կորցնելով 20 000 զինվոր՝ թուրքերը գրավում են 10 000-անոց
[[1726]] թվականին նրանք թուրքերը [[Նախիջևան]]ի կողմից՝ [[Արաքս]] գետի հունով, ներխուժում են
[[1727]] թվականի փետրվարի 26-ին թուրքերը պաշարեցին
[[Պատկեր:2014 Prowincja Sjunik, Klasztor Tatew (35).jpg|մինի|ձախից|Դավիթ Բեկի իշխանության հոգևոր կենտրոնը՝ [[Տաթևի վանք|Տաթև]]]]
[[Հալիձորի ճակատամարտ]]ից հետո հայերը թուրքական զորքերից ազատագրեցին Կապանը՝ նրանց քշելով [[Մեղրի]]: Օսմանյան բանակը, նահանջելով, կենտրոնացավ
Օսմանյան բանակների դեմ տարած հաղթանակներից հետո Դավիթ Բեկը, համոզվելով, որ ռուսական կողմից օգնություն չի ստանալու, պատվիրակություն է ուղարկում պարսից շահ Թահմասպ II-ի մոտ՝ համագործակցության
== Ապստամբության անկում ==
Օսմանյան զորքերը կրկին հարձակվում են Սյունիքի իշխանության
[[Պատկեր:2014 Prowincja Sjunik, Chyndzoresk (001).jpg|մինի|աջից|[[Խնձորեսկ]]]]
1729 թվականի սկզբին, երբ հակառակորդը կրկին պաշարեց [[Հալիձորի բերդ]]ը, Մխիթար Սպարապետը պահանջեց շարունակել պաշտպանությունը և ուժասպառ անել թշնամուն, իսկ Տեր-Ավետիսը նախընտրեց նրանց հետ բանակցելու
Մխիթարը միավորեց հայկական ուժերը և թուրքերի դեմ մի շարք հաջող հարձակումներ կազմակերպեց, որի արդյունքում ազատագրվեցին բազմաթիվ
Սյունիքի ազատագրական պայքարը ավարտվեց՝ չհասնելով վերջնական
== Պատկերասրահ ==
|