«Թխկի արծաթափայլ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
Նոր էջ «{{taxobox | name = {{PAGENAME}} | image file = | image title = | image descr = | regnum = Բույսեր | phylum = | classis = | ordo = Օճառածաղկավորն...»:
 
No edit summary
Տող 11.
| genus = [[Թխկի]]
| species = [[Թխկի արծաթափայլ]]
| latin = Acer negundosaccharinum
| author =Lineus
| syn =
Տող 17.
| typus =
}}
 
'''Թխկի արծաթափայլ''' ({{lang-lat|Acer negundo}}), [[թխկազգիներ]]ի ընտանիքի, [[թխկի]] ցեղի բույս։
== Նկարագրություն ==
Խոշոր ծառ է, մինչև 40 մ բարձրությամբ և 1 —1,5 մ բնի տրամագծով: Բնի և բազմամյա ճյուղերի կեղևը բաց մոխրագույն է, անջատվում է երկայնական շերտերով: Սա-
Ծառ է, 20—25 մ բարձրությամբ և մինչև 1 մ բնի տրամագծով: Բունը ծուռումուռ է, ոլորված, ծածկված գորշավուն կեղևով: Երիտասարդ ճյուղերը մազմզուկապատ են, ընձյուղները մերկ, մուգ կանաչ, փայլուն, ծածկված մոմային խավով: Տերևները կենտ փետրաձև են, կազմված 3—5 (հազվադեպ' 7—9) սրածայր տերևիկներից, որոնց ձևը խիստ տարբեր է, 5—1 3 սմ երկարությամբ և 2,5—7,5 սմ լայնությամբ: Երկտուն ծառ է, ծաղիկները բացվում են մինչև տերևների երևալը: Ծաղկաբույլերը առաջանում են տերևաբողբոջների երկու կողմերում գտնվող բողբոջներից և փնջանման են: Երկթևիկներն ունեն 3,5—4,8 սմ երկարություն, դասավորված են սուր անկյան տակ: Ծաղկում է մարտին (բարենպաստ պայմանների դեպքում՝ փետրվարի վերջերին), երբեմն' ապրիլին: Պտուղները հասունանում են սեպտեմբերին:
ղարթը լայն գլանաձև է, դեպի ցած կախված ճյուղերով: Տերևները խոր կտրտված 5 բլթականի են, 8—14 սմ երկարությամբ և լայնությամբ, խոր կրկնակի կամ բլթակա-
սղոցաեզր, սրածայր բլթակներով, ընդ որում միջին բլթակն իր հերթին կազմված է երկրորդ կարգի 3 բլթակներից, վերևից վառ կանաչ, ներքևից արծաթասպիտակ և կապ-
տամոխրավուն, նոր բացված ժամանակ մազմզուկապատ են, իսկ այնուհետև՝ մերկ, աշնանը՝ բաց դեղնավուն: Տերևակոթուններն ունեն 8—1 2 սմ երկարություն: Ծաղիկները կարճ կոթունավոր են, կանաչավուն, առանց պսակաթերթիկների, հայտնվում են մինչև տերևների բացվելը: Բաժակը ձուլաթերթ է: Երկթևիկները մազմզուկապատ են,
3,5—7 սմ երկարությամբ և մինչև 1,8 սմ լայնությամբ, թևիկները մանգաղաձև ծռված են: Ծաղկում է չափազանց վաղ (բարենպաստ պայմանների դեպքում' փետրվար-մարտ ամիսներին, երբեմն՝ ապրիլին): Պտուղները հասունանում են մայիսին-հունիսին:
 
== Տարածվածություն ==
Տարածված է [[Հյուսիսային Ամերիկա]]յում՝ [[Սենտ-Ջոն]] և [[Նյու-Բրանսուիկա]] գետերի հովիտներից մինչև հարավային [[Օնտարիո]], ավելի հարավ՝ մինչև Ֆլորիդայի հյուսիսային շրջանները և արևմուտքում՝ մինչև [[Դակոտա]] և [[Նեբրասկա]], [[Կանզաս]] և [[Արկանզաս]]:Աճում է գետահովիտներում, ուռենիների, սև հացենու, սև կեչու, կարմիր և սև թխկիների ու սպիտակ ճահճային կաղնու հետ միասին: Արմատային համակարգը հզոր է: Խոնավասեր է: Ապրում է 80—100 տարի: Հողմադիմացկուն չէ, հեշտությամբ է վարակվում սնկային հիվանդություններով: Դիմացկուն է ծխի, գազերի, փոշու նկատմամբ: Լավ է դիմանում մինչև — 30° C-ի սառնամանիքներին: Ունի բազմաթիվ պարտիզային ձևեր, որոնք աչքի են ընկնում սաղարթի ձևով (ուղղաձիգ բարձրացող ճյուղերով, լացող), տերևների ձևով (խոր կտրատված, եռաբաժան, խոշոր բլթակավոր), տերևների գույնով (դեղնավուն, բացվելիս՝ դեղնանարնջագույն) և այլն: Հաջողությամբ կարելի է օգտագործել մեր հանրապետության խոնավ շրջաններում, ստորին և միջին լեռնային գոտիներում (չոր շրջաններում կարելի է մշակել առատ ոռոգման դեպքում): Գեղեցիկ և շքեղ պարկային ծառատեսակ է:
Տարածված է [[Հյուսիսային Ամերիկա]]յում, [[Օնտարիո լիճ|Օնտարիո]]յից մինչև [[Ֆլորիդա|Ֆլորիդայի]] հարավային շրջանները և դեպի արևմուտք հասնում է մինչև ժայռոտ լեռները: Աճում է հովիտներում, գետերի ու լճերի ափերին: Հայհաստանի տարածքում մշակվում է ամենուրեք, սակայն աչքի չի ընկնում երկարակեցությամբ ու դիմացկունությամբ: Ապրում է 40—50 տարի: Արագ է աճում: Խիստ տուժում է անժամանակ և առատ ձյունատեղումներից, քանի որ բնափայտը խիստ փափուկ է և փուխր: Բազմանում է սերմերով, ընդ որում ամենուրեք առատ ինքնացան է տալիս: ճամեմատաբար բարձր են գնահատվում այս ծառատեսակի պարտիզային ձևերը (խայտաբղետ և սպիտակ տերևավոր): Քանի որ առանձնապես աչքի չի ընկնում դեկորատիվ առանձնահատկություններով, ապա կարելի է աճեցնել միայն սահմանափակ քանակությամբ, երբ ավելի բարձրորակ տեսակներ հնարավոր չէ մշակել:
 
== Կիրառություն ==
Էկոլոգիական խումբը' XVI: Մշակության հավանական շրջանները' 2—3, 7—117—10, 12—14, 17-28, 3031-32:<ref>{{Գիրք:ՀԴՖ|2|133-135}}</ref>:
== Ծանոթագրություններ ==
{{ծանցանկ}}