«Պտղոմեոս Լագոս»–ի խմբագրումների տարբերություն

'''Պտղոմեոս Լագոս''' ({{lang-en|Ptolemy Lagides}}, մ․թ․ա․ 367–283 թթ․), [[Եգիպտոսի պատմություն|Եգիպտոսում]] Պտղոմեոսյան դինաստիայի (մ․թ․ա․ 305-30 թթ.) հիմնադիրը, Եգիպտոսի [[սատրապ]], [[Ալեքսանդր Մակեդոնացի|Ալեքսանդր Մակեդոնացու]] ամենամտերիմ զինակիցներից մեկը՝ եռանդուն և տաղանդավոր գործիչ։

Մ․թ․ա․ 323 թ. Ալեքսանդրի մահից հետո բոլորի, այդ թվում նաև Պտղոմեոսի համար, սկսվեց նոր շրջան։ [[Բաբելոն]]ում սատրապությունների բաժանման ժամանակ Պտղոմեոսը կարողացավ հասնել նկատելի հաջողությունների։ Կարելի է նույնիսկ ասել, որ այստեղ որոշվեց նրա ճակատագիրը, քանզի նրան բաժին ընկավ հենց Եգիպտոսը, որը նրան անծանոթ չէր, քանի որ դեռևս Ալեքսանդրի կենդանության օրոք, լինելով Եգիպտոսում, նա կարողացավ գնահատել այս երկրի բնակչության և դիրքի հետ կապված առավելությունները։ Եվ՛ արևելքից, և՛ արևմուտքից Եգիպտոսը շրջապատված էր լայնատարած անապատներով և այն գրավելը այնքան էլ հեշտ գործ չէր։ Երկիրը հեշտ էր պաշտպանել և, եթե անգամ թշնամուն հաջողվեր գրավել սահմանամերձ ամրոցները, միևնույն է դելտայի բազուկներով բաժանված Նեղոսի հովտի և Վերին Եգիպտոսի միջև ընկած հսկայական ձգվածությունը նրան մեծ դժվարությունների առաջ կկանգնեցներ։ Սակայն, այս ամենից զատ, երկիրը կառավարելու համար հարկավոր էր ստեղծել կառավարման մի կազմակերպված համակարգ և ստույգ գործող տեղեկատվական ծառայություն. ինչ-որ բան կարելի էր վերցնել փարավոններից և պարսիկներից, բայց շատ բան պիտի ստեղծվեր նորից։ Պտղոմեոսյան դինաստիայի առաջին արքաների կառավարման տարիներին ձևավորվեց հելլենիստական Եգիպտոսին բնորոշ տնտեսական և վարչական համակարգ։ Նոր տերերը օգտագործում էին ինչպես հունական ինստիտուտները, այնպես էլ տեղական ավանդույթները՝ իրենց իշխանությունը ամրապնդելու համար։

Պտղոմեոսի արտաքին քաղաքականության մեջ առկա էր շատ կարևոր մի գիծ. այն է՝ Եգիպտոսի սահմանների ընդարձակումը և ամրապնդումը։ Նրա կառավարումը խաղաղ չի անցել, քանի որ ողջ կյանքի ընթացքում վերջինս շատ պատերազմներ է մղել։ Ըստ նրա՝ այդ պատերազմներն անհրաժեշտ էին, եթե նա ուզում էր մնալ որպես Եգիպտոսի կառավարիչ։ Պտղոմեոսի պատերազմներն ու նրա ռազմավարությունն առանձնանում էին յուրահատուկ զգուշավորությամբ։ Ի տարբերություն Ալեքսանդրի՝ Պտղոմեոսը իր բոլոր խաղաթղթերը չէր դնում սեղանին, այլ նախօրոք ամենայն մանրամասնությամբ ծրագրում էր սպասվելիք ճակատամարտը<ref>Бенгстон Г. Правители эпохи эллинизма. М., 1982. ст. 42.</ref>։

Եգիպտոսից դուրս Պտղոմեոսի նվաճումները սկսվեցին մ․թ.ա. 322 թ.։ Նա հաղթեց Պերդիկասին (Պերդիկասը սպանվեց իր իսկ վրանում՝ իր համախոհների կողմից), որն այդ ընթացքում արդեն դարձել էր կայսերական խնամակալ։ Այդ ընթացքում Պտղոմեոսի հանդեպ հարգանքը այնքան էր մեծացել, որ նրան առաջարկեցին կայսրության խնամակալությունը, սակայն վերջինս հրաժարվեց այդ առաջարկից։ Նա դեռևս վաղուց էր մտադրվել իրեն վերցնել Եգիպտոսը և նրա համար շատ ավելի կարևոր էր ընդլայնել և ամրապնդել իր դիրքերը հենց այդ երկրում։ Որպեսզի ապահովեր երկիրը Պաղեստին կողմից սպասվող ներխուժումից, նա պաշտպանության կարիք էր զգում։ Իսկ այդպիսի պաշտպանի դեր կարող էր ստանձնել [[Սիրիա]]ն, որին էլ վերջինս կարողացավ իր ձեռքն առնել։ Այդ ժամանակներից սկսած Սիրիան դարձավ կռվախնձոր, որի պատճառով հետագայում բազում պատերազմներ մղվեցին։ Մ․թ․ա․ 313 թ. Պտղոմեոսը ներխուժեց [[Կիպրոս]], որը ևս մեծ նշանակություն ուներ, քանի որ գտնվում էր առևտրական կարևոր ճանապարհների խաչմերուկում։ Սակայն առավել մեծ կարևորություն ունեցավ մ․թ․ա․ 312 թ. Գազայի մոտ տեղի ունեցած ճակատամարտը, որտեղ Պտղոմեոսը և Սելևկոսը հաղթանակ տարան Անտիգոնեսի որդու՝ Դեմետրիոս Պոլիորկետոսի դեմ։ Մ․թ․ա․ 311 թ. խաղաղության պայմանագիր կնքվեց մի կողմից Անտիգոնեսի և մյուս կողմից Կասսանդրոսի ու Լիսիմաքոսի միջև։ Սկզբնապես այդ պայմանագրում Սելևկոսի և Պտղոմեոսի անունները չէր շեշտվում, սակայն հետագայում Պտղոմեոսը միացավ այդ պայմանագրին։