«Հարավային Ամերիկայի երկրների ընդհանուր շուկա»–ի խմբագրումների տարբերություն

'''Mercosur''' կամ '''Mercosul''' ({{lang-es|Mercado Común del Sur}}, {{lang-en|Southern Common Market}}), [[Հարավային Ամերիկա]]յի [[Երկիր (տարածք)|երկրների]] ընդհանուր [[շուկա]], [[Տնտեսություն|տնտեսական]] և քաղաքական համաձայնություն՝ 5 ինքնիշխան երկրների՝ [[Արգենտինա]]յի, [[Բրազիլիա]]յի, [[Ուրուգվայ]]ի, [[Պարագվայ]]ի և [[Վենեսուելա]]յի միջև։ Անդամակցող երկրներն են [[Չիլի]]ն, [[Բոլիվիա]]ն, [[Կոլումբիա]]ն, [[Էկվադոր]]ը և [[Պերու]]ն։ Mercosur–ը ձևավորվել է [[1991]] թվականին [[Ասունսոնա]] պայմանագրի հիման վրա, որը ավելի ուշ՝ [[1994]] թվականին, ենթարկվեց փոփոխությունների Օրու-Պերու պայմանագրի հիման վրա։ Mercosur-ի դատարանը գտնվում է Պարագվայի մայրաքաղաք [[Ասունսիոն]]ում։

Mercosur–ը ծնունդ է առել [[1985]] թվականին, երբ Արգենտինայի նախագահ՝ [[Ռաուլ Ալֆոնս]]ին, և Բրազիլիայի նախագահ՝ [[Խոսե Սարուխան Կերմեզ|Խոսե Սարին]], ստորագրեցին Արգենտինա-Բրազիլիայի [[ինտեգրացիա]]յի և տնտեսական համագործակցության պայմանագիրը։ Բացի այդ, ծրագիրը առաջարկում էր Gaucho-ն, որպես տարածաշրջանային առևտրի առժույթ։

Mercosur-ի նպատակն է խթանել ազատ առևտրին և շրջապատի ընթացիկ ապրանքների, մարդկանց, արժույթի հոսքին։ Հիմնական [[լեզու]]ներն են համարվում [[իսպաներեն]]ը, [[պորտուգալերեն]]ը։ Ծրագիրը միշտ թարմացվում է, կատարվում են բազմաթիվ փոփոխություններ մինչև հիմա։ Այժմ այն անվանվում է, որպես լրիվ մաքսային միություն և առևտրի դաշինք։ Mercosur և Andean համգործակցությունը համարվում են մաքսային միություններ, որոնք էլ հարավամերիկյան ինտեգրացիայի գործընթացի շարունակական բաղադրիչներն են։

Mercosur–ը բաղկացաց է 5 ինքնիշխան անդամ պետություններից՝ [[Արգենտինա]], [[Բրազիլիա]], [[Պարագվայ]], [[Ուրուգվայ]] և [[Վենեսուելա]]։ [[Նախագահ]]՝ [[Ֆերնանդո Լուգո]]ի։ Պարագվայի [[Սենատ]]ից պաշտոնաթող լինելուց հետո, երկրի գործունեությունը կասեցվեց Mercosur–ի շրջանակներում, իսկ Վենեսուելան Mercosur–ի լիրավ անդամ դարձավ [[2012]] թվականի [[հուլիսի 31]]-ին։ Չորս տարիների ընթացքում Վենեսուելան ամբողջությամբ կադապտացվի շուկայական բլոկի օրենքներին։

Mercosur –ի տարածքը կազմում է [[Հարավային Ամերիկա]]յի 5/12 մասը, իր մեջ ներառելով նաև բնակչությունը։ Այդ թվում պետությունների անդրծովային հատվածները, որոնք անցնում են [[Անտարկտիդա]]յից մինչև [[Արևադարձեր|արևադարձային]] [[Կլիմայական գոտիներ|կլիմայական գոտին]]։ Բանկչության մեծ մասը ապրում է [[Մերձարևադարձային կլիմա|մերձարևադարձային]] կլիմայական գոտում (Ուրուգվայ, [[Հարավ|Հարավային Պարագվայ]], [[հյուսիս]]-[[արևելյան]] [[Արգենտինա]]ն, Հարավային և Հարավ–արևելյան Բրազիլիան)։

Բնակչության ընդհանուր թվաքանակը՝ [[2011]] թվականին տվյալների համաձայն, բոլոր 5 անդամ պետությունները միասին վերցրած կազմում է՝ 275 500 000 միլիոն [[մարդ]]։ Mercosur-ի առավել խիտ բնակեցված երկիրը համարվում է Բրազիլիան՝ 201մլն մարդ։ Խոշոր և բարձր ուրբանիզացված [[քաղաք]]ները համարվում են [[Բուենոս-Այրեսի պայմանագիր|Բուենոս-Այրեսը]], [[Կարակասը]], [[Ռիո դե Ժանեյրո]]ն և [[Սան Պաուլո]]ն։

Mercosur–ի ներքին առևտուրը (բացառությամբ Վենեսուելան)՝ [[1991]] թվականի դրությամբ 10 միլիարդ [[ԱՄՆ]] [[դոլլար]]ից մինչև 88 միլիարդ դոլլար է։ Այդ ցուցանիշի 43%-ը պատկանում է Բրազիլիային և Արգենտինային։ Արտաքին առևտրի հաշվեկշիռը՝ [[սալդո]]ն, դաշինքի շրջանակներում, պատմականորեն պատկանում է Բրազիլիային, քանի որ Mercosur-ի շրջանակներում՝ [[2010]] թվականին, արձանագրել է 5 միլիարդ ԱՄՆ դոլլար։ [[2010]] թվականին ընդհանուր առևտրային ցուցանիշներից Mercosur-ի ներսում կատարված առևտուրի ցուցանիշները կազմել է բոլոր 4 երկրների հետ կատարված առևտրի 16%-ը։ Սակայն առևտուրը Եվրոխորհրդի (20%), [[Չինաստանի Ժողովրդական Հանրապետություն|Չինաստանի]] (14%) և [[ԱՄՆ]]-ի հետ (11%) ևս զգալի նշանակություն է ունեցել։ Արտահանումը դաշինքից դուրս շատ բազմազան է և ներառում է մի շարք [[Գյուղատնտեսություն|գյուղատնտեսական]], [[Արդյունաբերական հեղափոխություն|արդյունաբերական]] և էներգետիկ արտադրանքներ։ Արտաքին առևտուրը ամբողջ աշխարհում [[2010]] թվականի դրությամբ hանգեցրել է, գրեթե 7 միլիարդ ԱՄՆ դոլլար ավելցուկի, սակայն ծառայությունների շուկայում գրացվել է դեֆիցիտ՝ 28 միլիարդ ԱՄՆ դոլլար։

* Արտադրված ապրանքների անվճար փոխադրում, անդամ երկրների միջև ծառայությունների և արտադրական գործոնների մատուցում։ Այս ամենից հետևում է, որ [[Դաշինք հանուն առաջադիմության (ծրագիր)|դաշինքի]] ներսում [[Մաքս Կառլ Լուդվիգ Պլանկ|մաքսային]] իրավունքները բացակայում են։

* Ընդհանուր [[Առևտուր|առևտրային]] [[Քաղաքականություն|քաղաքականության]] հաստատում և արտաքին առևտրային [[հարկ]]երի ամրագրում ոչ անդամ երկրների հետ, ինչպես նաև [[Տարածաշրջաններ|տարածաշրջանային]] և միջազգային շուկայատնտեսական համակարգի դիրքորոշում։

* Անդամ երկրների պարտավորությունն է կատարել անհրաժեշտ ճշգրտումներ իրենց [[Օրենք տեղահանության մասին|օրենքի]] դաշտում, որպեսզի ամրապնդեն [[Ինտեգրացիա|ինտեգրացիոն]] գործընթացը։ «[[Ասունսոն]]» պայմանագիրը ստեղծված է փոխադարձ [[իրավունք]]ի և անդամ երկրների պարտականությունների իրականացման համար։ Mercosur-ը ի սկզբանե ստեղծված էր ազատ առևտրի կազմակերպման, մաքսային միության և վերջապես ընդհանուր շուկայի համար։

Ասուսոն [[պայմանագիր]]ը և Օրու-Պերտո արձանագրությունը հիմք հանդիսացավ Mercosur-ի ինստիտուցիոնալ կառուցվածքի համար, ստեղծելով «ընդհանուր շուկայական խորհրդից» «ընդհանուր շուկայական» խումբ, որոնք պետք է գործեն անցումային շրջանում։ Ինչպես նախատեսված է սույն համաձայնագրում, մինչ ընդհանուր շուկայի ստեղծելը, անդամները պետք է հատուկ հանդիպման ժամանակ որոշեն վերջնական ինստիտուցիոնալ շրջանակը Mercosur-ի պետական հաստատությունների համար, ինչպես նաև որոշել յուաքնաչյուր հաստատության ֆունկցիաները և որոշումների կայացման գորշընթացը։

Բարձր մակարդակի գործակալաություն Mercosur-ի Խորհուրդը իրավունք ունի վարել իր [[քաղաքականություն]]ը, և պատասխանատվություն կրել օբյեկտների պահպանման համար (Ասունսիոն)։ Խորհուրդը կազմված է տնտեսագետների և արտաքին գործերի նախարարներից՝ բոլոր 5 երկրների։ Անդամ երկրները Խորհրդում ունեն նախագահական [[իրավունք]], այբբենական կարգի դասավորվածությամբ, 6 ամսվա ընթացքում։ Խորհրդի անդամների հանդիպումների անհրաժեշտությունը զգացվում է առնվազն տարին մեկ անգամ։ Անդամ երկրների [[նախագահ]]ները պետք է մաասնակցեն շուկայի խորհրդի ամենամյա հանդիպումներին։ Խորհրդում որոշումները ընդունվում են 5 անդամ երկրների մասնակիցների փոխհամաձայնության միջոցով։

Խումբը համարվում է Mercosur-ի գործադիր մարմին։ Նրա հիմնական պարտականություններն են՝ (Ասունսիոն պայմանագիր) անհրաժեշտ է ընդունել որոշումներ Խորհրդի հետ՝ համաձայնության միջոցով։ Բացի այդ, այն կարող է գործնական միջոցների կիրառման միջոցով նախաձեռնել առևտրի բաղմանը, մակրոտնտեսական համակարգի կորդինացմանը, ինչպես նաև բանակցությունների վարում ոչ անդամ երկրների և միջազգային [[կազմակերպություն]]ների հետ։ Այն կազմակերպության գործում ունի զորություն, կոորդինացում և ենթախմբերի աշխատանքները վերահսկելու հնարավորություն։ Ընդհանուր շուկայական խմբում պետք է լինեն 4 հիմնական անդամներ և 4 փոխարինողներ՝ յուրաքանչյուր անդամ երկրի համար, որոնք էլ ներկայացնում են նշված պետական մարմինները։ Դրանք են՝ արտաքին գործերի նախարարությունը, [[Էկոնոմիկա (ամսագիր)|էկոնոմիկայի]] նախարարությունը և [[կենտրոնական բանկ]]ը։ Ընդհանուր շուկայական խումբը սովորաբար հանդիպում է առնվազն եռամսյանը մեկ անգամ։

Գրասենյակը պահում է փաստաթղթերը և թողարկում Mercosur-ի պաշտոնական տեղեկագիր՝ թե [[պորտուգալերեն]] և թե [[իսպաներեն]] [[լեզու]]ներով։

Այն անմիջականորեն ենթարկվում է Ընդհանուր շուկայական խմբին։ Ապա աշխատանքային ենթախմբերը կազմում են արձանագրություններ որոշումների մասին, որոնք էլ ներկայացվում են Խորհրդի քննարկմանը, ինչպես նաև իրականացնում են հետազոտություններ Mercosur-ի հատուկ խնդիրների վերաբերյալ։ Ներկայումս աշխատանքային խմբերի աշխատանքը հետևյալն է՝ առևտրային և մաքսային հարցերի լուծում, տեխնիկական ստանդարտների ապահովում, հարկային և դրամավարկային քաղաքականության իրականացում, [[Ծովային տրանսպորտ|ծովային]] և վերգետնյա [[տրանսպորտ]]ի ապահովում, արտադրական և [[Տեխնոլոգիական սարքավորումների արտադրական միավորում|տեխնոլոգիական քաղաքականության]], [[Գյուղատնտեսության տնտեսագիտություն|գյուղատնտեսական]] [[քաղաքականություն]], [[Էներգետիկայի գիտահետազոտական ինստիտուտ|էներգետիկայի]] քաղաքականություն, [[Մակրոտնտեսագիտություն|մակրոտնտեսագիտական]] համակարգի քաղաքականության իրականացում, [[Բնակչություն|բնակչության]] զբաղվածության և սոցիալական ապահովում։ Միջոցառումները անցկացվում են 2 էտապով՝ նախապատրաստական և որոշումների ընդունման։

Առևտրի հանձնաժողովը աջակցում է Mercosur-ի Գործադիր մարմիններին, միշտ ձգտելով օգտագործել միասնական առևտրային քաղաքականության գործիքները, համաձայնության գալ անդամ երկրների հետ մաքսային միավորման գծով։ Հանձնաժողովը նաև պետք է հետևի առաջացած հարցերի զարգացման ընթացքին, որոնք կապած պետք է լինեն, ինչպես ընդհանուր առևտրական քաղաքականության հետ, այնպեսել Mercosur-ի ներսում կատարվող առևտրի և այլ երկների առևտրի հետ։ Հանձնաժողովը պետք է ունենա 5 փաստացի անդամներ և 4 տեղակալներ, յուրաքանչյուր ազգի անդամ պետք է ցույց տա իր ազգին հատկանշական տարր։ Առևտրային հանձնաժողովը ջանքեր է գործադրում կիրառել առևտրային քաղաքականության ընդհանուր գործիքնեը, օրինակ՝ առևտրային համաձայնություններ այլ պետությունների կամ միջազգային կազմակերպությունների հետ՝ Mercosur-ի մաքսային միավորմանը հարմարվելու համար։ «Ծագման համակարգը» իրենից ներկայացնում է՝ արագ առևտրի դաշտ, հատուկ մաքսային գոտիներ, արտահանման գոտիների մշակում։ Ծրագիրը հակազդում է հարկերի վերացմանը։ Խթան է հանդիսանում մաքսային կոորդինացմանը և համաձայնությանը, սպառողական պաշտպանությանը, արտահանմանը, համակարգի անվտանգությանը։ Բացի այդ, առևտրային հանձնաժողովը պետք է լուծի այն հարցը, որը ծագում է անդամ երկրների միջև ծովային հարկի պահպանման և կիրառման մասին, և այլ առևտրային քաղաքականեւթյան գործիքների մասին։ Հանձնաժողովը հանդիպումները պետք է կազմակերպի ոչ պակաս, քան ամիսը 1 անգամ։ Հանձնաժողովը կարող է ընդունել որոշումներ առևտրային միջոցների կիրառման մասին, ձեռնարկված Հարավամերիկյան ընդհանուր շուկայի կողմից, և անհրաժեշտության դեպքում առաջարկել գործադիր մարմնին լիազորությունների համար։ Այն կարող է նաև Mercosur-ի համակարգում փոփոխության ենթարկել առևտրային կամ մաքսային սովորությունները։ Այս առումով, առևտրի հանձնաժողովը կարող է առաջարկել ներմուծման ժամանակ տուրքերի փոփոխություններին, ելնելով ընդհանուր արտաքին հարկերց, այդ թվում նաև նոր տեսակի արտադրանքի ձևավորմանը Mercosur-ում։ Նպատակ ունենալով ավելի արդյունավետ գուրծունեություն ծավալու, առևտրի հանձնաժողովը կարող է ստեղծել տեխնիկական հանձնաժողով, որը ուղղված կլինի աշխատանքների ուղղությունը վերահսկելու համար։ Այն նաև կարող է ընդունել ներքին գործառական օրենքներ։ Առևտրի հանձնաժողովի առաջարկությունները և որոշումները ընդունվում են անդամ երկրների մասնակիցների փոխհանաձայնությամբ։ Առևտրի հնաղնաժողովում, առաջարկություններից բխող ցանակացած վեճ պետք է փոխանցվեն գործադրի մարմին՝ որոշում կայացնելու նպատակով, և այն պետք է սահմանվի տնօրենների կողմից։

* Այն ֆիզիկական անձինք, ովքեր ունեն մշտական բնակության վայ և բնակվում են այնտեղ մշտապես կամ օրենքով սահմանված օրերի քանակությամբ։

Անդամ պետությունները չեն պարտավորվում ներդրումներ կատարել այլ երկրներում։ Այդ մասին ասվում է Colonia del Sacramento պայմանագրում, քանի որ դրանք կարող են որևէ արտոնություններ և օրենքներ սահմանել անդամ երկրների վրա, դրանով իսկ խոչընդոտելով Mercosur-ի գործունեությունը։

Սկզբնական շրջանում անդամ երկրներն կտրամադրվեն տրանսֆերտներ՝ անվճար փոխհատուցումներ։ Այդ փոխհատուցումները կարող են կատարվել ազատ փոխարկելի արժույթով, օգտագործելով փոխարժեքային այն արժույթով, որը գերկշռում է շուկայում, համաձայն՝ անդամ երկրների սահմանված ընթացակարգերի և կատարած ներդրումների։