«Հաշվողական մեքենա»–ի խմբագրումների տարբերություն

[[Թվեր]]ի և [[թվանշաններ]]ի միջոցով ներկայացված (կոդավորված) ինֆորմացիայի հետ գործողություններ կատարող [[մեքենա]]ն կոչվում է՝ թվանշային հաշվողական մեքենա(ԹՀՄ)։

[[Թվանշան|Թվանշային]] հաշվարկողական մեքենայի զարգացման պատմությունը բաժանվում է երեք փուլի. 1. Մեխանիկական թվանշային հաշվողական մեքենաներ (XVII դարի սկիզբ), 2. էլեկտրամեխանիկական թվանշային հաշվողական մեքենաներ (XIX դարի վերջ), 3. էլեկտրոնային թվանշային հաշվողական մեքենաներ (սկսած XX դարի 50-ական թվականներից)։ Մեխանիկական թվանշային հաշվողական մեքենաների վերաբերյալ առաջին լուրջ աշխատանքը կատարել է ֆրանսիացի ֆիզիկոս [[Բլեզ Պասկալ]]ը ([[1641]])։ Պասկալի սարքի հիմնական մասերն էին [[թվանիվներ]]ը, որոնց վրա միմյանցից հավասարահեռ նշված էին 0-ից 9 թվանշանները։ Մի քանի կողք կողքի դրված թվանիվների միջոցով կազմվում էր թիվը։ Երկու խումբ թվանիվների օգնությամբ գրվում էին գումարվելիք երկու թվերը։ Այնուհետև լիսեռի մեկ պտույտով I խումբ [[թվանիվներ]]ը պտտեցնում էին մյուս խմբի համապատասխան թվանիվները և II խումբ թվանիվների վրա ստացվում էր այդ երկու թվերի գումարը։

Առաջին անգամ լրիվ ավտոմատացված արիֆմոմետր՝ էլեկտրամեխանիկական թվանշային հաշվողական մեքենա կառուցել է ռուս մաթեմատիկոս [[Պաֆնուտի Լվովիչ Չեբիշև]]ը (սկզբում՝ [[գումարիչ սարք]], [[1878]], ապա՝ [[բազմապատկիչ]], [[1883]])։ Բոլոր այս [[Մեքենաների հավաքում|մեքենաներում]] գործողությունից առաջ պահանջվում էր թվերը ձեռքով տեղադրել համապատասխան թվանիվների վրա, մի հանգամանք, որը էապես խոչընդոտում էր այդ մեքենաների արդյունավետության բարձրացմանը։ Այդ թերությունը վերաց նելու առաջին քայլը կատարվեց XIX—XX դարերի սահմանագլխին, երբ ստեղծվեցին առաջին հաշվիչ [[ծակոտաքարտային մեքենա]]ները, որոնցում գործողության համար անհրաժեշտ թվերը մեքենա էին մուծվում ծոկոտաքարտերի օգնությամբ։

Այս կարևոր գյուտը դեռևս 1830-ական թվականներին արել էր [[Քեմբրիջի համալսարան]]ի պրոֆեսոր [[Օ. Բեբբիջ]]ը։ Նա առաջարկել է նոր տիպի թվանշային հաշվողական մեքենայի նախագիծ, որտեղ նախատեսված էր խնդրի լուծման ամբողջ պրոցեսի ավտոմատացում։ Այդ նախագծում ծակոտաքարտերը կրելու էին ոչ միայն նախնական տվյալները, այլև մեքենայի աշխատանքի ծրագիրը։ Հետագայում, [[1940]]-ական թթ., այդ նախագծի մանրակրկիտ ուսումնասիրությունը ցույց տվեց, որ նրանում նախատեսված էին այն բոլոր տրամաբանական մանրամասնությունները, որոնք անհրաժեշտաբար մտան առաջին լրիվ ավտոմատ թվանշային հաշվողական մեքենաների կառուցվածքի մեջ։ Մակայն [[Չարլզ Բեբբիջ]]ի նախագծի մտահղացումները շատ էին առաջ անցել ժամանակի տեխնիկայի մակարդակից, ուստի դրանք հնարավոր դարձավ իրագործել միայն մոտ 100 տարի անց, երբ տեխնիկան բավականաչափ զարգացավ։

Առաջին էլեկտրոնային թվանշային հաշվողական մեքենայի (ԷԹՀՄ) նախագիծը [[1939]]-ին կազմել է (կառուցումը մնացել է անավարտ) ազգությամբ բուլղարացի ամերիկյան գիտնական [[Ջոն Աթանասով|Ջ. Աթանասով]]ը։ [[1941]]-ին գերմանացի ինժեներ [[Կ. Ցյուզեն]] կառուցել է առաջին ունիվերսալ [[տեխնիկա]]ն բավականաչափավտոմատ թվանշային հաշվողական մեքենա («Ց-3»)։