«Խորհրդային բանակի ներխուժումը Հայաստան»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
չ փոխարինվեց: ` → ՝ oգտվելով ԱՎԲ
չ clean up, փոխարինվեց: բ: → բ։ (2), ը: → ը։ (6), լ: → լ։ (2), մ: → մ։ (3), ն: → ն։ (3), ս: → ս։, վ: → վ։, տ: → տ։ (3), ր: → ր։ (6), ց: → ց։ oգտվելով [[Վիքիպեդիա:ԱվտոՎիքի...
Տող 3.
[[Պատկեր:Coat of arms of Armenian SSR.png|մինի|ձախից||200px|ՀԽՍՀ պետական զինանշան]]
== Նախադրյալներ ==
1920 թվականի աշնանը [[Հայաստան]]ի Հանրապետության վիճակը խիստ ծանրացավ:ծանրացավ։ Թուրք-հայկական պատերազմի հետևանքով երկրում առաջացավ սոցիալ-տնտեսական և քաղաքական ճգնաժամ:ճգնաժամ։ Հատկապես ծանրացավ գաղթականների վիակը:վիակը։ Իսկ ընդհանրապես հանրապետության բնակչության վրա կախված էր սովի սպառնալիքը:սպառնալիքը։
 
Նման ծանր պայմաններում հայ բոլշևիկները պայքար ծավալեցին Հայաստանը խորհրդայնացնելու համար:համար։ Հայ բոլշևիկների գործունեության համար խթան հանդիսացան հատկապես 1920 թվականի սեպտեմբերին [[Բաքու|Բաքվում]] տեղի ունեցած [[Արևելք]]ի ժողովուրդների համագումարը:համագումարը։ Էնվերի և հայատյաց այլ գործիչների ղեկավարությամբ ընթացող այս համագումարը բացահայտ հակահայկական դիրքորոշում ընդունեց, չնայած այն բանին, որ այդ համագումարին մասնակցում էին 157 հայեր:հայեր։ Հայաստանի խորհրդայնացման քաղաքականությանը գործնական հողի վրա դրվեց [[1920]] թվականի [[սեպտեմբեր]]ին [[Բաքու|Բաքվում]] տեղի ունեցավ ՌԿԲԿ Կենտկոմի Կովկասյան բյուրոյի և Ադրբեջանի կոմկուսի քաղբյուրոյի համատեղ նիստ, Հայաստանի կոմկուսի կենտկոմի և նրա Արտասահմանյան բյուրոյի անդամների մասնակցույթամբ, ուր քննարկվեց Հայաստանի խորհրդայնացման հարցը:հարցը։ Իսկ 1920 թվականի նոյեմբերի կեսերին հայ կոմկուսի կենտկոմի և նրա Արտասահմանյան բյուրոյի անդամներից ստեղծվում է Հայաստանի ռազմահեղափոխական կոմիտե, որի մեջ մտնում էին [[Սարգիս Կասյան]]ը (նախագահ), [[Ասքանազ Մռավյան]]ը, [[Սահակ Տեր-Գաբրիելյան]]ը, [[Ալեքսանդր Բեկզադյան]]ը, [[Ավիս Նուրիջանյան]]ը և ուրշներ:ուրշներ։ Շուտով Հայ հեղկոմը և Հայ կոմկուսի կենտկոմը փոխադրվում են [[Ղազախ]] և նախապատրաստական աշխատանքներ են սկսվում [[Հայաստան]]ի խորհրդայնացման համար:համար։
 
[[1920]] թվականի նոյեմբերին [[Հայաստան]]ի Հանրապետության վիճակը խիստ ծանրացավ, դա հարկադրեց Համո Օհանջանյանի գլխավորած կառավարության հրաժարականը:հրաժարականը։ [[Նոյեմբեր]]ի [[24]]-ին [[Հայաստան]]ի խորհրդարանը ստեղծում է նոր կառավարություն Սիմոն Վրացյանի գլխավորությամբ:գլխավորությամբ։ Զգալով պահի լրջությունը և հայ ժողովրդի գլխին կախված ֆիզիկական բնաջնջման վտանգը, Վրացյանի կառավարությունը փորձում է բարելավել հարաբերությունները Խորհրդային Ռուսաստանի հետ:հետ։ Սակայն [[նոյեմբեր]]ի [[29]]-ին Խորհրդային [[Ռուսաստան]]ի լիազոր ներկայացուցիչ [[Բորիս Լեգրան]]ին արված առաջարկը չի ընդունվում:ընդունվում։ Լեգրանը հայտարարում է, որ Խորհրդային [[Ռուսաստան]]ի կառավարությունը [[Հայաստան]]ի խորհրդայնացման կուրս է վերցրել:վերցրել։ Նույն օրը հայ հեղկոմը Ղազախից անցնում է Իջևան և այստեղ [[Հայաստան]]ի ժողովրդին ուղղված դեկլարացիա հրատարակում, որով [[Հայաստան]]ը հռչակվում է Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն:Հանրապետություն։ Իջևան են մտնում 11-րդ բանակի սրող զորամասեր:զորամասեր։ Նոյեմբերի 20-ին Լեգրանը Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունից վերջնագիր ձևով պահանջում է իշխանությունը հանձնել հայ բոլշևիկներին:բոլշևիկներին։ Եվ հայտնվելով թուրքական և ռուսական սվինների արանքում, Հայաստանի Հանրապետությունը հարկադրված է լինում տեղի տալ:տալ։ Նույն օրը նրա ներկայացուցիչներ [[Դրո]]ն և Համբարձում Տերտերյանը բանակցություններ են սկսում Լեգրանի հետ:հետ։ Երկու օր տևած բանակցություններն ավարտվում են [[դեկտեմբեր]]ի [[2]]-ին՝ Ռուսաստանը Հայաստանին պարտադրում [[Կապիտուլյացիա (միջազգային իրավունք)|կապիտուլյացիոն]] [[Երևանի հայ-ռուսական համաձայնագիր|պայմանագիր]]:
 
Պայմանագրի կետերի համաձայն
Տող 15.
II. Նախքան Հայաստանի խորհուրդների համագումարի հրավիրումը իշխանությունը անցնում էր ժամանակավոր հեղափոխական կոմիտեի ձեռքը
 
III. Խորհրդային Ռուսաստանը Հայաստանի հանրապետության անբաժանելի մաս էր ճանաչում ամբողջ Երևանի նահանգը, Զանգեզուրը, Կարսի նահանգի մի մասը, Ղազախի գավառի որոշ շրջաններ և Թիֆլիսի նահանգի այն տարածքները, որոնք մինչև 1920 թվականի սեպտեմբերի 28-ը գտնվել են Հայաստանի Հանրապետության կազմում:կազմում։
 
IV. Պատասխանատվությունից ազատվում էին Հայաստանի Հանրապետության բանակի սպայական կազմը
Տող 23.
VI. Ժամանակավոր հեղկոմի կազմը պետք է բաղկացած լիներ 5 [[բոլշևիկ]]ներից և երկու ձախ [[դաշնակցական]]ներից:
 
VII. Խորհրդային Ռուսաստանի կառավարությունը պարտավորվում էր ապահովվել ՀԽՍՀ-ի տարածքի անվտանգությունը:անվտանգությունը։
 
== Հետևանքը ==
Այսպիսով [[1920]] թվականի դեկտեմբերի սկզբին Խորհրդային Ռուսաստանը բռնազավթում է Հայաստանը, այն վերանվանում Հայաստանի խորհրդային սոցիալիստական հանրապետություն, և այնտեղ հաստատում դրածո վարչախումբ:վարչախումբ։ [[Դեկտեմբեր]]ի [[4]]-ին [[Երևան]] են ժամանում հայ հեղկոմի անդամները, իսկ [[դեկտեմբեր]]ի [[6]]-ին 11-րդ բանակի մի զորամաս:զորամաս։ Երևան հասնելուց հետո բոլշևիկները 11-րդ բանակի օգնությամբ սկսում են իրականացնել զանգվածային բռնագրավումներ, ձերբակալություններ:ձերբակալություններ։ Բռնազավթման առաջին ամիսներին բոլշևիկները սպանում են հարյուրավոր հայ սպաների, մտավորականների, Հայաստանի կառավարության անդամների, որոնք հրաժարվում են համագործակցել զավթիչների հետ:հետ։ 1921 թվականին բոլշևիկները հազարավոր հայ սպաների և մտավորականների աքսորում են Ադրբեջան և Ռյազան:Ռյազան։ Հայաստանի խորհրդային 70-ամյա բռնազավթումն ավարտվում է 1991-ի սեպտեմբերի 21-ին. հայ ժողովուրդը անկախության հանրաքվեով դուրս է գալիս Խորհրդային Միությունից:Միությունից։
== Այցելեք նաև ==
[[Հայաստանի Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն]]