«Իրիդիում»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
չ փոխարինվեց: [[File: → [[Պատկեր: |
չ clean up, փոխարինվեց: → (7), ): → )։ (3) oգտվելով ԱՎԲ |
||
Տող 73.
}}
{{Պարբերական համակարգի տարր|align=center|fontsize=100%|number=77}}
'''Իրիդիում''' ({{lang-lat|''Iridium''}}), քիմիական տարր, որի նշանն է՝ '''Ir-'''ը, [[պարբերական համակարգ]]ի 6-րդ պարբերության 8-րդ խմբի [[քիմիական տարր]]: Կարգահամարը 77 է, ատոմական զանգվածը՝ 192,22, պատկանում է [[պլատինային մետաղներ]]ի շարքին։
[[Պլատին]]ի խմբի շատ ամուր, դժվարահալ, արծաթափայլ մետաղ է։ Ունի մեծ [[խտություն]] և այդ ցուցանիշով համեմատելի է միայն [[օսմիում]]ի հետ։
Տող 81.
== Բնության մեջ ==
Բնության մեջ հանդիպում է ագատ վիճակում [[պլատին]]ի, [[ռութենիում]]ի, [[օսմիում]]ի և [[ռադիում]]ի հետ։ Իրիդիում կազմում է երկրի կեղևի 1-10<sup>−7</sup> %-ը (ըստ զանգվածի)
=== Հանքավայրեր ===
Տող 136.
;Իրիդիումի եռարժեք միացություններ
*[[Իրիդիումի (III) օքսիդ|''Ir<sub>2</sub>O<sub>3</sub>'']] - մուգ կապույտ, կարծր նյութ։ Ջրում քիչ լուծելի։ Լուծվում են [[Ծծմբական թթու|ծծմբական թթվում]]:
* [[Իրիդիումի (III) քլորիդ|''IrCl<sub>3</sub>'']] - անկայուն միացություններ, գույնը տատանվում է մուգ կանաչից մինչև բաց դեղին։ Խտությունը՝ 5,292 գ/սմ³: Ջրում, թթուներում, [[ալկալիներ]]ում քիչ են լուծվում։
{|class="wikitable" style="float:right;margin:1em"
|-
Տող 166.
|}
* [[Իրիդիումի (III) բրոմիդ|''IrBr<sub>3</sub>'']] - դեղնականաչ-կանաչ գույնի բյուրեղներ։ Լուծվում են ջրում, [[սպիրտներ]]ում քի են լուծվում։
* [[Իրիդիումի (III) սուլֆիդ|''Ir<sub>2</sub>S<sub>3</sub>'']] -
;Իրիդիումի քառարժեք միացություններ
* [[Իրիդիումի (IV) օքսիդ|''IrO<sub>2</sub>'']] - սև գույնի բյուրեղներ։ [[Խտություն]]ը՝ 3,15 գ/սմ³: Ջրում, [[էթանոլ]]ում, թթուներում քիչ լուծելի։
* [[Իրիդիումի (IV) ֆտորիդ|''IrF<sub>4</sub>'']] - դեղին գույնի յուղոտ հեղուկ, հալման ջերմաստիճանը՝ 106 °C:
* [[Իրիդիումի (IV) քլորիդ|''IrCl<sub>4</sub>'']] -
* [[Իրիդիումի (IV) բրոմիդ|''IrBr<sub>4</sub>'']] -
* [[Իրիդիումի (IV) սուլֆիդ|''IrS<sub>2</sub>'']] - կարծր շականակագույն նյութ։ Ջրում քիչ լուծելի։
* [[իրիդիումի (IV) հիդրօքսիդ|''Ir(OH)<sub>4</sub>'']] (IrO<sub>2</sub>·2H<sub>2</sub>O) - մուգ կապույտ նստվածք։ Գործնականում ջրում չլուծվող։
;Իրիդիումի վեցարժեք միացություններ
* [[Իրիդիումի (VI) ֆտորիդ|''IrF<sub>6</sub>'']] -
:: <math>\mathsf{2IrF_6 + 10H_2O \rightarrow 2Ir(OH)_4 + 12HF + O_2\uparrow}</math>
Տող 186.
== Իզոտոպներ ==
Ունի երկու կայուն իզոտոպ՝ <sup>191</sup>Ir (38,5 %) և <sup>193</sup>Ir (61,3 %)
== Կիրառություն ==
|