«Ին և յան»–ի խմբագրումների տարբերություն

'''Ին և Յան''' ({{չինարեն|陰陽|阴阳|yīn yáng}}; ճապոներեն ''ին-յո''), հին չինական [[Բնափիլիսոփայություն|բնափիլիսոփայության]] հիմնական հայեցակարգերից:հայեցակարգերից։

«Փոփոխությունների գրքում» («Ի ցզին») ''յանը'' և ''ինը'' օգտագործվում էին [[լույս]]ը և խավարը, ամուրը և փափուկը արտահայտելու համար:համար։ [[Չինաստան|Չինական]] փիլիսոփայության զարգացմանը զուգընթաց ''յանը'' և ''ինը'' ավելի շատ սկսեցին խորհրդանշել ծայրահեղ հակադրությունների փոխազդեցությունը՝ լույսի և խավարի, [[գիշեր]]վա և ցերեկվա, [[արև]]ի և [[Լուսին|լուսնի]], [[Երկինք|երկնքի]] և [[Երկիր|երկրի]], ցրտի և տաքության, դրականի և բացասականի, զույգի և կենտի և այլն:այլն։ Չինական [[փիլիսոփա]]ների [[դիալեկտիկա]]կան սխեմաների մեծամասնության բովանդակության հիմքում ընկած է ''ին-յան'' բևեռային ուժերի փոխազդեցության հայեցակարգը, որտեղ դրանք դիտարկվում են որպես տիեզերական հիմնական շարժման ուժեր, բնության մշտական փոփոխականության սկզբնական պատճառներ:պատճառներ։ [[Դուալիզմ]]ի մասին ուսմունքում ''ին-յան'' ուժը չինական փիլիսոփայության դիալեկտիկական համակարգերի անհրաժեշտ բաղադրիչ է:է։ Մ.թ.ա. 5-3-րդ դարերում Հին Չինաստանում կար փիլիսոփայական դպրոց՝ ին յան ցզյա:ցզյա։ ''Ին-յանի'' մասին պատկերացումները տարբեր կիրառություններ են գտել նաև չինական բժշկության, քիմիայի, երաժշտության և այլ ոլորտների տեսական հիմքերը մշակելիս:մշակելիս։

Հազարամյակներ առաջ Չինաստանում ստեղծված այս սկզբունքը ի սկզբանե հիմնվում էր ֆիզիկական մտածողության վրա:վրա։ Զարգացման ընթացքում այն ավելի շատ դարձավ [[մետաֆիզիկա]]կան հասկացություն:հասկացություն։ [[Ճապոնիա|Ճապոնական]] փիլիսոփայության մեջ պահպանվել է ֆիզիկական մոտեցումը, այդ պատճառով օբյեկտների տարանջատումն ըստ ինի և յանի ճապոնացիների և չինացիների մոտ տարբերվում է<ref>''Сиро Мацуоки'' [http://www.bugeisha.ru/main/articles/macr/269.html Начало Инь и Ян]// Прикладная макробиотика.</ref>:

Սկզբնական տայցզի մատերիան առաջացնում է երկու հակադիր [[սուբստանց]]` ''յան'' և ''ին'', որոնք միասնական են և անբաժան: Ի սկզբանե «ին» նշանակում էր «հյուսիսային, ստվերային», իսկ «յան»` «հարավային, լեռան արևային լանջ»: Ավելի ուշ ''ին''-ը սկսեց ընկալվել որպես բացասական, սառը, մութ և կանացի, իսկ ''յան''-ը՝ որպես դրական, պայծառ, տաք և տղամարդկային սկիզբ:սկիզբ։

Հանդիսանալով գոյություն ունեցող ամեն ինչի հիմնական (հիմնաքարային) մոդելը՝ ին-յան հայեցակարգը առաջ է քաշում երկու թեզիս, որոնք բացահայտում են Դաոյի էությունը:էությունը։ Նախ՝ '''ամեն ինչ գտնվում է մշտական շարժման մեջ''', երկրորդ՝ '''հակադրությունները փոխլրացնում են միմյանց''' (չկա սև առանց սպիտակի, և հակառակը):։ Այդ կերպ, մարդկային գոյության նպատակը համարվում է հակադրությունների [[Հավասարակշռում|հավասարակշռությունը]] և [[Հարմոնիա|ներդաշնակությունը]]: Չի կարող գոյություն ունենալ «վերջնական հաղթանակ», քանի որ չկա վերջնական ոչինչ, և վերջ՝ որպես այդպիսին, նույնպես չկա<ref>''Miller, J.'' Daoism. c. 54. http://issuu.com/hunabkuproductions/docs/miller---taoism-a-beginner-s-guide</ref>:

Այս նախահիմքերի փոխգործակցությունը և պայքարը պայմանավորում են հինգ տարերքները (սկզբնատարրեր)` ''ու-սին''` [[ջուր]]ը, [[կրակ]]ը, [[փայտ]]ը, [[մետաղ]]ը և [[հող]]ը, որոնցից առաջանում է նյութական աշխարհի ամբողջ բազմազանությունը՝ ներառյալ մարդը:մարդը։ Այդ տարերքները գտնվում են մշտական շարժման և ներդաշնակության մեջ, փոխստեղծում (ջուրը ստեղծում է փայտ, փայտը՝ կրակ, կրակը՝ հող, հողը՝ մետաղ, մետաղը՝ ջուր) և հաղթահարում են միմյանց (ջուրը հանգցնում է կրակը, կրակը հալեցնում է մետաղը, մետաղը քայքայում է փայտը, փայտը՝ հողը, իսկ հողը լցվում է ջրի մեջ):։

''Ին''-ի և ''յան''-ի մասին ուսմունքը կազմում է չինական ավանդական բժշկության տեսական հիմքերից մեկը:մեկը։ Շրջապատող աշխարհի բոլոր երևույթները, այդ թվում՝ մարդը և բնությունը, չինական բժշկության տեսանկյունից մեկնաբանվում են որպես ին-ի և յան-ի փոխազդեցություն, որոնք հանդիսանում են միասնական իրականության տարբեր կողմերը:կողմերը։

* [[Պուրուշա]] և [[Պրակրիտի]]` [[հինդուիզմ]]ի հիմնական հասկացություններ, տղամարդկային և կանացի սկիզբ:սկիզբ։

* [[Օր և կլի]] (լույս և անոթ) [[Կաբբալա]]յում` միևնույն գործողության երկու կողմերը:կողմերը։