«Երևանի պատմություն»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
չ մաքրվեց, փոխարինվեց: — → -, ։ → : (124) oգտվելով ԱՎԲ |
չ clean up, փոխարինվեց: է: → է։ (4), բ: → բ։ (2), ը: → ը։ (28), ի: → ի։ (4), լ: → լ։ (2), մ: → մ։ (9), ն: → ն։ (24), չ: → չ։, ջ: → ջ։ (2), վ: → վ։ oգտվելով [[Վիքիպեդիա:Ավտո... |
||
Տող 1.
{{Արևմտահայերեն| Երեւանի Պատմութիւն}}
[[Պատկեր:Urartian tablet of Argishti I.jpg|մինի|Սեպագիր արձանագրություն Էրեբունի ամրոցի հիմնադրման մասին]]
[[Երևան]]ն աշխարհի հնագույն քաղաքներից
== Անվան նշանակությունը ==
[[Մ.թ.ա. 7-րդ դար]]ում [[Կարմիր բլուր]]ում կառուցվել է [[Թեյշեբաինի]] ամրոցը, որը [[մ.թ.ա. 6-րդ դար]]ում կործանել են [[սկյութները]]ը և [[մեդիացիներ]]ը: Վանի քարաժայռիվրա փորագրված [[Խորխոռյան տարեգրություն|Խորխոռյան տարեգրության]] մեջ, որը [[1828]] թվականին հայտնաբերել է արևելագետ Ֆ. [[Ֆրանց Շուլց|Շուլցը]], ընթերցվում է նաև էրեբունի
== Հին շրջան ==
[[Պատկեր:Grenader 13 Erivan.gif|մինի|Հին Երևանի զինանշանը]]
Երևանը հիշատակվում է [[3-րդ դար]]ի սոդդիական-մանիքեական տեքստում, որտեղ նշվում է, որ քրիստոնեական համայնքի կողքին Մանիի (պարսիկ նկարիչ, մանիքեության հիմնադիրը) աշակերտներից մեկը Երևանում հիմնել է մանիքեական
== Միջին դարեր ==
Երևանի կարևորությունը մեծացել է [[1437]]-[[1467]] թվականներին, երբ դարձել է Արարատյան աշխարհի մեծագույն մասն ընդգրկող կուսակալության կենտրոնը և հաճախ հիշատակվում է որպես «Արարատյան երկրի մայրաքաղաք»: Կարակոյունլու ցեղապետ Ջհան շահը ([[1437]]-[[1467]]) ստեղծել է Երևան կենտրոնով կուսակալություն և կուսակալ նշանակել [[Յաղուբ բեկ]]ին: [[1502]] թվականին Իրանի Սեֆյան հարստության հիմնադիր Իսմայիլ շահը, ի թիվս Հայաստանի արևելյալ երկրամասերի, ակկոյունլուներից խլել է նաև Երևանն ու հանձնել Ռևան
=== Հակամարտություններ Պարսկաստանի և Թուրքիայի և Իրանի հետ ===
[[1555]] թվականի [[Ամասիայի պայմանագիր|Ամասիայի պայմանագրով]]՝ Հայաստանը բաժանվել է [[թուրքեր]]ի և [[պարսիկներ]]ի միջև. Երևանի խանությունն անցել է
[[1583]] թվականին թուրքական մի ստվար բանակ Ֆահրադ փաշայի հրամանատարությամբ վերստին արշավել է
[[1724]] թվականին Երևանի և շրջակա գյուղերի բնակիչները շուրջ 2 ամիս դիմագրավել են թուրք, 70-հազարանոց բանակին և միայն պարսիկների դավաճանության պատճառով են պարտվել ու բերդը հանձնել
== Նոր շրջան ==
{{Հիմնական հոդված|Հին Երևան}}
[[Պատկեր:Երևանի հին շուկան՝ Ղանթար.jpg|մինի|[[Հին Երևան]]ի շուկան՝ Ղանթարը]]
[[18-րդ դար]]ը 1-ին քառորդից [[Իսրայել Օրի]]ն և ազատագրական շարժման մյուս գործիչները հայ ժողովրդի ազատագրական շարժումներում կարևոր դեր են հատկացրել
=== Բնակչության զբաղվածությունը ===
[[19-րդ դար]]ում Երևանում զարգացել են արհեստագործությունը (այդ թվում՝ տնայնագործությունը), առևտուրը, այգեգործությունն ու բանջարաբուծությունը, մասամբ՝ երկրագործությունն ու
=== Քաղաքի կառուցվածքը ===
[[Պատկեր:Երևանի Ցարսկայա, այժմ Արամի փողոցը.gif|մինի|Երևանի Ցարսկայա, այժմ Արամի փողոցը]]
Քաղաքն զբաղեցրել է մեծ տարածք՝ անշուք և անկանոն
=== Բնական երևույթների ազդեցությունները ===
Իր բազմադարյան պատմության ընթացքում Երևանը բազմիցս տուժել է բնական աղետներից՝ երկրաշարժներից և Գետառի
=== Երևանը՝ որպես գավառական քաղաք ===
[[1826]] թվականին սկսված ռուս-պարսկական պատերազմի ժամանակ ձեռնարկվել է երրորդ արշավանքը Երևան՝ գեներալ Իվան Պասկևիչի
=== Արհեստները ===
[[Պատկեր:Erivan.jpg|մինի|1882 թվական]]
Երևանում [[արհեստ]]ները բուռն զարգացել են հատկապես [[1860]]-ական թվականներին, սակայն 1880-ական թվականներից անկում են ապրել՝ Ռուսաստանում արտադրվող արդյունաբերական ապրանքների ներհոսքի
=== Հասարակական կյանքը ===
[[Պատկեր:Little Gey mosque in Erivan.jpg|մինի|Երևան, 1910 թվական]]
[[Պատկեր:Երևանի Գինու և կոնյակի գործարան.jpg|մինի|Երևանի գինու և կոնյակի գործարան]]
[[1887]] թվականին այդ գործարանին կից կազմակերպվել է [[կոնյակ]]ի առաջին
=== Երևանը՝ որպես մայրաքաղաք ===
[[Պատկեր:Erivan stantion.gif|մինի|Երևան, 1921 թվական]]
[[Պատկեր:Երևանի հրապարակը 20րդ դ. սկզբին.jpg|մինի|Երևանի հրապարակը 20-րդ դարի սկզբին]]
[[1918]] թվականի [[մայիսի 22]]-[[Մայիսի 28|28]]-ին հայկական զորքերի հետ [[Սարդարապատ]]ի մոտ պարտության են մատնել թուրքական բանակին, որը նահանջել է՝ չկարողանալով մտնել
== Տես նաև ==
|