«Արարատյան դաշտ»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
չNo edit summary |
չ clean up, փոխարինվեց: → (4) oգտվելով ԱՎԲ |
||
Տող 29.
== Ռելիեֆը ==
Արարատյան դաշտը շրջապատված է [[Արագած]], [[Գեղամա լեռնաշղթա|Գեղամա]], [[Արարատ]] և [[Հայկական Պար լեռնաշղթա|Հայկական պար]] լեռներով։ Ձգվում է հյուսիս-արևմուտքից հարավ-արևելք, ավելի քան 200
Արարատյան դաշտում տեղ-տեղ բարձրանում են ծալքաբեկորավոր հիմքի ելուստներ ([[Խորվիրապ]], [[Սարիպապ]], Սալհովիտ) կամ խարամային կոներ ([[Արնավիրի բլուր|Դավթի բլուր]], [[Մեծամոր (բլուր)|Մեծամոր]])։
Տող 51.
Արարատյան դաշտը հանդիսացել է հայ պետականության օրրանը, երկրի տնտեսական և քաղաքական հզորության կենտրոնը։ [[Ուրարտու]]ի թագավոր [[Արգիշտի Ա]] (մ.թ.ա. 786 - 764) տիրեց Արարատյան դաշտին՝ հիմնելով [[Էրեբունի]]ն (տես Արին-բերդ)։ Մ.թ.ա. 6-րդ դարի սկզբներից Արարատյան դաշտը մտել է հնագույն հայկական թագավորության՝ [[Երվանդունիներ]]ի պետության կազմի մեջ, իսկ 520 թվականից հետո նվաճվել է [[Իրան]]ի Դարեհ Ա Վշտասպյան թագավորի կողմից և մտել Իրանի 18-րդ սատրապության կազմի մեջ։ Մ.թ.ա. 330-ական թվականներին Արարատյան դաշտին վերստին տիրել են Երվանդունիները, իսկ մ.թ.ա. 189 թվականից՝ [[Արտաշեսյաններ]]ը։ 66 թվականից հետո Արարատյան դաշտը մտել է Հայոց [[Արշակունիներ|Արշակունի թագավորության]] կազմի մեջ։ [[8-րդ դար]]ի սկզբից Արարատյան դաշտին տիրել է արաբական խալիֆայությունը, և Արարատյան դաշտը մտել է Արմինիա վարչական միավորի մեջ, իսկ [[9-րդ դար]]ի վերջերից Արարատյան դաշտը մտել է [[Բագրատունիներ]]ի Հայոց թագավորության կազմի մեջ։ [[11-րդ դար]]ից Արարատյան դաշտը նվաճել են [[սելջուկներ]]ը, իսկ [[13-րդ դար]]ում [[մոնղոլ-թաթարներ]]ը։ 1502 թվականից Արարատյան դաշտը մտել է Սեֆևյան Պարսկաստանի կազմի մեջ՝ հարակից շրջանների հետ դաոնալով առանձին կուսակալություն (խանություն) Երևան կենտրոնով։ [[1827]] թվականիի [[ապրիլ]]ից ռուսական զորքերը մտան Արարատյան դաշտ և հայերի համագործակցությամբ գրավեցին [[Երևանի խանություն]]ը՝ հերոսաբար մարտնչելով պարսից զորքի դեմ։ 1827 թվականի [[օգոստոսի 7]]-ին [[Օշականի ճակատամարտ 1827 թ.|Օշականի մոտ կատաղի ճակատամարտ]] է տեղի ունեցել կողմերի միջև։ [[1828]] թվականի [[փետրվարի 10]]-ին կնքված [[Թուրքմենչայի պայմանագիր|Թուրքմենչայի պայմանագրով]] Արարատյան դաշտը անցել է [[Ռուսաստան]]ին՝ մտնելով [[Հայկական մարզ]]ի, իսկ [[1840]] թվականից՝ [[Երևանի գավառ]]ի մեջ։ 1849 թվականի հուլիսից Արարատյան դաշտը մտել է Երևանի նահանգի մեջ։
[[1918]] թվականի [[մայիս]]ին Արարատյան
Արարատյան դաշտը պատմական ժամանակաշրջանում և այժմ հայ մշակույթի առաջատար շրջաններից է, հարուստ հուշարձաններով՝ [[Շենգավիթ (հնավայր)|Շենգավիթ]]ի մշակույթը (V–IV հազարամյակ, մ.թ.ա.), [[Թեղուտ]]ի երկրագործական բնակատեղին (V հազարամյակի վերջ - IV հազարամյակ, մ.թ.ա.), [[Մեծամոր]]ի հնագույն մետաղաձուլական կենտրոնը (111 - 1 հազարամյակ, մ.թ.ա.), ուրարտական նշանավոր ամրոցներ՝ [[Էրեբունի ամրոց|Էրեբունին]] (Արին-բերդ), [[Թեյշեբաինի]]ն (Կարմիր բլուր), Հրազդանի թունելով անցկացված ուրարտական ջրանցքը, [[Էջմիածնի Մայր Տաճար|Էջմիածնի Մայր տաճարը]], [[Սուրբ Հռիփսիմե եկեղեցի (Էջմիածին)|Հռիփսիմեի տաճար]]ը, [[Զվարթնոց]]ը են, մեր օրերում կառուցված [[Սարդարապատի հերոսամարտի հուշահամալիր|Սարդարապատի հերոսական ճակատամարտի կոթողը]], բազմաթիվ հուշարձաններ։
|