«H-թեորեմ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
չ փոխարինվեց: [[Image: → [[Պատկեր: oգտվելով ԱՎԲ
չ clean up, փոխարինվեց: → (5) oգտվելով ԱՎԲ
Տող 1.
'''H-թեորեմ''', [[ոչ դարձելի պրոցես]]ներում իդեալական գազի [[էնտրոպիա]]յի աճը նկարագրող թեորեմ։ Ստացել է [[Լյուդվիգ Բոլցման]]ը 1872 թվականին<ref>
L. Boltzmann, "[https://sites.google.com/site/articleshistoriques/theorie-cinetique/Boltzmann1872.pdf Weitere Studien über das Wärmegleichgewicht unter Gasmolekülen]." Sitzungsberichte Akademie der Wissenschaften 66 (1872): 275-370.
<br/>English translation: {{cite doi| 10.1142/9781848161337_0015}}</ref>, ելնելով [[Բոլցմանի հավասարում]]ից։ ''H''-ը ներկայացնում է էնտրոպիան։ Թեորեմը [[վիճակագրական մեխանիկա]]յի հզորությունը ցույց տվող վաղ պնդումներից էր։ Այն դուրս է բերվում [[թերմոդինամիկայի երկրորդ օրենք]]ից՝ պնդում հիմնարար կերպով ոչ դարձելի պրոցեսների մասին։
Տող 9.
== Բոլցմանի ''H''-ի սահմանումը և իմաստը ==
 
''H''-ի արժեքը որոշվում է ''f''(''E'',''t'') ''dE'' ֆունկցիայից, որը մոլեկուլների էներգիայի բաշխման ֆունկցիան է ''t'' պահին։ ''f''(''E'',''t'') ''dE''-ի արժեքը այն մոլեկուլների թիվն է, որոնց կինետիկ էներգիան ''E''-ի և ''E'' + ''dE''-ի միջև է։ ''H''-ը սահմանվում է որպես
 
<math> H(t) = \int_0^{\infty} f(E,t) \left[ \log\left(\frac{f(E,t)}{\sqrt{E}}\right) - 1 \right] \, dE </math>
Տող 19.
[[Պատկեր:Translational motion.gif|thumb|right|300px|Գազի այս մեխանիկական մոդելում մոլեկուլների շարժումը մեծապես չկարգավորված է։ Բոլցմանը ցույց տվեց, որ եթե ընդունենք, որ գազում բախումների ամեն կոնֆիգուրացիա իսկապես պատահական և անկախ է, գազը ձգտում է [[Մաքսվելի արագությունների բաշխում|Մաքսվելի արագությունների բաշխմանը]], եթե նույնիսկ սկզբնապես այդ բաշխումով չէր նկարագրվում։]]
 
Բոլցմանը դիտարկեց, թե ինչ կպատահի երկու մասինկների բախման ընթացքում։ Մեխանիկական հայտնի փաստ է, որ երկու մասնիկների (ինչպես կարծր գնդերի) առաձգական բախումներում մասնիկների փոխանակած էներգիան կախված է սկզբնական կոորդինատներից (բախման անկյունից և այլն)։
 
Բոլցմանն արեց իր կարևոր եզրակացությունը, որը հայտնի է ''Stosszahlansatz'' անունով ([[մոլեկուլային քաոս]]ի եզրակացություն). գազում երկու մասնիկների բախման ընթացքում բախմանը մասնակցող մասնիկները ունեն 1) անկախ ընտրված կինետիկ էներգիաներ, 2) արագությունների անկախ ուղղություններ, 3) անկախ սկզբնական կետեր։ Ունենալով այս ենթարդությունները և էներգիայի փոխանակման մեխանիզմը, մասնիկների էներգիաների բախումից հետո կենթարկվեն որոշակի նոր պատահական բաշխման, որը հնարավոր է հաշվել։
 
Ենթադրելով, որ չկոռելացված բախումները կրկնվում են գազում ցանկացած և բոլոր մյուս մոլեկուլների միջև, Բոլցմանը ստացավ իր կինետիկ հավասարումը ([[Բոլցմանի հավասարում]])։ Այս կինետիկ հավասարումից բխող եզրակացությունն այն է, որ բախումների շարունակական պրոցեսի հետևանքով H մեծությունը նվազում է մինչև իր նվազագույն արժեքը։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/H-թեորեմ» էջից