«Մաքս Բոռն»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
չNo edit summary |
|||
Տող 24.
1905 թվականին [[Ալբերտ Այնշտայն]]ը հրատարակում է [[հատուկ հարաբերականության տեսություն]] մասին «Շարժվող մարմինների էլեկտրադինամիկան» հոդվածը։ Բոռնը հետաքրքրված էր և սկսեց հետազոտել տեսությունը։ Բոռնը բացահայտեց, որ Մինկովսկին նույնպես հետազոտում է հատուկ հարաբերականության տեսությունը, բայց երբ նա Մինկովսկիին գրեց իր արդյունքների մասին, Մինկովսկին խնդրեց Բոռնին վերադառնալ Գյոթինգեն և հաստատել իր հաբիլիտացիան այնտեղ։ Բոռնը համաձայնվեց։ Տեպլիցը օգնեց Բոռնին կատարելագործել մատրիցային հանարահաշվի վերաբերյալ գիտելիքները, այսպիսով նա կարող էր աշխատել [[Մինկովսկու տարածություն|Մինկովսկիի քառաչափ տարածության]] [[մատրից]]ների հետ, որոնք օգտագործվում էին [[էլեկտրադինամիկա]]ն և հարաբերականությանը հաշտեցնելու հետագա նախագծերում։ Բոռնի և Մինկովսկիի աշխատանքը լավ առաջընթաց էր ունենում, սակայն Մինկովսկին 1909 թվականի հունվարի 12-ին մահացավ [[որդանման ելունի բորբոքում|որդանման ելունի բորբոքման]] պատճառով։{{sfn|Greenspan|2005|pp=42–43}}<!-- The mathematics students had Born speak on their behalf at the funeral. -->
Բոռնը փորձեց ներկայացնել իրենց արդյունքները մի քանի շաբաթ անց՝ գյոթինգենյան մաթեմատիկայի միության հանդիպման ժամանակ։ Կլայնը և [[Մաքս Աբրահամ]]ը (ով մերժում էր հարաբերականությունը և ) հրապարակայնորեն վիճարկեցին Բոռնին և նա դադարեցրեց դասախոսությունը<!-- He did not get far before he was publicly challenged by Klein and Max Abraham, who rejected relativity, and forced to terminate the lecture -->։ Այնուհանդերձ, Ռունգեն և Հիլբերտը հետաքրքրված էին Բոռնի աշխատանքով, և Բոռնի հետ որոշ քննարկումենրից հետո նրանք համոզվեցին Բոռնի արդյունքների հավաստիության մեջ և համոզեցին Բոռնին կրկին դասախոսություն տալ։ Այս անգամ նրան չընդհատեցին, Ֆոյգտին առաջարկեցին օժանդակել Բոռնի հաբիլիտացիայի թեզին{{sfn|Greenspan|2005|pp=45-49}}։ Հատագայում Բոռնը հրատարակեց «Հարաբերականության սկզբունքի կինեմատիկայում կարծր մարմինների տեսությունը» ({{lang-de|Die Theorie des starren Elektrons in der Kinematik des Relativitätsprinzips}}) հոդվածը<ref name="dietheorie">{{Cite journal | last1 = Born | first1 = M. | title = Die Theorie des starren Elektrons in der Kinematik des Relativitätsprinzips | doi = 10.1002/andp.19093351102 | journal = Annalen der Physik | volume = 335 | issue = 11 | pages = 1–56 | year = 1909 | pmid = | pmc = |bibcode = 1909AnP...335....1B }}</ref>, որտեղ ներկայացվում էր [[Բոռնի կարծրություն|Բոռնի կարծրության]] գաղափարը։ Հոկտեմբերի 23-ին Բոռնը ներկայացրեց ատոմի [[Թոմսոնի մոդել]]ի վերաբերյալ իր հաբիլիտացիայի դասախոսությունը{{sfn|Greenspan|2005|pp=45–49}}։
== Ծանոթագրություններ ==
{{reflist|2}}
== Գրականություն ==
* {{cite journal |last=Bernstein |first=Jeremy |title=Max Born and the Quantum Theory|journal=American Journal of Physics |volume=73 |issue=11 |pages=999–1008 |year=2005|ref=harv|bibcode = 2005AmJPh..73..999B |doi = 10.1119/1.2060717 }}
* {{cite journal |last=Born |first=M. |first2=W. |last2=Heisenberg |authorlink2=Werner Heisenberg |first3=P. |last3=Jordan |authorlink3=Pascual Jordan |title=Zur Quantenmechanik II |url=http://link.springer.com/article/10.1007%2FBF01379806#page-1 |journal=Zeitschrift für Physik|volume=35|issue=557–615|year=1925|ref=harv |doi=10.1007/BF01379806|bibcode = 1926ZPhy...35..557B }}
* {{cite journal |last=Born |first=M. |first2=P. |last2=Jordan |authorlink2=Pascual Jordan |title=Zur Quantenmechanik |url=http://www.cond-mat.physik.uni-mainz.de/~oettel/ws10/born_jordan_ZPhys_34_858_1925.pdf |journal=Zeitschrift für Physik |volume=34|pages=858–888 |year=1925 |ref=harv|bibcode = 1925ZPhy...34..858B |doi = 10.1007/BF01328531 }}
* {{cite journal|last=Born|first=M.|title=Zur Quantenmechanik der Stoßvorgänge|journal=Zeitschrift für Physik|volume=37|pages=863–867|year=1926|doi=10.1007/BF01397477|url=http://www.springerlink.com/content/h06w8465t710u328/|accessdate=16 December 2008|bibcode = 1926ZPhy...37..863B|issue=12|ref=harv }}
* {{cite book |last=Born |first=Max |title=Physics in my Generation |publisher=Springer-Verlag |location=New York |year=1969 |oclc=53116 |ref=harv}}
*{{cite book | last1 = Born | first1 = M. | last2 = Born | first2 = M. E. H. | last3 = Einstein | first3 = A. | authorlink3 = Albert Einstein | others = I. Born, trans | title = The Born–Einstein Letters: Correspondence between Albert Einstein and Max and Hedwig Born from 1916 to 1955, with commentaries by Max Born | year = 1971 | publisher = Macmillan Publishers | location = [[Լոնդոն]] | isbn = 978-0-8027-0326-2 |last-author-amp=y|ref=harv}}
* {{cite journal |last=Born |first=G. V. R. |title=The Wide-Ranging Family History of Max Born |journal=Notes and Records of the Royal Society of London |volume=56 |issue= 2 |date=May 2002 |pages=219–262 |ref=harv |doi=10.1098/rsnr.2002.0180 |jstor=3557669}}
* {{cite book |last=Greenspan |first=Nancy Thorndike |title=The End of the Certain World: The Life and Science of Max Born |publisher=Basic Books |location=New York |year=2005 |isbn=0-7382-0693-8 |oclc=56534998 |ref=harv}} Also published in Germany: ''Max Born – Baumeister der Quantenwelt. Eine Biographie'' Spektrum Akademischer Verlag, 2005, ISBN 3-8274-1640-X.
* {{Cite journal | last1 = Heisenberg | first1 = W. | doi = 10.1007/BF01328377 | title = Über quantentheoretische Umdeutung kinematischer und mechanischer Beziehungen | journal = Zeitschrift für Physik| volume = 33 | pages = 879–893 | year = 1925 | ref = harv|bibcode = 1925ZPhy...33..879H }}
* {{cite book |last=Jammer |first=Max |title=The Conceptual Development of Quantum Mechanics |publisher=McGraw–Hill |year=1966|location=New York|oclc=534562|ref=harv}}
* {{cite book |last=Jungnickel |first=Christa |last2=McCormmach |first2=Russell |title=Intellectual Mastery of Nature. Theoretical Physics from Ohm to Einstein, Volume 2: The Now Mighty Theoretical Physics, 1870 to 1925 |publisher=University of Chicago Press |year=1986 |location=Chicago |isbn=0-226-41585-6 |oclc=489992471 |ref=harv}}
* {{Cite journal | last1 = Kemmer | first1 = N. | last2 = Schlapp | first2 = R. | doi = 10.1098/rsbm.1971.0002 | title = Max Born 1882-1970 | journal = Biographical Memoirs of Fellows of the Royal Society | volume = 17 | year = 1971 |ref=harv | pages=17–52}}
* {{cite book |last=Pais |first=Abraham |year=1991 |title=Niels Bohr's Times, In Physics, Philosophy and Polity |location=Oxford |publisher=Clarendon Press |isbn=978-0-19-852049-8 |ref=harv }}
* {{cite book |last=Segrè |first=Emilio |title=From X-Rays to Quarks: Modern Physicists and their Discoveries |publisher=W. H. Freeman and Company |year=1980 |location=San Francisco |isbn=0-7167-1147-8 |oclc=5946636|ref=harv}}
== Արտաքին հղումներ ==
* [http://www.aip.org/servlet/plainHistory?collection=HISTORY&queryText=Max+Born American Institute of Physics History Search: Max Born]
* [http://www.britannica.com/eb/article-9080764/Max-Born Encyclopaedia Britannica, Max Born – full article]
* [http://alsos.wlu.edu/qsearch.aspx?browse=people/Born,+Max Annotated bibliography for Max Born from the Alsos Digital Library for Nuclear Issues]
* [http://www.vega.org.uk/video/programme/92 Freeview video of Gustav Born (son of Max) with conversation and film on Gustav's memories of his father by the Vega Science Trust]
* [http://www.nobel-winners.com/Physics/max_born.html Max Born information from Nobel Winners site]
* [http://www.nobel.se/physics/laureates/1954/born-bio.html Nobel Laureate biography]
* [http://www.archiveshub.ac.uk/news/0412born.html Papers of Professor Max Born (1882–1970)] Held at the Edinburgh University Library, Special Collections Division
* [http://www.springerlink.com/(csrmskyqgy1ghombklkrigzj)/app/home/contribution.asp?referrer=parent&backto=issue,25,26;journal,152,584;linkingpublicationresults,1:100241,1 Recollections of Max Born], by Emil Wolf, in ''Astrophysics and Space Science'', Volume 227, Numbers 1–2. (Biographical tribute)
* [[Thomas Kuhn|Kuhn, Thomas S.]], [[John L. Heilbron]], [[Paul Forman]], and Lini Allen [http://www.amphilsoc.org/library/guides/ahqp/index.htm ''Sources for History of Quantum Physics''] (American Philosophical Society, 1967)
* [http://www.aip.org/history/ohilist/4522_1.html Oral History interview transcript with Max Born June 1960, 17 & 18 October 1962, American Institute of Physics, Niels Bohr Library and Archives]
* {{cite web |url=http://www.mediatheque.lindau-nobel.org/videos/31519/optical-problems-german-presentation-1959 |title=Video - Max Born (1959) : Optical Problems (German presentation) |publisher=[[Lindau Nobel Laureate Meetings]] |accessdate=19 December 2014}}
{{Ֆիզիկայի Նոբելյան մրցանակ}}
| |||