«Սովորական աղվես»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
չ փոխարինվեց: [[File: → [[Պատկեր: (17)
չ փոխարինվեց: ` → ՝ (5) oգտվելով ԱՎԲ
Տող 18.
}}
 
'''Սովորական աղվեսը''' ({{lang-lat|Vulpes vulpes}}) [[շնազգիներ]]ի պատկանող կենդանի է, որը մտնում է իրական աղվեսների տեսակի մեջ`մեջ՝ հանդիսանալով տեսակի ամենաշատ հանդիպող կենդանին։ Սովորական աղվեսները ապրում են Հյուսիսային Ամերիկայի, Եվրոպայի և Ասիայի գրեթե բոլոր երկրներում և համարվում են գիշատիչների դասի ամենալայն տարածում ունեցող կենդանին։
Նրանք ապրում են զույգերով կամ փոքր խմբերով և որսում են փոքր կենդանիներ։
Որոշ երկրներում այս աղվեսներն ապրում են մարդկանց հարևանությամբ։
Տող 69.
=== Հարաբերությունները ===
Աղվեսները ապրում են խմբերով։ Երբ խմբում աղվեսների թիվը բավական շատ է կարող են գոյություն ունենալ նաև "ենթարկվող", ստորադաս կամ ծառա կոչվող աղվեսներ։ Նրանց գոյությունը պարտադիր չէ, բայց եթե նրանք կան, ապա նրանց հիմնական դերը կայանում է ձագերին խնամելը։ Հիմնականում ծառա աղվեսները նախորդ տարվա ձագերն են, որոնք իրենց մորը օգնում են նոր ձագերին մեծացնելու և խնամելու հարցում։ Ստորադաս աղվեսները կարող են լինել նաև անծանոթ աղվեսներ, որոնք ժամանակավոր միանում են մեկ այլ աղվեսների խմբի նրանց ձագերին մեծացնելու կամ սնունդ հայթհայթելու համար։ Ձագեր չունեցող էգերը հսկում են տարածքը, իսկ ազատ ժամանակ խաղում են։
Հասունացած աղվեսները թողնում են իրենց հայրենի տունը`տունը՝ առանձին ապրելու և սեփական ընտանիք կազմելու նպատակով։
 
=== Բազմացումը ===
Տող 116.
 
Սովորական աղվեսները հիմնականում որսում են արևաձագին և մայրամուտին։ Նրանք իրենց զոհի տեղը որոշում են ձայնային ալիքներով, այնուհետև հետևում նրան և հարմար պահ գտնելով գործում հարձակումը։ Նրանք ունեն սուր սեփականատիրության զգացում և երբեք չեն կիսում իրենց որսը։ Նույնիսկ կարող են դուրս գալ գլխավոր աղվեսի դեմ, եթե այս վերջինը ցանկանա խլել ուտելիքը։
Բազմացման ժամանակ աղվեսները կարող են որսալ միանգամից մեծ քանակությամբ ուտելիք`ուտելիք՝ այն հետագայում օգտագործելու նպատակով։ Այդ ժամանակ նրանք որսում են հիմնականում թռչուններին։
 
== Թշնամիները և մրցակիցները ==
Տող 134.
Սովորական աղվեսի թշնամիները հանդիսանում են հիմնականում շնազգիների ավելի մեծ ներկայացուցիչները՝ գայլ, կոյոտ, սովորական շնագայլ և այլն։
Հնարավորության ընձերման դեպքում գայլերը սպանում են աղվեսներին։
Այն տարածքներում որտեղ աղվեսները ապրում են կոյոտների հարևանությամբ, նրանք իրենց հեռու են պահում`պահում՝ զգալով կոյոտների կողմից սպառնող վտանգը։ Կոյոտները կարող են վախեցնել աղվեսներին ստիպելով նրանց հեռանալ։ Կոյոտների նկատմամբ ագրեսիվ վերաբերմունք աղվեսների կողմից շատ քիչ են նկատվել։ Դա կարող է տեղի ունենալ, եթե կոյոտները մոտենան աղվեսի ձագերին։ Չնայած լարված հարաբերություններին, երբեմն կոյոտները և աղվեսները կարող են միասին ուտել։
Սովորական աղվեսների մեկ այլ թշնամի է հանդիսանում նաև շնագայլը։ Այն տեղերում որտեղ երկու կենդանիները ապրում են հարևանությամբ, նրանք սնվում են նույն ուտելիքով։ Աղվեսները իրենց տարածքը նշելու ժամանակ ուշադրություն չեն դարձնում այն փաստին, որ տարածքը արդեն զբաղված է շնագայլերի կողմից։ Այն տեղերում որտեղ շնագայլերի թիվը բավականին շատ է, աղվեսների թիվը գնալով պակասում է։
 
Տող 165.
 
Ներկայումս այդ դաժան գործողությանը զոհ են գնում հազարավոր աղվեսներ։ 21-րդ դարի սկզբի տվյալների համաձայն տարեկան սպանվում են հետևյալ քանակությամբ աղվեսներ՝ Անգլիա՝ 21 000, Գերմանիա՝ 600 000, Ավստրիա՝ 58 000, Շվեդիա՝ 58 000, Ֆինլանդիա՝ 56 000, Դանիա՝ 50 000, Շվեյցարիա՝ 34 000, Նորվեգիա՝ 17 000, Սասկատչևան (Կանադա)՝ 2 000 և այլն։
Ներկայումս մշակվել են տարբեր ծրագրեր, որոնք արգելում են աղվեսների որսը`որսը՝ այն օրինական համարելով միայն հատուկ վկայական ներկայացնելու դեպքում։
 
=== Մորթու օգտագործումը ===