«Համանուններ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
չ oգտվելով ԱՎԲ
չ փոխարինվեց: ` → ՝ (7) oգտվելով ԱՎԲ
Տող 1.
'''Համանուններ''' ({{lang-grc|ὁμός}} — նման + {{lang-grc2|ὄνομα}} — անուն), նույն գրությունը կամ արտասանությունն ունեցող այն [[բառ]]երը, որոնք [[բառիմաստ|իմաստ]]ով կամ [[Քերականություն|քերականորեն]] կամ և՛ իմաստով, և՛ քերականորեն միաժամանակ։ Երկու և ավելի համանունները կազմում են համանունների շարք, որոնք կարող են լինել երկանդամ, եռանդամ, քառանդամ և այլն։ Ժամանակակից հայերենում գերակշռում են երկանդամ շարքերը։
 
Համանունությունը`Համանունությունը՝ որպես լեզվական ընդհանուր իրողությւոն, կարող է վերաբերել ոչ միայն բառերին, այլ նաև քերականությանը`քերականությանը՝ [[Ձևաբանություն (լեզվաբանություն)|ձևաբանությանն]] ու [[Շարահյուսություն|շարահյուսությանը]]։ Ըստ այդմ էլ տարբերում են բառային և քերականական համանուններ։
 
== Համանունների դասակարգումն ըստ հնչման և գրության նույնության ==
Ըստ հնչման և գրության համանունները բաժանվում են հետևյալ տիպերի`տիպերի՝
*''Բուն համանուններ կամ նույնանունները'' տարբեր իմաստներ ունեցաղ այն բառերն են, որանք նույն կերպ են գրվում կամ հնչում։ Օրինակ`Օրինակ՝ ա) ''1. Բուն (ծառի), 2. Բուն (բույն, որջ), 3. Բուն (իսկական), բ)1. Նվագ (նվագելը, երաժշտություն), 2. Նվագ (անգամ, հեղ)''։
*''Նույնագիր կամ համագիր բառեր'' ([[Հունարեն|հուն.]]` ''homos - նույն, նույն կերպ, graphŌ - գրում եմ'')- այն բառերն են, որոնք ժամանակակից հայերենում գրությամբ նույնն են, բայց տարբերվում են արտասանությամբ։ Օրինակ` ա) 1. միակնություն (մի-ակնություն - մեկ աչք ունենալը), 2. Միակնություն (միա-կընություն, մեկ կին ունենալը)։
*''Նույնահունչ կամ համահունչ բառեր'' ([[Հունարեն|հուն.]]` ''homos - նույն, նույն կերպ, phŌne - ձայն, հնչյուն'') - այն բառերը, որոնք տարբերվում են գրությամբ, բայց նույնն են հնչումով կամ արտասանությամբ։ Օրինակ` ա) 1. Ախտ (հիվանդություն), 2. Աղտ (կեղտ) բ) Անոթ («անօթ», աման), 2. Անօդ («անօթ», օդազուրկ)։
Տող 12.
 
== Համանունների ձևաբանական-ձևույթաբանական դասակարգում ==
*''Բացարձակ համանուններ'' - իմաստով տարբեր, բայց գրությամբ ու արտասանությամբ նույն այն բառերն են, որոնց մեջ համընկնում է քերականական ձևերի ամբողջ համակարգը։ Օրինակ`Օրինակ՝ ''ա) Ափ (ձեռքի ափ), 2. Ափ (ջրի եզր), բ) Վարել (հողը հերկել), 2. Վարել (կառավարել)''։
*''Մասնակի համանուններ'' - իմաստով տարբեր, բայց գրությամբ ու արտասանությամբ նույն այն բառերն են, որոնք համընկնում են իրենց ոչ բոլոր [[քերականական կարգ]]երով ու ձևերով։ Օրինակ`Օրինակ՝ ''ա) 1. Անել (կատարել), 2. Անել (անելանելի, դժվարին), բ) 1. Սեր (զգացմունք), 2. Սեր (կաթի)''։
*Բառական և քերականական համանուններ - համանունների շարք են կազմում հնչյունական նույն կազմն ունեցաղ բառն ու բառաձևը։ Օրինակ`Օրինակ՝ ''ա) 1. Անցավ («անցնել» [[բայ]]ի [[սահմանական եղանակ]]ի անցյալ կատարյալի երրորդ դեմք), 2. Անցավ (առանց ցավի, [[ածական]]), բ) 1. հորդ (առատ), 2. հորդ (քո հորը)''։
 
Հայերենում բառաքերականական համանունների առաջացման պատճառ են դառնում հոլովման, խոնարհման և հոդառության ժամանակ բառի կրած փոփոխությունները։