|
Անալիզի ընթացքում որևէ [[իոն]]ի հայտնաբերումը կատարվում է մյուս իոնների առկայության պայմաններում, և այդ հայտնաբերման ռեակցիան կոչվում է տվյալ իոնի հայտնաբերման յուրահատուկ ռեակցիա։
Օրինակ`Օրինակ՝ <math>NH_4^+</math> իոնը հայտնաբերում են նրա [[աղեր]]ի վրա [[ալկալի]] ազդելով, տաքացնելու պայմաններում, այս դեպքում անջատվում է գազային [[ամոնիակ]],որը զգացվում է իր սուր բնորոշ հոտով, կամ երբ անջատվող գազի վրա պահում են թրջված լակմուսի թուղթը (կարմիր գույնը փոխվում է կապույտի)։
<math>NH_4Cl + NaOH = NaCl + NH_3 + H_20</math>
Այս ռեակցիան <math>NH_4^+</math>-ի հայտնաբերման ռեակցիան է`է՝ այլ իոնների առկայության պայմաններում։ Բայց խիստ յուրահատուկ ռեակցիաները (որոնք ռեակցվեն միայն այդ իոնի հետ) քիչ են, շատ դեպքերում լուծույթում առկա իոնները խանգարում են հայտնաբերմանը, որովհետև նրանք նույնպես ռեակցիայի մեջ են մտնում այդ ռեագենտի հետ։
Օրինակ`Օրինակ՝ <math>Na_3[Co(NO_2)_6]</math>-ը և <math>NaHC_4H_4O_6</math>-ը <math>K^+</math>-ի հետ առաջացնում են յուրահատուկ նստվածքներ, բայց այդ նույն ռեագենտները <math>NH_4^+</math>-ի հետ առաջացնում են նույնատիպ քիմիական միացություններ։ Այն ռեագենտները, որոնք փոխազդում են սահմանափակ իոնների հետ, կոչվում են ընտրողական (սելեկտիվ) անալիտիկական ռեակտիվներ։ Կողմնակի իոնների ազդեցությունը իոնի յուրահատուկ ռեակցիայի վրա կախված է այդ կոնցենտրացիայից և ռեակցիայի ընթացքի պայմաններից։ Այդ կախումը բնորոշվում է սահմանային հարաբերությամբ՝
Սահմանային հարաբերությունը=C<sub>որոշվող իոնի</sub>/C<sub>կողմնակի իոնի</sub>
Օրինակ`Օրինակ՝ <math>Pb^{2+}</math>-ի միկրոբյուրեղային ռեակցիան KI-ի հետ. <math>Cu^{2+}</math>-ի առկայությամբ, կարելի է իրականացնել միայն այն դեպքում, երբ <math>Cu^{2+}</math>-ի կոնցենտրացիան հետազոտվող լուծույթում գերազանցի 25 անգամ, այլ խոսքով`խոսքով՝ <math>Pb^{2+}</math>։ <math>{Cu^2+}=\frac{1}{25}</math> սահմանային հարաբերությամբ։ Ավելի բարձր կոնցենտրացիաների դեպքում <math>PbI_2</math> նստվածքի հետ կնստի նաև <math>CuI</math>-ը, և կանջատվի ազատ [[յոդ]], որը կխանգարի <math>Pb^{2+}</math> -ի հայտնաբերմանը։
Իոնների սահմանային հարաբերությունը հատուկ ռեակցիաների չափանիշն է, որը ցույց է տալիս, թե օտար իոնի որ կոնցենտրացիայի դեպքում կարելի է այդ յուրահատուկ ռեակցիայով հայտնաբերել տվյալ իոնը։
Եթե անալիզվող լուծույթում օտար իոնի սահմանային հարաբերության կոնցենտրացիան բարձր է, և հնարավոր չէ հայտնաբերել տվյալ իոնը, ապա այս դեպքում օտար իոնը կապում են կայուն կոմպլեքսի ձևով և քողարկում։ Օրինակ`Օրինակ՝ երբ <math>Ni^{2+}</math> իոնը ամոնիակային միջավայրում հայտնաբերում են դիմեթիլգլիօքսիմով, ոեակցիային խանգարում է <math>Fe^{3+}</math> իոնը, որն ամոնիակային միջավայրում առաջացնում է <math>Fe(OH)_3</math>, աղյուսակարմիր նստվածքը։ Այդ պատճառով էլ կարելի է ֆիլտրելով անջատել <math>Fe(OH)_3</math>, նստվածքը կամ, մինչև ամոնիակ տալը, լուծույթին ավելացնել <math>NaF</math> և քողարկել <math>Fe^{3+}</math> իոնը`իոնը՝ կոմպլեքսի ձևով, որը [[նիկել]]ի հետ չի ոեակցվում։
== Ծանոթագրություններ ==
| 