«Իոնոլորտ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Որպես իոնոլորտի վերևի սահման ընդունում են 15-20 հզ կմ բարձրության տիրույթը, որտեղ գազի խտությունը մոտ է միջմոլորակային տարածության խտությանը։ Ռադիոալիքների բեկումը և մթնոլորտի վերին շերտից անդրադարձումը տեղի է ունենում [[էլեկտրոն]]ների և [[իոններ]]ի առկայության շնորհիվ։ Օդի մեկ խորանարդ ծավալի պարունակած էլեկտրոնների թիվը կոչվում է ''էլեկտրոնային խտություն'' նշանակվում է N_է։ Համապատասխանաբար`Համապատասխանաբար՝ դրական և բացասական իոնների խտությունը նշանակում են N_է⁺ և N_է^-։

Հետազոտողների կողմից առաջին բացահայտված շերտն է։ Այս շերտի ներքին սահմանը գտնվում է 100 կմ բարձրության վրա, էլեկտրոնային խտությունը ցերեկը հասնում է N_էmax=1.5 10⁵ էլ/սմ³, գիշերը`Nգիշերը՝N<sub>էmax</sub>=5 10<sup>3</sup>էլ/սմ<sup>3</sup>։ Էլեկտրոնային խտությունը գիշերային ժամերին մնում է հաստատուն մակարդակի վրա։ Գիշերային իոնացման պատճառը մինչ այժմ հայտնաբերված չէ։ Ենթադրում են, որ այն առաջանում է մասամբ [[ասուպ]]ներից, մասամբ էլ չեզոք մոլեկուլներին էլեկտրոնների բախումներից։ E շերտի էլեկտրոնային խտությունն ունի օրինաչափ սեզոնային ընթացք`ընթացք՝ N_էmax առավելագույն արժեքը դիտվում է ամառվա ամիսներին։ Այս շերտի բնորոշ հատկանիշը`հատկանիշը՝ նրա հաստատուն հատկություններն են այն քիչ է ենթարկվում պատահական փոփոխություններին։

Տեղակայված է 250-400 կմ բարձրության վրա և ունի առավելագույն էլեկտրոնային խտությունը։ Այս շերտի օրական և տարեկան իոնացման ընթացքը ավելի բարդ է, քան E շերտինը։ Ավելի օրինաչափ իոնացման խտության և F շերտի բարձրության օրական ընթացքը դիտվում է ձմռան ամիսներին, երբ ցերեկվա ժամերին իոնացումը խիստ ավելանում է, հասնելով կեսօրից հետո առավելագույն արժեքի`արժեքի՝ 6 10⁵ - 2 10⁶ էլ/սմ₃։ Գիշերը էլեկտրոնային խտությունը չի գերազանցում 2.5 10⁵ էլ/սմ³-ը։ F շերտի բարձրությունը փոքրանում է ցերեկային ժամերին մինչև 220-240 կմ և մեծանում է գիշերը մինչև 300-330 կմ։

Ամռան ամիսներին (մայիս-սեպտեմբեր) F շերտի պարամետրերի օրական փոփոխությունը ունի միանգամայն այլ բնույթ։ Ցերեկային ժամերին F շերտը ճեղքվում է երկու շերտի, որոնցից մեկը`մեկը՝ F<sub>2</sub>, տեղակայված է 300-400 կմ բարձրության վրա, իսկ երկրորդը`երկրորդը՝ F₁-ը 200-230 կմ բարձրության վրա։ F₁ շերտի էլեկտրոնային խտությունը կազմում է 4 10⁵ - 9 10⁵ էլ/սմ³, իսկ F₂<math></math>-ը

Չնայած բոլոր կասկածներին և թյուր լուրերին, որոնք առաջացրել էր Մարկոնիի փորձը, նա հաջողությամբ կրկնեց այն մեկ տարի անց`անց՝ ընդունելով ազդանշան [[Գլեյսի անդունդում]]([[Նոր Շոտլանդիա]], [[Կանադա]])։

Անգլիացի ֆիզիկ [[Օլիվեր Խեվսայդ]]ը 1902 թվին ենաթադրեց, որ մթնոլորտում գոյություն ունի իոնացված շերտ։ Նրա տեսությունը ներառում էր ռադիոազդանշանի տարածում [[Երկիր|Երկրի]] շուրջ`շուրջ՝ չնայած Երկրի թեքությանը։ Խեվսայդից անկախ կարճ ալիքների հեռահար ընդունումը [[Եվրոպա]]յի և [[Ամերիկա]]յի միջև [[Ատլանտյան օվկիանոս]]ով, կատարեց ամերիակացի ինժիներ-էլեկտրիկ [[Արթուր Կեննելին]]։ Նրանք ենթադրեցին, որ Երկրի շուրջը գոյություն ունի մթնոլորտի իոնացված շերտ, որը կարող է անդրադարձնել [[ռադիոալիքներ]]։ Այն կոչեցին Խեվիսայդ-Կեննելիի շերտ, որից հետո`հետո՝ իոնոլորտ։ Հնարավոր է, որ նրանց ենթադրությունը [[Պլանկ]]ի բացարձակ սև մարմնի ճառագայթման տեսության հետ համատեղ նպաստեցին [[ռադիոաստղագիտություն|ռադիոաստղագիտության]] շատ արագ զարգացմանը սկսած 1932 թ-ից։

[[Լոյդ Բերկներ]]ը առաջինն էր ով չափեց իոնոլորտի բարձրությունը և խտությունը, որը անկասկած ազդեց կարճ ռադիոալիքների տարածման տեսության վրա։ [[Մորիս ՈՒիլքս]]ը և [[Ջոն Ռետկլիֆ]]ը ուսումնասիրեցին շատ երկար ռադիոալիքների տարածումը իոնոլորտում։ [[Վիտալի Գինզբուգ]]ը ստեղծեց [[էլեկտրամագնիսական ալիք]]ի`ի՝ [[պլազմա]]յում և հատկապես իոնոլորտում տարածման տեսությունը։ 1962 թ-ին իոնոլորտի ուսումնասիրման համար բաց թողնվեց Alouette-1 կանադական արբանյակը։ Վերջինիս հաջողությունից հետո իոնոլորտի չափման և հետազոտության համար ուղարկվեցին Alouette-2 1965 թ-ին և ISIS երկու արբանյակները 1969 և 1971 թ-ին։