Վիքիպեդիա

«Թորա»–ի խմբագրումների տարբերություն

Դիտել պատմությունը
← Նախորդ տարբՀաջորդ տարբ →
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
չ փոխարինվեց: 0թ → 0 թ (3) oգտվելով ԱՎԲ
չ փոխարինվեց: ` → ՝ (11) oգտվելով ԱՎԲ
Տող 1.
{{Տեղեկաքարտ Գիրք}}
[[Պատկեր:Köln-Tora-und-Innenansicht-Synagoge-Glockengasse-040.JPG|մինի|աջից|Թորա]]
'''Թորա'''<ref>http://www.gramota.ru/slovari/dic/?lop=x&bts=x&zar=x&word=%F2%EE%F0%E0</ref>({{lang-he|תּוֹרָה‏‎‎‎}} - թորա, բառացի.«ուսմունք, օրենք») [[աշքենազական]] արտասանությամբ։ '''Թոյրո''' (հարավ-արևելյան բարբառ`բարբառ՝[[Լեհաստան]], [[Ուկրաինա]] ), '''Թեյրո''' (հյուսիս-արևելյան բարբառ`բարբառ՝[[Բելոռուսիա]],[[Լիտվա]]) և '''Թորրա''' (սեֆարդական բարբառ)<ref>http://ulpan.hebrus.net/index.php?menu=about&page=about/dialects.html</ref> - լայն իմաստով հրեական ավանդական կրոնական օրենքների ամբողջություն։
 
== Տերմինի սահմանումը ==
* Թորա անվանում են [[Մովսես]]ի [[Հնգամատյան]]ը (հուն. πεντάτευχος ) կամ Մովսեսի գիրքը, ընդ որում ինչպես հենց տեքստը, այնպես էլ և տպագրված կամ ձեռագրային նմուշները (գլանաձև ձեռագրեր): Հնգամատյանում «Թորա» են անվանում Աստծո առանձին կարգադրությունները, առանձին պատվիրանները կամ օրենքների ամբողջությունը, որը վերաբերվում է այս կամ այն առարկային, օրինակ`օրինակ՝ ողջակիզման «օրենք'''(Թորա''') »([[Ղևտ.6:2]]), հանցանքի համար զոհաբերության «օրենք» ('''Թորա''')([[Ղևտ.7:1]])և այլն։
* «Թորա» բառը հանդիպում է նաև ուսուցման կամ ծնողական խրատի իմաստով։(Առ[[.1:8]] և այլն):
* Անվան նշանակության հետագա ընդլայնումը տեղի է ունեցել [[Գրավոր օրենք]]ի` (Թորա շե-բի-խվատ) և [[Բանավոր օրենք]]ի` (Թորա շե-բե-ալ պե) տարբերակմամբ. Հնգամատյանում հանդիպվող հոգնակի թվով թորաները մեկնաբանվել են որպես աստվածային հայտնության այդ երկու ոլորտների մասին գրություններ, որը ավանդաբար դիտվում է որպես տրված Մովսեսին [[Սիոն]] լեռան վրա։
Տող 13.
 
== Ծագում ==
Համաձայն հուդդայական ավանդական հայեցակարգի Թորայի տեքստը գրվել է Մովսեսի կողմից`կողմից՝ Ամենաբարձրյալի բառերով։ Գոյություն ունի սակայն տարակարծություն այն մասին, թե արդյոք Թորան գրվել է 40 օրվա ընթացքում Սիոն լեռան վրա, թե այն գրվել է 40 տարվա ընթացքում, երբ հրեաները գտնվում էին անապատում և այն ավարտին է հասցվել Մովսեսի մահից առաջ։
 
Համաձայն ռաբբի Յեհուդայի [[Թալմուդ]]ում Երկրորդ օրինացի տողերը, որտեղ նկարագրվում է [[Մովսես]]ի մահը, գրվել է [[Հիսուս Նավին]]ի կողմից([[Հեսու]]): Բազմաթիվ [[հեղինակություններ]] սակայն համաձայն չեն այդ հայեցակետի հետ, որովետև գտնում են, որ Թորան իր սրբության մակարդակով համապատասխանում է միայն [[Մովսես]]ի մարգարեության ձիրքին և ոչ մի մարգարեի, ով ապրում էր նրանից հետո։
Տող 26.
Կապված այն բանի հետ, որ Թորայի տեքստը, ինչպես նաև դա իսկական իմաստը բավականին դժվար է հասկանալ (այդ թվում անգամ նրան ուսումնասիրող մարդկանց համար), դարերի ընթացքում իմաստունները փորձում էին մեկնաբանել դրա առանձին հատվածներ մյուսների համար։ Մի շարք մեկնաբաններ, օրինակ [[Ռաշի]]ն, գրում էր մեկնաբանություններ Գրավոր Թորայի համարյա ամեն մի նախադասության համար։ Բացի դրանից, ավանդության համաձայն Սիոն լեռան վրա Մովսեսը Գրավոր Թորայի հետ ստացել էր նաև բանավորը, որը բացահայտում է խորը, թաքնված իմաստ, լրացնում է Գրավոր Թորան և բացատրում է այն, ինչ մեզ «չէր ասվել»:
 
Բազում դարեր շարունակ [[Բանավոր Թորա]]ն փոխանցվում էր բանավոր ավանդմամբ, մինչև 2-րդ դարում չգրվեց [[Միշնա]]յի ձևով, իսկ հետագայում`հետագայում՝ [[Գեմար]]ի ձևով, որոնք միասին կազմում են [[Թալմուդ]]ը:
 
Թալմուդի ժամանակակից հրատարակությունները ներառում են Թորայի տարբեր սերունդների բազմաթիվ նշանավոր իմաստունների մեկնաբանությունները։ [[Գաոնիմ]]ից (վաղ միջնադար) մինչև 17-րդ դար։
Տող 35.
* Փշատ {{lang-he|פְּשָׁט‏‎‎‎}} - աստվածաշնչի կամ թալմուդի տեքստերի բառացի բացատրություն
* Դրաշ {{lang-he|דְּרָשׁ‏‎‎‎,}}‏‎‎‎, ինչպես նաև դրաշ {{lang-he|דְּרוּשׁ‏‎‎}} - աստվածաշնչի կամ թալմուդի տեքստերի բացատրություն տրամաբանական և իմաստասիրական կառուցվածքի համադրմամբ։
Թորայի [[հրեա]] մեկնաբանները դրա տեքստերի մեջ ընդգծում են մի քանի շերտեր։ Առաջին և արտաքինը`արտաքինը՝ փշատ(բառ.պարզ)-այսինքն պարզ, ուղիղ իմաստը։
Երկրորդը`Երկրորդը՝ ռեմեզ(բառ.ակնարկ)-«իմաստը,որը ստանում ենք տեքստի մեջ պարունակող ակնարկների օգնությամբ, մի ֆրագմենտի համադրությունը այլ համանման մասերով»<ref>http://www.ort.spb.ru/nesh/njs11/midrash.htm</ref>:
Առավել խորը`խորը՝ դրաշ- (բառ.իմաստ)- հենց իմաստը։
Ամենագաղտնին -''սոդ'' (բառ.գաղտնիք)- տեքստի կաբբալիստական իմաստը, որը մատչելի է միայն ընտրյալներին, որոնք հասկացել են բոլոր մնացած իմաստները։ Մենք հրեական տեքստը ճանաչումն ենք ինտուիտիվ կերպով նրանով, որ այնտեղ այսպես թե այնպես ներկա են գտնվում բոլոր թվարկված իմաստները<ref>http://www.jew.spb.ru/ami/A389/A389-071.html</ref>:
 
== Թորայի ձեռագրեր ==
''Սեֆեր-Թորա'' ({{lang-he|‏סֵפֶר תּוֹרָה‏,Գիրք Օրինաց}})-Թորայի տեքստով մագաղաթյա ձեռագիր, որը օգտագործվում է գլխավորապես [[սինագոգ]]ում կարդալու համար (տես`տես՝ [[շաբաթական գլուխ]]), համարվում է հրեական կրոնական պաշտանմունքի մեջ առավել սուրբ առարկա։ Պահպանման համար օգտագործվում է կտորից կամ փայտից տուփ, իսկ Սեֆեր-Թորան պահպանվում է հատում պահարանում ([[Արոն կոդեշ]]), որը գտնվում է սինագոգի կենտրոնական մասում։
 
== Թորայի հետ կապված պատվիրաններ ==
Տող 52.
 
== Թորայի ուսումնասիրումը ==
Թորայի ուսումնասիրումը համարվում է [[հուդդայականության]] հիմքերից մեկը։ Թորայի ուսումնասիրման առաջնայնությունը բազմիցս ընդգծվել է հուդդայականության ոլորտի [[հեղինակություններ]]ի կողմից, օրինակ`օրինակ՝
 
* «Թորայի ուսումնասիրումը հավասար է բոլոր պատվիրանների օգտագործմանը, բոլորը միասին վերցրած» (ռաբբի [[Շնեուր Զալման]] [[Լյադից]])
Տող 67.
«Մի շարք գալախական հեղինակությունների կարծիքով (ռաբբի Վայնբերգ, ռաբբի Կլյան, ռաբբի Ֆանշտեյն, ռաբբի Յոսեֆ և այլն), Թորայի ուսումնասիրության արգելքը տարածվում է միայն այն ժամանակ, երբ լսարանը ամբողջությամբ ոչ հրեական է: Սակայն կարելի Թորան սովորեցնել հրեային ոչ հրեայի ներկայությամբ, անգամ եթե վերջինը նույնպես կարող է սովորել»:
 
Հնարավորության դեպքում Թորան պետք է ուսումնասիրել [[բնօրինակ]]ով`ով՝ եբրայերեն, որովհետև թարգմանությունը այս կամ այն չափով աղավաղում է [[իմաստ]]ը:
 
Ուսումնասիրման ավանդական մեթոդից բացի (սինագոգում) գոյություն ունի նաև մի քանի այլ մեթոդներ։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Թորա» էջից