|
== Կենսաբանական նկարագիր ==
[[Պատկեր:Illustration Cichorium intybus0 clean.jpg|մինի|ձախից]]
Աստղածաղկավորների կամ բարդածաղկավորների ընտանիքին պատկանող, 60-120 սմ բարձրության բազմամյա խոտաբույս է։ Ճյուղերը փռված են, ստորին տերևները`տերևները՝ փորոքամատնաբաժան, իսկ վերինները`վերինները՝ նշտարաձև ու լայն։ [[Արմատ]]ը հաստ է, իլիկաձև։ [[Ցողուն]]ը կանգուն է, վերին մասում՝ ճյուղավորվող, բարձրությունը՝ 50-100 սմ։ Ցողունի վերին մասի տերևները նստադիր են, նշտարաձև, ստորին մասինը՝ փետրաբաժան, ատամնաեզր։ Ծաղկազամբյուղները բացվում են առավոտյան, իսկ կեսօրից հետո և վատ եղանակներին փակվում են։ Հողի մեջ մինչև 1,5 մ թափանցող մսալի արմատը անհոտ է, դառը համով։ Բույսը բազմանում է սերմերով։ Ծաղկաբույլը զամբյուղ է, [[ծաղիկ]]ները՝ երկնագույն կամ բաց կապույտ։ Ծաղկում է [[մայիս]]ի սկզբից մինչև ուշ [[աշուն]]։ [[Պտուղ]]ը փուփուլավոր սերմիկ է։
== Տարածում և բնական միջավայր ==
== Կիրառում ==
Արմատները պարունակում են ինուլին (40-61%,<ref name="inulin">''Baert J. R. A. & Bockstaele E. L.'' Cultivation and breeding of chicory root for inulin production. // ''Industrial Crops and Products''. — 1993.</ref> այլ տվյալներով`տվյալներով՝ մոտ 49%<ref name="ДСР">{{ռուսերեն գիրք|заглавие=Дикие съедобные растения|ответственный=Под ред. акад. В. А. Келлера; АН СССР; Моск. ботан. сад и Ин-т истории матер. культуры им. Н. Я. Марра|место=|издательство=б. и.|год=1941|страницы=34|страниц=40}}</ref>) [[ճարպ]], արգինին, խոլին, [[գլիկոզիդներ]] (ցիկորիին, ինտիբին), եթերայուղ, դաբաղանյութեր, խեժ, ֆրուկտոզ, C, B խմբի [[վիտամիններ]], պեկտին։
[[Պատկեր:Cichorium intybus june02.jpg|300px|մինի]]
Տերևներում հայտնաբերված են ինուլին, C, B խմբի [[վիտամիններ]], կարոտին, եղերդակաթթու, ծաղիկներում`ծաղիկներում՝ գլիկոզիդ ցիկորիին, կաթնահյութի մեջ`մեջ՝ դառը նյութեր (լակտուցին, լակտուկոպիկրին), կաուչուկ (2-3%), սերմերում`սերմերում՝ ինուլին, պրոտոկատեխինային ալդեհիդ և այլն։
[[Դեղաբույս]] է. պարունակում է ինուլին, գլիկոզիդներ, աղաղանյութեր, [[շաքար]]ներ, [[թթու]]ներ, [[վիտամին]]ներ C, B, խեժ և այլն։
Պատրաստուկներն օգտագործում են որպես լեղամուղ ([[լյարդ]]ի, լեղապարկի բորբոքումների), միզամուղ ([[երիկամ]]ների հիվանդությունների) միջոց, նաև փորկապության, [[ստամոքս]]աբորբի, շաքարախտի և այլ դեպքերում։ Դալար ընձյուղները, ցողուններն ու տերևներն օգտագործում են սննդի մեջ՝ որպես [[աղցան]], արմատները՝ [[սուրճ]]ին փոխարինող միջոց։
Բուժման նպատակով օգտագործում են ամբողջ բույսը, սակայն հիմնականում`հիմնականում՝ արմատը։ Եղերդակի վերգետնյա մասը մթերում են ամռանը, ծաղկման ընթացքում, չորացնում արևի տակ, մանր կտրատում և պահում տուփերի մեջ, իսկ արմատը հանում են սեպտեմբեր-հոկտեմբեր ամիսներին, մաքրում հողից, կտրատում և իսկույն չորացնում չորանոցում կամ վառարանում։ Պատրաստի հումքը պահում են չոր տեղում, թղթով պաստառված ամանների մեջ։
== Տեսակներ ==
|
