«Բոտուլիզմ»–ի խմբագրումների տարբերություն

'''Բոտուլիզմ''' (botulismus {{lang-lat|botulus}}՝ երշիկ, հոմանիշները`հոմանիշները՝ ''ալանտիազիս'', ''իխտիիզմ''), ծանր տոքսիկոինֆեկցիոն հիվանդություն, որը բնութագրվում է [[նյարդային համակարգ]]ի վրա [[բոտուլոտոքսին]]ների ազդեցության հետևանքով հարթ և միջաձիգ-զոլավոր մկանների [[պարեզ]]ներով և [[պարալիչ]]ով։ Հիվանդության արդիականությունը պայմանավորված է նրանով, որ այն տալիս է ինչպես սպորադիկ(եզակի), այնպես էլ խմբային հիվանդացություն, բավականին բարձր մահացության ցուցանիշով(մոտ 30-40%)։

Հիվանդության անվանումը`անվանումը՝ botulismus, կապված է այն հանգամանքի հետ, որ հիվանդության հարուցիչներն առաջին անգամ հայտնաբերվել են այն երշիկի մնացորդներում, որն օգտագործած մարդը մահացել է հենց այդ հիվանդությունից ([[լատիներեն]] botulus նշանակում է երշիկ)։ Հարուցչի հայտնաբերողը եղել է Է. Վան-Էրմենգեմը [[1896]] թվականին, ով անվանել է այն Bacillus botulinum։ Սակայն հիվանդության առաջին կլինիկո - համաճարակաբանական նկարագրությունը արվել է դեռևս [[1820]] թվականին Յ. Կեռների կողմից։ [[Ռուսական կայսրություն]]ում այն հայտնի էր «իխտիիզմ» անվանումով, և նրա առաջացումը կապվում էր աղի և ապխտած ձկների օգտագործման հետ։

Հարուցիչը`Հարուցիչը՝ Clostridium botulinum կամ Bacillus botulinus, պատկանում է Bacillaceae ընտանիքին, Clostridium ցեղին։

[[Վեգետատիվ ձև]]երը կլորացած ծայրերով, խիստ [[անաէրոբ]], [[սպոր]] առաջացնող ցուպիներ են։ Շարժուն են`են՝ շնորհիվ մտրակների առկայության։ Երիտասարդ կուլտուրաներում [[գրամ-դրական]] են, իսկ աճի 4-5-րդ օրվանից`օրվանից՝ [[գրամ-բացասական]]։ Ըստ տոքսինների անտիգենային հատկությունների տարբերում են հարուցչի մի քանի տեսակներ. A, B, C (Cα և Cβ), D, E, F, G։ Աճի և բազմացման համար օպտիմալ են համարվում միջավայրի pH=7,3-7,6, t°=35&nbsp;°C(A,B,C,D տեսակների համար) կամ t°=28&nbsp;°C(E,F տեսակների համար)։ Համեմատաբար անկայուն են. եռացնելիս քայքայվում են երկու րոպեների ընթացքում, 80&nbsp;°C-ում`ում՝ 15-30 րոպե հետո։ Օրգանիզմից արտազատվում են կղանքի հետ։ [[Հայաստան]]ում գերազանցապես հանդիպում են А, В և Е շճատիպերը<ref>[http://doctors.am/am/diseases/%D4%B2%D5%B8%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4/3941 doctors.am]</ref>

[[Սպոր]]ներն ունեն ծայրային կամ ենթածայրային տեղակայում («թենիսի ռակետ»), կարող են պահպանվել նաև [[աէրոբ]] պայմաններում, օպտիմալ pH=6-7,2։ Բավականին կայուն են. եռացնելիս ոչնչանում են 1-2 ժամում, [[ավտոկլավ]]ի մեջ`մեջ՝ 4-5 րոպեում։ Կրկին արտազատվում են կղանքի հետ։

Վեգետատիվ ձևերը արտադրում են [[բոտուլոտոքսին]], որը համարվում է բնության մեջ ամենաուժեղ [[կենսաբանական թույն]]ը (նվազագույն մահացու դոզան`դոզան՝ 0.005 մգ)։ Այն իրենից ներկայացնում է տոքսիկ կոմպլեքս ` բաղկացած [[նեյրոտոքսին]]ից, [[հեմագլյուտինին]]ից և վատ ուսումնասիրված ոչ տոքսիկ սպիտակուցից։ Եռացնելիս քայքայվում է 5-15 րոպեում, 80°C-ում ` 30 րոպեում։

Ըստ առաջացման մեխանիզմի և ախտածագման տարբերում են`են՝