«Բուդդայականություն»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
չ Ռոբոտ․ Տեքստի ավտոմատ փոխարինում (-` +՝) |
չ մանր-մունր oգտվելով ԱՎԲ |
||
Տող 11.
| տարածաշրջաններ = [[Հարավային Ասիա|Հարավային]] և [[Հարավարևելյան Ասիա]], [[Արևելյան Ասիա]]
| աղյուսակի վերնագիր =
| տարածաշրջան1 = [[Հարավային Ասիա]]
Տող 21.
| տարածաշրջան3 = [[Արևելյան Ասիա]]
| հետևորդներ3 = [[Չինաստան]], [[Թայվան]], [[Կորեա]], [[Ճապոնիա]]
| հղում3 =
| կրոններ =
Տող 67.
Հնդկական փիլիսոփայական մեկ այլ դպրոցի՝ [[սանքյա]]յի հիմնադիրն է [[Կապիլա]]ն (մ.թ.ա. 6-րդ դար)։ Սանքյան («սանքյա» նշանակում է թիվ, հաշվարկում, այլ կերպ՝ ճշմարիտ սկզբունքներ թվարկող) դուալիստական փիփսոփայություն է, որն ընդունում է իրարից անկախ երկու սկիզբների՝ «փուրուշայի» և «փրաքրիթիի» գոյությունը։ Դրանցից առաջինը բանական սկիզբ է, հավերժական գիտակցություն, տիեզերքում կատարվող ամեն մի փոփոխության վկան։ Երկրորդը տիեզերքի անգիտակցական հավերժական նախասկիզբն է, որի կոչումն է ծառայել Ես-ին։ Սանքյայի դպրոցին ազգակից է [[յոգա]]յի փիփսոփայությունը, որի հիմնադիրն է համարվում [[Փաթանջալի]]ն (մ.թ.ա. 2-րդ դար)<ref>{{գիրք|հեղինակ = Զաքարյան Սեյրան |մաս = |վերնագիր = Փիլիսոփայության պատմություն |բնօրինակ = |հղում = http://library.anau.am/images/stories/grqer/Dasagrqer/Zaqaryan_PHIL.pdf |հրատարակություն = |պատասխանատու խմբագիր = |վայր = [[Երևան]] |հրատարակչություն = Նաիրի|թվական = 2000|հատոր = |էջերի թիվ = 336 |մեջբերվող էջեր = 24-27|սերիա = |isbn = |տպաքանակ =}}</ref>:
Բուդդայականությունը առաջացել է հյուսիսարևելյան Հնդկաստանում՝ [[Գանգես]] գետի հովտում գտնվող [[Մագադհա]], [[Կոշալա]] և Լիչխավի թագավորությունների տարածքում<ref>{{գիրք|հեղինակ = Торчинов Е. А. |մաս = |վերնագիր = Введение в буддологию: курс лекций |բնօրինակ = |հղում = http://anthropology.ru/ru/texts/torchin/buddhism.html |հրատարակություն = |պատասխանատու խմբագիր = |վայր = [[Սանկտ Պետերբուրգ]] |հրատարակչություն = |թվական = 2000|հատոր = |էջերի թիվ = 304 |մեջբերվող էջեր = 7-9|սերիա = |isbn = |տպաքանակ =}}</ref>: Մ.թ.ա. I հազարամյակի կեսերը Հնդկաստանում անկում էր ապրում վեդայական կրոնը, որի հետևանքով առաջ են գալիս բազմապիսի կրոնափիլիսոփայական ուսմունքներ: Դրանք հիմվում էին ճգնավոր ասկետները, շրամանների ու փիլիսոփաների կողմից: Միևնույն ժամանակ տեղի էր ունենում պետական իշխանության ամրապնդման աշխույժ գործընթացներ, որի արդյունքում թագավորի ու բանակի դերը մեծանում էր՝ ի հաշիվ հոգևորականության<ref name="ReferenceA">{{գիրք|հեղինակ = Ասմուս Վ. Ֆ. և ուրիշներ |մաս = |վերնագիր = Փիլիսոփայության պատմության համառոտ ակնարկ |բնօրինակ = |հղում = |հրատարակություն = |պատասխանատու խմբագիր = |վայր = [[Երևան]] |հրատարակչություն = |թվական = 1979 |հատոր = |էջերի թիվ = |մեջբերվող էջեր = 27|սերիա = |isbn = |տպաքանակ =}}</ref>:
=== Բուդդիզմի ծագում ===
Տող 75.
Երբ նա դուրս է գալիս պալատից և ականատես լինում բորոտի, զառամյալ ծերունու, ապա՝ թաղման արարողության հետ։ Այսպես անհոգ թագաժառանգը իմանում է, որ աշխարհում կա հիվանդություն, ծերություն և մահ։ Հետո նա հանդիպում է մի չքավոր ճգնավորի, ում կանքում ոչ մի բան պետք չէր։ Այդ ամենից ցնցված արքայազնն սկսում է մտածել մարդկային կյանքի իմաստի մասին։ Նա փախչում է պալատից և 29 տարեկանում միանում է թափառական ճգնավորակյացներին, որոնց հետ անց է կացնում վեց տարի։ Այդ տարիները խորը մտածմունքների մեջ անցկացնելով, նա 35 տարեկանում դառնում է Բուդդա՝ լուսավորված, արթնացած։ Դրանից հետո Բուդդան 45 տարի քարոզում է իր ուսմունքը։ Բուդդայի աշակերտների թիվն անընդհատ աճում է։ Նրանք միանում են բուդդայական համայնքներին՝ սանգհաներին, որոնք հետո ձևավորեցին բուդդայական վանքեր։ Բոլոր ուղղություններով ուղարկվում են առաքյալներ, ովքեր պետք է տարածեին նոր ուսմունքը։ Բրահմայականները նույնպես դիմում են բուդդիզմին։
Բուդդայականությունը տարածվեց քաղաքային ստորին խավերում։ Տիրապետող դասակարգերը որոշ դիմադրությունից հետո ճանաչեցին ու աջակցեցին բուդդայականությանը՝ ելնելով իրենց դասակարգային շահերից։ Միաժամանակ նրա գաղափարախոսությունը պահանջում էր հաշտություն ու հնազանդություն և այդ պատճառով էլ տիրապետող դասակարգի համար անվտանգ էր թվում<ref
Բուդդիզմի փիլիսոփայությունը խարսխվում է մի շարք սկզբունքների վրա, որոնցից առավել կարևորներն են տիեզերքի համընդհանուր պատճառավորվածության և գոյի անընդհատ լինելության ու փոփոխության սկզբունքները։ Ամբողջ [[տիեզերք]]ում իշխում է պատճառականության օրենքը, չկա մի երևույթ, որը չունենա իր պատճառը։ Բուդդիզմը մերժում է նաև հոգու գոյությունն իբրև մի ամբողջական ու անփոփոխ գոյացություն։ Ինչպես [[մարմին]]ը կազմված է նյութական, այնպես էլ [[հոգի]]ն՝ հոգևոր մասնիկներից, որոնք կոչվում են «դհարմաներ»։ Հոգու անմահության, վերաբնակեցման և վերամարմնավորման գաղափարներն ընդունվում են բուդդիզմի կողմից։ Ինչպես մարմնի մեռնելուց հետո դրա տարրերը սփռվում են տիեզերքով մեկ, այնպես էլ հոգու տարրերը միավորվելով այլ տարրերի հետ՝ գոյացնում են նոր հոգիներ։
|