«Սուտակ»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
չ +անավարտ։ Special:Permalink/4212167#Անավարտի կաղապար, մաս N oգտվելով ԱՎԲ |
No edit summary |
||
Տող 48.
| references =<ref>[http://www.gemdat.org/gem-3473.html Ruby on Gemdat.org]</ref>
}}
'''Սուտակ''' ({{lang-la|rubens, rubinus}} — կարմիր, կարմրավուն), թանկարժեք քար, [[միներալ]], [[կորունդ]]ի տարատեսակ, դասվում է [[օքսիդ]]ների դասին, եռանկյուն համակարգ է: Կարծրությունը [[Մոոսի սանդղակ]]ով 9 է, խտությունը՝ 3,97 - 4,05 գ/սմ³: Ունի [[Անիզոտրոպություն|անիզոտրոպական]] հատկություն<ref name="f">{{книга|заглавие=Физический энциклопедический словарь|ответственный=Гл. ред. А. М. Прохоров. Ред. кол. Д. М. Алексеев, А. М. Бонч-Бруевич, А. С. Боровик и др|место=М.|издательство=Сов. энциклопедия|год=1983|страниц=982|тираж=100 000}}</ref>: Կարմիր [[Շպինելներ|շպինել]]ից տարբերվում է բյուրեղների ձևով, այլ դեպքերում՝ մեծ դժվարությամբ, օրինակ՝ [[մանրադիտակ]]ով: Կարմիր գունավորումը ստանում է [[քրոմ]]ի խառնուրդի շնորհիվ<ref>Рубин — статья из энциклопедии «Кругосвет»</ref>: Կարմիր կորունդները կոչվում են սուտակ, կապույտները՝ [[շափյուղա]]: Բաց գունավորում ունեցող շափյուղաները կամ ոսկերչական որակի անգույն կորունդը կրում է «լեյկոշափյուղա» անվանումը: Սուտակի և շափյուղայի աստղաձև տարատեսակները վառ արտահայտված աստերիզմով մշակվում են [[կաբոշոն]]ի տեսքով:
Արհեստական սուտակները առաջին անգամ սինթեզվել են [[1904]] թվականին ֆրանսիացի քիմիկոս [[Օգյուստ Վերնեյլ]]ի կողմից<ref>Рубин — статья из энциклопедии «Кругосвет»</ref>:
Կիրառվում է ոսկերչական և ժամագործական արդյունաբերության մեջ, ինչպես նաև [[քվանտային էլեկտրոնիկա]]յում<ref> Рубин (минерал) / А. С. Марфунин // Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978.</ref>:
== Հայրենիք ==
Բացի [[Անտարկտիդա]]յից, հանդիպում է բոլոր մայրցամաքներում: Մեծ արժեք է ներկայացնում հատկապես ասիական սուտակը:
Սուտակի գլխավոր արտահանող երկրներն են համարվում [[Մյանմա]]ն, [[Թայլանդ]]ը և [[Շրի Լանկա]]ն: Մեծ պահանջարկ ունեն նաև [[Արևելյան Աֆրիկա]]յի այնպիսի երկրների սուտակները, ինչպիսիք են [[Քենիա]]ն և [[Տանզանիա]]ն: Հին ժամանակներից այն արդյունահանվում է [[Պամիր]]ում:
== Կիրառում ==
* Սինթետիկ սուտակը օգտագործվում էր [[1960]] թվականին [[Թեոդոր Մայման]]ի կողմից հայտնագործած առաջին [[լազեր]]ում, որպես ակտիվ միջավայր, որը լույս էր ճառաքում: Սինթետիկ սուտակների վրա լազերները շարունակում են արտադրվել և կիրառվել մինչ օրս:
* Առաջին կարգի թանկարժեք քարը օգտագործվում է թանկարժեք ոսկերչական իրեր պատրաստելու համար:
* «Սուտակ» անվամբ սինթետիկ կորունդներն օգտագործվում են ոսկերչական արդյունաբերության մեջ ոչ թանկ զարդերի վրա ներդիր անելու համար, ինչպես նաև տեղադրվում են [[ժամացույց]]ների [[մեխանիզմ]]ներում<ref>{{cite web|url=http://www.mywatch.ru/watch-art/art_405.html|title=Что такое "камни" и для чего они нужны в часах?|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2011-12-15|lang=ru|archiveurl=http://www.webcitation.org/65jtXeX7v|archivedate=2012-02-26}}</ref>:
== Ռեկորդային քարեր ==
[[2015]] թվականի [[մայիսի 13]]-ին Sotheby's աճուրդի ժամանակ վաճառվել է [[Բիրմա]]յի «աղավնու արյան» գույնի սուտակը: 25,59 [[կարատ]] ունեցող քարը վաճառվել է 30 միլիոն ԱՄՆ դոլարով<ref>[http://www.bbc.com/news/world-europe-32717029 «World’s most expensive coloured gem sells for $30m»]</ref>: Գործարքի օրվա դրությամբ դա ռեկորդային գին էր ինչպես առանձին սուտակի, այնպես էլ այն քարերի կարատի համար, որոնք [[ադամանդ]] չեն համարվում<ref>[http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/europe/switzerland/11601386/Pigeons-blood-ruby-fetches-world-record-price-of-19m.html «'Pigeon’s blood' ruby fetches world record price of £19m»]</ref>:
== Տես նաև ==
* [[Կորունդ]]
* [[Շափյուղա]]
== Ծանոթագրություններ ==
{{ծանցանկ}}
== Արտաքին հղումներ ==
[[Կատեգորիա:Միներալներ]]▼
* [http://www.catalogmineralov.ru/mineral/rubin.html Սուտակը catalogmineralov.ru կայքի բազայում]
▲[[Կատեգորիա:Միներալներ]]
| |||