«Մայաների գրերի վերծանում»–ի խմբագրումների տարբերություն

Մայաների տեքստը առաջին անգամ հրատարակվել է [[1810]] թվականին։ Այն Դրեզդենյան կոդեքսի հինգ էջերի գունավոր վերարտադրումն էր՝ տեղակայված ({{lang-fr|«Vues des Cordillères et Monuments des Peuples Indigènes de l’Amérique»}}`Ամերիկայի բնիկների հուշարձանների տեսակներ) ատլասում Ալեքսանդր Գումբոլդտի կողմից: [[1822]] թվականին [[Լոնդոն]]ում հրատարակվել է մեքսիկացի ռազմական գործիչ Անտոնիո դել Ռիոի (1745? — 1789) հաշվետվությունը, ով [[1787 թվական]]ին երեք շաբաթ անցկացրել է հին քաղաք Պալենկեյի փլատակներում։ Հաշվետվությունը նկարազարդված էր նկարիչ Ալմեդարիսի գրաֆիկ աշխատանքներով, ով նույնպես մասնակցում էր էքսպեդիցիային <ref>[http://olivercowdery.com/texts/1822DRio.htm Antonio Del Rio. Description of the Ruins of an Ancient City…]</ref>։ Ալմենդարիսի նկարները [[1822 թվական]]ի վերարտադրման մեջ ցածր որակի էին, հիերոգլիֆները, որոնք ուղեկցում էին նկարները, ֆիքսվում էին ողջ ամբողջությամբ, ազատ հերտթականությամբ էին վերարտադրվում {{sfn|Կրասուլին|2002|с=}}։

 

 

[[1862]] թվականին աբբատ Շ․ Բրասյոր դե Բուրբուրը, աշխատելով Թագավորական ակադեմիայի գրադարանում [[Մադրիդ]]ում, հայտնաբերեց դե Լանդայի «Յուկանատում աշխատությունների մասին հաղորդագրություն» ձեռագրի պատճենը՝ արված մոտավորապես բնօրինակի ստեղծումից 100 տարի հետո։ [[1864]] թվականին նա հրատարակեց դե Լանդայի աշխատությունը ֆրանսերենով, իսկ [[1866]] թվականին հայտնաբերեց Մադրիդյան ձեռագրերի մի մասը և նախաձեռնեց մայաների ձեռագրերի վերծանման սեփական փորձը։ Նրա նյութերը հրապարակվեցին 1869-1870 թվականներին։ ՀԻմնվելով դե Լանդայի «Հաղորդագրության» թվյալների վրա և համեմատելով դրանք Դրեզդենյան և Փարիզյան տեքստերի ձեռագրերի հետ՝ Բրասյոր դե Բուրբուրը սահմանեց օրերի և ամիսների անունները ըստ մայաների օրացույցի և վերականգնեց (չիմանալով Ռաֆինեկսի բացահայտման մասին) թվերի գրառման համակարգը,սակայն անհաջողության մատնվեց հնչունաբանական ընթերցման փորձում, քանի որ Լանդայի «Այբուբենը» հենց այդպիսին էր համարում {{sfn|Sharer|2006|p=135}}։ Բացի այդ, Բրասյոր դե Բուրբուրը հիմնվում էր բավականին հստակ ենթադրմանը, որ հիրոգլիֆնրը կապված են եղել խոսքի հետ, իսկ առանձին մասնիկները ֆիքսում էին վանկերը, որոնք չունեին ինքնուրույն նշանակություն {{sfn|Դավլետշին|2003|с=}}։

Վերծանմանը բոլորից շատը մոտեցավ Փարիզյան ձեռագրերի հետազոտող Լեոն դե Ռոնին [[1881]] թվականին։ Նա սահմանեց, որ մայաների գրերը իրենց մեջ ներառում էին գաղափարագրեր, ֆոնոգրամաներ և դետերմինատիվներ, ինչպես նաև առանձնացրեց հիերոգլիֆներ, որոնք նշանակում են աշխարհի կողմերը և նրանց գունային համապատասխանությունները։ Հենց նա էլ առաջին անգամ կարդաց հիրոգլիֆոֆ գրված բառը՝ հնդկահավ։ Դե Ռոնիի մեթոդիկայից օգտվելով՝ համարյա թե նույն ժամանակահատվածում ամերիկացի Կ․Թոմասը կարդաց ևս երեք բառ։ Թոմասը սահմանեց նշանների ընթերցման հերթականությունը։ Յուրի Կնորոզովը գրում էր, որ եթե Ռոնին և Թոմասը ապացուցեին, որ միևնույն մասնիկը միանման է կարդացվում տարբեր հիերոգլիֆներում, մայաների գրերը հնարավոր կլիներ կարդալ դեռևս 19 դարում {{sfn|Կնորոզով|1963|էջ=36—38}}։ Սակայն [[1880]] թվականին Ֆ․Վալենտինին հրապարակեց «Լանդայի այբուբենը իսպանական կեղծիք է» հոդվածը »<ref>{{статья|автор=Philipp J. J. Valentini|заглавие=The Landa Alphabet; A Spanish Fabrication|ссылка=http://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=osu.32435069720696;view=1up;seq=61|издание=Proceedings of the American Antiquarian Society|год=1880|volume=8|номер=5|pages=59—91}}</ref>, որը մեծ տպավորություն թողեց գիտական հասարակության վրա։ Կ․Թոմասի մեթոդում ապացուցված սխալները երկար ժամանակ պակասեցրեցին հետաքրքրությունը մայաների տեքստերի հնչյունաբանական վերծանման նկատմամբ {{sfn|Երշովա|2002|էջ=136}}։

 

 

== 20-րդ դարի առաջին կես ==