«Չիկագո»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
չ oգտվելով ԱՎԲ |
No edit summary |
||
Տող 37.
| տվյալ կարգավիճակում =
| առաջին հիշատակում =
| այլ անվանումներ = «Քամիների քաղաք»
| տարածք = 606,1
| բարձրության տեսակ = բարձրություն ծովի մակարդակից
| կենտրոնի բարձրություն = 179
| կլիմա =
| պաշտոնական լեզու =
| բնակչություն = 2.
| մարդահամարի թվական =
| խտություն = 4,447.4
| ագլոմերացիա = 9.551.031
| ազգային կազմ =
| կրոնական կազմ =
| էթնոհորոնիմ =
| ժամային գոտի = -6
| DST = կա
| հեռախոսային կոդ = 312, 773, 872
Տող 62.
}}
'''Չիկագոն''' (
Քաղաքը երկրի երկրորդ խոշոր ֆինանսական կենտրոնն է ([[Նյու Յորք]]ից հետո) և [[Հյուսիսային Ամերիկա]]յի խոշորագույն տրանսպորտային հանգույցը: Գտնվում է [[Միչիգան լիճ|Միչիգան]] լճի հարավ-արևմտյան ափին, Իլինոյս նահանգում: Վարչական կենտրոնը [[Կուկ շրջան (Իլինոյս)|Կուկ շրջան]]ն է:
Չիկագոյի բնակչությունը ([[2014]] թվականի դրությամբ) կազմում էր 2 722 389 մարդ: Չիկագոյի [[Քաղաքային ագլոմերացիա|ագլոմերացիա]]ն (տարբեր արվարձանների հետ միասին) կոչվում է «'''Մեծ Չիկագո'''» կամ «'''Չիկագո Երկիր'''» ({{lang-en|Chicagoland}}, անվանումն առաջարկել է ''[[Chicago Tribune]]'' թերթը 20-րդ դարի սկզբին): Ագլոմերացիայում բնակվում է 9 551 031 մարդ: Այն բնակչության թվով երկրում 37-րդ տեղն է զբաղեցնում:
Չիկագոն նաև համարվում է [[Միջին Արևմուտք]]ի տնտեսական, արդյունաբերական, տրանսպորտային և մշակութային մայրաքաղաքը: Ոչ պաշտոնապես այն նաև անվանում են «Երկրորդ Քաղաք» և «Քամիների քաղաք»: Առաջին անգամ Չիկագոն անվանվել է «Քամիների քաղաք» [[1858]] թվականին «Chicago Tribune» թերթի հոդվածում:
== Պատմություն ==
=== 17-19-րդ դարեր ===
[[Պատկեր:Chicago-fire1.jpg|thumb|left|Չիկագոյի մեծ հրդեհի պատկերը]]
[[Պատկեր:En-Chicago-CiteSourceWindyCityHistory01.gif|thumb|left|Գրառում, որտեղ Չիկագոն առաջին անգամ կոչվել է «Քամիների քաղաք»:]]
[[1674]] թավականին ժամանակակից Չիկագոյի տեղում ֆրանսիացի [[Ճիզվիտներ|ճիզվիտ]] Ժակ Մարքետի կողմից հիմնադրվել է [[Միսիոներություն|միսիոներական]] կետ:
Չիկագոն քարտեզի վրա ի հայտ է եկել [[1833]] թվականին, որպես 350 բնակչություն ունեցող [[գյուղ]]<ref>{{cite web | author= | title= Timeline: Early Chicago History| url= http://www.pbs.org/wgbh/amex/chicago/timeline/index.html| archiveurl= http://www.webcitation.org/5h38n983V| work= Chicago: City of the Century | publisher= WGBH Educational Foundation
And Window to the World Communications, Inc.| archivedate= 2009-05-26| date= 2003| accessdate= 2009-05-26}}</ref>: «Չիկագո» անվանումն իրենից ներկայացնում է ֆրանսիացիների կողմից տեղական [[Հնդկացիներ|հնդկացիական]] լեզվի «''shikaakwa''» բառի փոփոխված բառ, որը թարգմանաբար նշանակում է «վայրի սոխ» կամ «սխտոր»<ref>"Origin of the word Chicago"// ''History of Chicago,'' A. T. Andreas, Chicago (1884) pp 37–38.</ref><ref name="Swenson, John F. 235–248">{{Cite journal| author=Swenson, John F. | title = Chicagoua/Chicago: The origin, meaning, and etymology of a place name | journal=Illinois Historical Journal | volume = 84 | issue = 4 | date = Winter 1991 | pages = 235–248 | issn = 0748-8149 | oclc = 25174749 }}</ref><ref name="mcc">{{cite web|url= http://linguistlist.org/issues/12/12-3157.html|title= "Chicago" Etymology|author=McCafferty, Michael|date=December 21, 2001|publisher=The LINGUIST List |accessdate=2009-10-22}}</ref><ref>{{Cite journal|last=McCafferty|first=Michael|date=Summer 2003|title=A Fresh Look at the Place Name Chicago|journal=Journal of the Illinois State Historical Society|volume=96|issue=2|publisher=Illinois State Historical Society|issn=1522-1067|url= http://findarticles.com/p/articles/mi_qa3945/is_200307/ai_n9266765/?tag=content;col1|accessdate=2009-10-22}}{{dead link|date=February 2012}}</ref>:
[[1837]] թվականին Չիկագոն քաղաքի կարգավիճակ է ստացել, իսկ արդեն [[1840]] թվականին բնակչությունը կազմել է ավելի քան 4 հազար մարդ: Գրավելով հարմար աշխարհագրական դիրք ԱՄՆ-ի արևմուտքի և արևելքի միջև, Չիկագոն շատ արագ դառնում է երկրի տրանսպորտային հանգույցը, ինչն իր հերթին զարգացնում է քաղաքի [[արդյունաբերություն]]ը, ինչպես նաև գրանվում է ներգաղթյալների աճ: [[1856]] թվականին քաղաքային մունիցիպալիտետը հավանություն է տվել ԱՄՆ-ում առաջին [[Կոյուղի|կոյուղու]] կառուցման նախագիծը<ref>{{cite web|url=http://www.jonathanriley.net/chicsrc_stuff_that_never_made_it.html#february_14th_1856|title=Chicago Daily Tribune, Thursday Morning, February 14|publisher=Jonathanriley.net|date=|accessdate=2009-05-04|deadlink=404|archiveurl=http://web.archive.org/20130731132811/www.jonathanriley.net/chicsrc_stuff_that_never_made_it.html#february_14th_1856|archivedate=2013-07-31}}</ref>:
[[1871]] թվականին քաղաքի մեծ մասն այրվել է [[Չիկագոյի մեծ հրդեհ]]ի ժամանակ: Դա հնարավորություն տվեց վերակառուցել քաղաքը և առիթ է հանդիսացել ԱՄՆ-ում նոր շինարարական բումի համար, ինչը հանգեցրեց նրան, որ քաղաքը դարձել է ԱՄՆ-ի ճարտարապետական կենտրոն<ref>Bruegmann, Robert (2004—2005). [http://www.encyclopedia.chicagohistory.org/pages/181.html Built Environment of the Chicago Region]. ''Encyclopedia of Chicago (online version)''.</ref>:
== Ֆիզիկաաշխարհագրական բնութագիր ==
=== Աշխարհագրական դիրք ===
Չիկագոն տեղակայված է Իլինոյս նահանգի հյուսիս-արևելքում, Միչիգան լճի հարավ-արևմտյան ափին: Քաղաքը գտնվում է [[Չիկագո (գետ)|Չիկագո]] գետի [[Կալումետ (գետ)|Կալումետ]] գետի ափերին: Չիկագոյի սանիտարա-նավային ջրանցքը միացնում է Չիկագո գետը [[Դես Փլեյնս (գետ)|Դես Փլեյնս]] գետի հետ, որը հոսում է քաղաքի միջով: Նախկինում նավարկության համար օգտագործվում էր Չիկագո գետը, իսկ այժմ այդ նպատակներով հիմնականում օգտագործվում է Միչիգան լիճը:
=== Կլիմա ===
Չիկագոն գտնվում է [[խոնավ ցամաքային կլիմա]]յական գոտում (ըստ Կյոպենի կլիմաների դասակարգման՝ ''Dfa''): Ամառը երկարատև է և անձրևոտ, խոնավ և շոգ, ձմեռը համեմատաբար ցուրտ է, բայց կարճատև և փոփոխական: [[Հուլիս]]ի օրեկան միջին ջերմաստիճանը կազմում է 23,3˚C, [[հունվար]]ին՝ -4,6˚C:
* Տեղումների տարեկան քանակը կազմում է 940 մմ:
* Օդի տարեկան միջին քանակությունը՝ 9,9˚C
* Քամու միջին արագությունը՝ 4,3 մ/վ
* Օդի հարաբերական խոնավությունը՝ 71%
{{Եղանակի աղյուսակ
|վայր=Չիկագո (1981-2010)
|աղբյուր=[http://pogoda.ru.net/monitor.php?id=72530 Եղանակ և կլիմա]
| հունվ_միջ=-4.6 | հունվ_միջ_տեղ=44
| փետ_միջ=-2.4 | փետ_միջ_տեղ=46
| մարտ_միջ=3.3 | մարտ_միջ_տեղ=64
| ապր_միջ=9.4 | ապր_միջ_տեղ=86
| մայ_միջ=15.1 | մայ_միջ_տեղ=94
| հուն_միջ=20.5 | հուն_միջ_տեղ=88
| հուլ_միջ=23.3 | հուլ_միջ_տեղ=94
| օգոս_միջ=22.4 | օգոս_միջ_տեղ=125
| սեպ_միջ=18.1 | սեպ_միջ_տեղ=82
| հոկ_միջ=11.4 | հոկ_միջ_տեղ=80
| նոյ_միջ=4.6 | նոյ_միջ_տեղ=80
| դեկ_միջ=-2.4 | դեկ_միջ_տեղ=57
| տարի_միջ=9.9 | տարի_միջ_տեղ=940
| հունվ_միջ_նվազ=-8.6 | հունվ_միջ_առավ=-0.6
| փետ_միջ_նվազ=-6.6 | փետ_միջ_առավ=1.8
| մարտ_միջ_նվազ=-1.6 | մարտ_միջ_առավ=8.1
| ապր_միջ_նվազ=3.8 | ապր_միջ_առավ=15.0
| մայ_միջ_նվազ=9.1 | մայ_միջ_առավ=21.1
| հուն_միջ_նվազ=14.5 | հուն_միջ_առավ=26.5
| հուլ_միջ_նվազ=17.7 | հուլ_միջ_առավ=28.9
| օգոս_միջ_նվազ=17.2 | օգոս_միջ_առավ=27.7
| սեպ_միջ_նվազ=12.4 | սեպ_միջ_առավ=23.8
| հոկ_միջ_նվազ=6.0 | հոկ_միջ_առավ=16.8
| նոյ_միջ_նվազ=0.2 | նոյ_միջ_առավ=9.0
| դեկ_միջ_նվազ=-6.3 | դեկ_միջ_առավ=1.6
| տարի_միջ_նվազ=4.8 | տարի_միջ_առավ=15.0
| հունվ_բ_առավ=19.4 | հունվ_բ_նվազ=-32.8
| փետ_բ_առավ=23.9 | փետ_բ_նվազ=-29.4
| մարտ_բ_առավ=31.1 | մարտ_բ_նվազ=-24.4
| ապր_բ_առավ=32.8 | ապր_բ_նվազ=-13.9
| մայ_բ_առավ=36.7 | մայ_բ_նվազ=-2.8
| հուն_բ_առավ=40.0 | հուն_բ_նվազ=1.7
| հուլ_բ_առավ=40.6 | հուլ_բ_նվազ=7.2
| օգոս_բ_առավ=38.9 | օգոս_բ_նվազ=5.6
| սեպ_բ_առավ=38.3 | սեպ_բ_նվազ=-1.7
| հոկ_բ_առավ=34.4 | հոկ_բ_նվազ=-10.0
| նոյ_բ_առավ=27.2 | նոյ_բ_նվազ=-18.9
| դեկ_բ_առավ=21.7 | դեկ_բ_նվազ=-31.7
| տարի_բ_առավ=40.6 | տարի_բ_նվազ=-32.8
|}}
== Քույր-քաղաքներ ==
Չիկագոն ունի 27 քույր-քաղաք.<ref>[http://www.chicagosistercities.com/sister-cities Chicago Sister Cities {{ref-en}}]</ref>:
{| cellpadding="10"
|- valign="top"
|
* {{դրոշ|Գանա|20px}} [[Աքրա]] ({{lang-en|Accra}}), [[Գանա]] ([[1989]])
* {{դրոշ|Հորդանան|20px}} [[Ամման]] ({{lang-ar|عمان}}), [[Հորդանան]] ([[2004]])
* {{դրոշ|Հունաստան|20px}} [[Աթենք]] ({{lang-el|Αθήνα}}), [[Հունաստան]] ([[1997]])
* {{դրոշ|Սերբիա|20px}} [[Բելգրադ]] ({{lang-sr|Београд}}), [[Սերբիա]] ([[2005]])
* {{դրոշ|Մեծ Բրիտանիա|20px}} [[Բիրմինգհեմ]] ({{lang-en|Birmingham}}), [[Մեծ Բրիտանիա]] ([[1993]])
* {{դրոշ|Թուրքիա|20px}} [[Անթալիա]] ({{lang-tr|Antalya}}), [[Թուրքիա]] ([[2002]])
* {{դրոշ|Կոլումբիա}} [[Բոգոտա]] ({{lang-es|Bogotá}}), [[Կոլումբիա]] ([[2009]])
* {{դրոշ|Հարավային Կորեա|20px}} [[Բուսան]] ({{lang-en|Busan}}), [[Հարավային Կորեա]] ([[2007]])
* {{դրոշ|Մարոկո|20px}} [[Կասաբլանկա]] ({{lang-ar|الدار البيضاء}}), [[Մարոկո]] ([[1982]])
* {{դրոշ|Հնդկաստան|20px}} [[Նյու Դելի]] ({{lang-en|New Delhi}}), [[Հնդկաստան]] ([[2001]])
* {{դրոշ|Հարավաֆրիկյան Հանրապետություն|20px}} [[Դուրբան]] ({{lang-zu|eThekwini}}, {{lang-en|Durban}}), [[Հարավաֆրիկյան Հանրապետություն]] ([[1997]])
* {{դրոշ|Իռլանդիա|20px}} [[Գոլուէյ]] ({{lang-en|Galway}}), [[Իռլանդիա]] ([[1997]])
* {{դրոշ|Շվեդիա|20px}} [[Գյոտեբորգ]] ({{lang-sv|Göteborg}}), [[Շվեդիա]] ([[1987]])
* {{դրոշ|Գերմանիա|20px}} [[Համբուրգ]] ({{lang-de|Hamburg}}), [[Գերմանիա]] ([[1994]])
* {{դրոշ|Ուկրաինա|20px}} [[Կիև]] ({{lang-uk|Київ}}), [[Ուկրաինա]] ([[1991]])
||
||
* {{դրոշ|Պակիստան|20px}} [[Լահոր]] ({{lang-ur|لاهور}}), [[Պակիստան]] ([[2007]])
* {{դրոշ|Շվեյցարիա|20px}} [[Լյուցեռն]] ({{lang-de|Luzern}}, {{lang-fr|Lucerne}}), [[Շվեյցարիա]] ([[1998]])
* {{դրոշ|Մեքսիկա|20px}} [[Մեխիկո]] ({{lang-es|Ciudad de México}}), [[Մեքսիկա]] ([[1991]])
* {{դրոշ|Իտալիա|20px}} [[Միլան]] ({{lang-it|Milano}}), [[Իտալիա]] ([[1973]])
* {{դրոշ|Ռուսաստան|20px}} [[Մոսկվա]], [[Ռուսաստան]] ([[1997]])
* {{դրոշ|Ճապոնիա|20px}} [[Օսակա]] ({{lang-jp|大阪市}}), [[Ճապոնիա]] ([[1973]])
* {{դրոշ|Իսրայել|20px}} [[Պետախ-Տիկվա]] ({{lang-he|פֶּתַח תִּקְוָה}}), [[Իսրայել]] ([[1994]])
* {{դրոշ|Չեխիա|20px}} [[Պրահա]] ({{lang-cs|Praha}}), [[Չեխիա]] ([[1990]])
* {{դրոշ|Չինաստան|20px}} [[Շենյան]] (瀋陽|沈阳|Shěnyáng), [[Չինաստան]] ([[1985]])
* {{դրոշ|Չինաստան|20px}} [[Շանհայ]] (|上海|Shànghǎi), [[Չինաստան]] ([[1985]])
* {{դրոշ|Կանադա|20px}} [[Տորոնտո]] ({{lang-en|Toronto}}), [[Կանադա]] ([[1991]])
* {{դրոշ|Լիտվա|20px}} [[Վիլնյուս]] ({{lang-lt|Vilnius}}), [[Լիտվա]] ([[1993]])
* {{դրոշ|Լեհաստան|20px}} [[Վարշավա]] ({{lang-pl|Warszawa}}), [[Լեհաստան]] ([[1960]])
|}
'''Քաղաք-գործընկերներ'''
* {{դրոշ|Ֆրանսիա|20px}} [[Փարիզ]] ({{lang-fr|Paris}}), [[Ֆրանսիա]] ([[1996]])<ref>[http://www.paris.fr/portail/accueil/Portal.lut?page_id=6587&document_type_id=5&document_id=16468&portlet_id=14974 Փարիզի քաղաք-գործընկերները] {{ref-fr}}</ref>
== Չիկագոյի համայնապատկերներ ==
[[Պատկեր:Chicago sunrise 1.jpg|center|700px]]
[[Պատկեր:20090524 Buildings along Chicago River line the south border of the Near North Side and Streeterville and the north border of Chicago Loop, Lakeshore East and Illinois Center.jpg|center|700px]]
[[Պատկեր:Chicago skyline, viewed from John Hancock Center.jpg|center|500px]]
[[Պատկեր:Chicago from North Avenue Beach June 2015 panorama 2.jpg|center|800px]]
== Ծանոթագրություններ ==
{{ծանցանկ}}
{{Արտաքին հղումներ}}
| |||