«Հին աշխարհ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
No edit summary
Տող 4.
== Հին աշխարհի երկրներ և ազգեր ==
=== Արևելք ===
* [[Աքքադ]]<br />
* [[Ասորեստան]]<br />
* [[Ատրպատական]]<br />
* [[Մեծ Բրիտանիա]]<br />
* [[Բաբելոն]]<br />
•Մեծ* Հայաստան<brՄեծ />Հայաստան
* [[Վրաստան|Հին Վրաստան]]<br />
* [[Հին Եգիպտոս]]<br />
* [[Հին Հռոմ]]<br />
* [[Իբերիա]]<br />
* [[Ալբանիա|Կովկասյան Ալբանիա]]<br />
* [[Կարթագեն]]<br />
* [[Լիդիա]]<br />
* [[Պաղեստին]]<br />
* [[Փյունիկիա]]<br />
* [[Խորեզմ]]<br />
* [[Վանի թագավորություն]]<br />
* [[Իրան]]<br />
* [[Մարաստան]]
 
=== Ասիա ===
* [[Հնդկաստան|Հին Հնդկաստան]]<br />
* [[Չինաստան|Հին Չինաստան]]
 
=== Ամերիկա ===
* [[Ինկեր]]<br />
* [[Ացտեկներ]]<br />
* [[Մայաների քաղաքակրթություն]]
 
=== Հին ազգեր ===
* [[Արաբներ]]<br />
* [[Պարթևներ]]<br />
* [[Հայեր]]<br />
* [[Հույներ]]<br />
* [[Հրեացիներ]]<br />
* [[ալբանացիներ|Կովկասյան ալբանացիներ]]<br />
* [[Ասորիներ]]
 
{| class="wikitable"
|-
| '''Տարեթիվ''' <br />'''Մինչև 10000 թ․ Ք․ ծ․ ա․''' || '''Հյուսիսային և Հարավային Ամերիկա''' <br />''13000 թ․'' ''Ք․ ծ․ ա․''<br />Հյուսիսային Ամերիկայում հայտնվեցին առաջին մարդիկ։ || '''Եվրոպա''' || '''Աֆրիկա'''
|-
| '''10000 թ․ Ք․ ծ․ ա․''' || ''Մոտ 6000 թ․ Ք․ ծ․ ա․'' – Կենտրոնական Ամերիկայում սկսեցին մշակել հողը։ || ''Մոտ 6000 թ․ Ք․ ծ․ ա․''<br /> Հունաստանում, իսկ ավելի ուշ՝ Եվրոպայում սկսեցին մշակել հողը։ || ''Մոտ 6000 թ․ Ք․ ծ․ ա․'' – [[Սահարա]]յում ընտելացրին խոշոր եղջերավոր անասուններին։
|-
| '''5000 թ․ Ք․ ծ․ ա․''' || ''Մոտ 1200 թ․ Ք․ ծ․ ա․'' – Օլմեկներն սկսեցին տաճարներ կառուցել։ || ''Մոտ 3000-1500 թթ․ Ք․ ծ․ ա․'' – Բրիտանիայում կառուցվեց Սթոունհենջը։ <br /> ''Մոտ 1900-1450 թթ․ Ք․ ծ․ ա․'' – Մինոացիները պալատներ կառուցեցին [[Կրետե]] կղզում։ <br /> ''Մոտ 1600 թ․ Ք․ ծ․ ա․'' – Միկենացիները մեծ ազդեցություն ձեռք բերեցին Հունաստանում։ <br /> ''Մոտ 1450 թ․ Ք․ ծ․ ա․'' – Միկենացիները նվաճեցին Կրետե կղզին։ <br /> ''Մոտ 1100 թ․ Ք․ ծ․ ա․'' – Խավար դարաշրջանի սկիզբը [[Հունաստան]]ի պատմության մեջ։ || ''Մոտ 5000 թ․ Ք․ ծ․ ա․'' – [[Նեղոս]]ի հովտում սկսեցին մշակել հողը։ <br /> ''Մոտ 3100 թ․ Ք․ ծ․ ա․'' – Մենես թագավորը միավորեց Վերին և Ստորին Եգիպտոսները։ <br /> ''Մոտ 2686 թ․ Ք․ ծ․ ա․ '' – Հին թագավորության դարաշրջանի սկիզբը [[Եգիպտոս]]ում։ <br /> ''Մոտ 2630 թ․ Ք․ ծ․ ա․'' – Եգիպտացիները [[Գիզա]]յում սկսեցին Մեծ Բուրգի կառուցմանը։ <br /> ''Մոտ 2040 թ․ Ք․ ծ․ ա․'' – Միջին թագավորության դարաշրջանի սկիզբը։ <br /> ''Մոտ 1720 թ․ Ք․ ծ․ ա․'' – Հիքսոսները նվաճեցին Եգիպտոսը։ Միջին թագավորության անկումը։ <br /> ''Մոտ 1570 թ․ Ք․ ծ․ ա․'' – Նոր Թագավորության դարաշրջանի սկիզբը։ <br /> ''Մոտ 1450 թ․ Ք․ ծ․ ա․'' – Եգիպտոսը հասավ հզորության գագաթնակետին Թութմոս Երրորդ թագավորի օրոք։
|-
| '''1000 թ․ Ք․ ծ․ ա․''' || ''Մոտ 1000 թ․ Ք․ ծ․ ա․'' – Ադենա ցեղն սկսեց դամբարանաբլուրներ կառուցել։ || ''Մոտ 800 թ․ Ք․ ծ․ ա․'' – [[Եվրոպա]]յում տարածում գտավ կելտերի ապրելակերպը։ <br /> ''776 թ․ Ք․ ծ․ ա․ '' – Առաջին Օլիմպիական խաղեր։ <br /> ''Մոտ 753 թ․ Ք․ ծ․ ա․'' – Ըստ առասպելի՝ հիմնադրվեց Հռոմը։ <br /> ''509 թ․ Ք․ ծ․ ա․'' – [[Հռոմ]]ը դարձավ հանրապետություն։ || ''Մոտ 814 թ․ Ք․ ծ․ ա․'' – Փյունիկցիները հիմնադրեցին [[Կարթագեն]]ը։
|-
| '''500 թ․ Ք․ ծ․ ա․''' || ''Մոտ 300 թ․ Ք․ ծ․ ա․'' – Հոփվել ցեղը նվաճեց ադենա ցեղին։ <br /> ''Մոտ 200 թ․ Ք․ ծ․ ա․'' – Նասկա ցեղն անապատում գծեց վիթխարի պատկերներ։ || ''Մոտ 500-350 թթ․ Ք․ ծ․ ա․'' – Հին Հունաստանի բարգավաճման դարաշրջան։ <br /> ''431-404 թթ․ Ք․ ծ․ ա․'' – Պելոպոնեսյան պատերազմ։ <br /> ''356 թ․ Ք․ ծ․ ա․'' – Ծնվեց Ալեքսանդր Մեծը։ <br /> ''44 թ․ Ք․ ծ․ ա․'' – Սպանվեց Հուլիոս Կեսարը։ <br /> ''27 թ․ Ք․ ծ․ ա․ '' – Հռոմի առաջին կայսր դարձավ Օգոստոսը։ || ''Մոտ 500 թ․ Ք․ ծ․ ա․'' – Սկզբնավորվեց Նոկ ցեղի ապրելակերպը։ <br /> ''332 թ․ Ք․ ծ․ ա․'' – Ալեքսանդր Մեծը նվաճեց Եգիպտոսը։ <br /> ''146 թ․ Ք․ ծ․ ա․'' – Հռոմեացիները ավերեցին Կարթագենը։ <br /> ''30 թ․ Ք․ ծ․ ա․'' – Հռոմեացիները նվաճեցին Եգիպտոսը։
|-
| '''1 թ․ Ք․ ծ․''' || ''Մոտ 1-700 թթ․'' – Մոչե ցեղը կառավարեցին ռազմիկ–քրմերը։ <br /> ''Մոտ 250-900 թթ․'' – Մայա ցեղի ծաղկման դարաշրջան։ <br /> ''Մոտ 500 թ․'' – Տեոտիհուականը բնակչության թվով դարձավ աշխարհի վեցերորդ քաղաքը։ || ''117 թ․'' – Կայսր [[Տրայանոս]]ը առավելագույնս ընդարձակեց հռոմեական կայսրության սահմանները։ <br /> ''395 թ․'' – Հռոմեական կայսրությունը վերջնականապես բաժանվեց երկու մասի։ <br /> ''476 թ․'' Արևմտյան Հռոմեական կայսրության անկում։ || ''Մոտ 100 թ․'' – Աքսումական կայսրության հզորացում։ <br /> ''Մոտ 500 թ․'' – Բանտու ցեղը հասավ Հարավային [[Աֆրիկա]]։
|}
 
Տող 63.
| '''10000 թ․ Ք․ ծ․ ա․''' || ''Մոտ 10000 թ․ Ք․ ծ․ ա․'' – բարեբեր Կիսալուսնում սկսեցին մշակել հողը։ || || ''Մոտ 9000 թ․ Ք․ ծ․ ա․'' – Ճապոնիայում սկիզբ առավ որսորդությունն ու ձկնորսությունը։
|-
| '''5000 թ․ Ք․ ծ․ ա․''' || ''Մոտ 3500 թ․ Ք․ ծ․ ա․'' – Շումերները հայտնագործեցին անիվը։ <br /> ''Մոտ 3300 թ․ Ք․ ծ․ ա․'' – Գրերի գյուտը Շամիրում։ <br /> ''Մոտ 2350 թ․ Ք․ ծ․ ա․'' – Սարգոն Աքքադացին ստեղծեց աշխարհի առաջին կայսրությունը։ <br /> ''Մոտ 2000 թ․ Ք․ ծ․ ա․'' – Հեթիթները բնակավայրեր հիմնեցին [[Անատոլիա]]յում։ <br /> ''Մոտ 1792-1750 թթ․ Ք․ ծ․ ա․'' – [[Բաբելոն]]ում Համմուրաբի թագավորի կառավարման շրջան։ <br /> ''1400 թ․ Ք․ ծ․ ա․'' – Առաջին այբուբենը ստեղծվեց [[Քանան]]ում։ <br /> ''Մոտ 1250 թ․ Ք․ ծ․ ա․'' – Հրեաները հայտնվեցին Քանանում։ <br /> ''Մոտ 1200 թ․ Ք․ ծ․ ա․'' – Փյունիկցիները դարձան հաջողակ ծովագնացներ և առևտրականներ։ || ''Մոտ 3500 թ․ Ք․ ծ․ ա․'' – [[Ինդոս]]ի գետահովտում հեղագործները հիմնեցին բնակավայրեր։ <br /> ''Մոտ 2500-1800 թթ․ Ք․ ծ․ ա․'' – Ինդոս գետահովտի բարգավաճման ժամանակաշրջան։ <br /> ''Մոտ 1500 թ․ Ք․ ծ․ ա․'' – Արիական ցեղերը հայտնվեցին Ինդոս գետի հովտում։ || ''Մոտ 5000 թ․ Ք․ ծ․ ա․'' – Չինաստանում սկսեցին մշակել հողը։ <br /> ''Մոտ 2700 թ․ Ք․ ծ․ ա․'' – Ստեղծվեց առաջին մետաքսե գործվածքը։ <br /> ''Մոտ 1766-1027'' – [[Չինաստան]]ում կառավարեց Շանգ դինաստիան։ <br /> ''Մոտ 1400 թ․ Ք․ ծ․ ա․'' – Չինացիները փորագրեցին գուշակության ճաներ։
|-
| '''1000 թ․ Ք․ ծ․ ա․''' || ''Մոտ 1000-663 թթ․ Ք․ ծ․ ա․'' – Ասորական կայսրության կաղմավորում։ <br /> ''Մոտ 965-928 թթ․ Ք․ ծ․ ա․'' – Իսրայելում Սողոմոն թագավորի կառավարման տարիներ։ <br /> ''Մոտ 605-562 թթ․ Ք․ ծ․ ա․'' – Բաբելոնում Նաբուգոդոնոսոր թագավորի կառավարման տարիներ։ <br /> ''Մոտ 559-530 թ․ Ք․ ծ․ ա․''– Պարսկաստանում Կյուրոս Երկրորդի կառավարման տարիներ։ Ստեղծվեց հզոր կայսրություն || ''Մոտ 560 թ․ Ք․ ծ․ ա․ '' – Ծնվեց Սիդհարտհա Գաուտաման։ || ''1027 թ․ Ք․ ծ․ ա․'' – Չժոու դինաստիայի թագավորները հպատակեցին Չինաստանը։ <br /> ''551 թ․ Ք․ ծ․ ա․'' – Ծնվեց [[Կոնֆուցիուս]]ը։
|-
| '''500 թ․ Ք․ ծ․ ա․''' || ''490-479 թթ․ Ք․ ծ․ ա․'' – Հունապարսկական պատերազմներ։ <br /> ''331 թ․ Ք․ ծ․ ա․'' – Ալեքսանդր Մեծը պարտության մատնեց պարսիկներին։ <br /> ''64 թ․ Ք․ ծ․ ա․'' – Հռոմեացիները զավթեցին Միջին [[Արևելք]]ի մի մասը։ || ''272-231 թթ․ Ք․ ծ․ ա․'' – Աշոկան կառավարեց Մաուրյան կայսրությունը։ || ''Մոտ 500 թթ․ Ք․ ծ․ ա․'' – Ճապոնիայում սկսեցին մշակել հողը։ <br /> ''481-221 թթ․ Ք․ ծ․ ա․'' – Պայքարող թագավորությունների շրջան Չինաստանում։ <br /> ''221 թ․ Ք․ ծ․ ա․'' – Ցին Շի Հուանդին դարձավ Չինաստանի առաջին կայսրը։ <br /> ''202 թ․ Ք․ ծ․ ա․'' – [[Հան դինաստիա]]յի կառավարման սկիզբը։
|-
| '''1 թ․ Ք․ ծ․ ''' || ''Մոտ 29 թ․'' – [[Հիսուս]] [[Քրիստոս]]ի խաչելությունը։ || ''320-535 թ․'' – Գուպտա կայսրության տարիներ [[Հնդկաստան]]ում || ''Մոտ 100 թ․'' – Թղթի գյուտը Չինաստանում։ <br /> ''Մոտ 300 թ․'' – Ճապոնիայում կառավարեց Յամատո ցեղը <ref>[http://www.encyclopedia.am/pages.php?bId=2&hId=1375 Հին աշխարհի երկրներ]</ref>։
|}