Եկեղեցին կառուցվել է 915-921 թվականներին ճարտապետ Մանվելի կողմից<ref name=BSE>{{cite web|url=http://slovari.yandex.ru/~книги/БСЭ/Ахтамар/|title=Ахтамар |date= |accessdate=}}</ref>: [[1113]] թվականին դառնում է [[Հայաստանյայց Առաքելական Սուրբ Եկեղեցի|Հայաստանյայց Առաքելական Սուրբ Եկեղեցու]] Աղթամարյան կաթողիկոսարանի կենտրոն:<ref name="Travels">Austen Henry Layard, Layard Austen Henry «Discoveries in the Ruins of Nineveh and Babylon: With Travels in Armenia, Kurdistan and the Desert: Being the Result of a Second Expedition Undertaken for the Trustees of the British Museum», 2010 թ. հատոր 1, 114-115</ref> Այդ իրականցվել է 5 եպիսկոպոսների և երիտասարդ պատրիարք Գրիգոր III Պահլավունու ընդհանուր համաձայնությամբ:<ref name="pravenc">{{cite web|url=http://www.pravenc.ru/text/77218.html |title=Ахтамар, 2002, том =4, страницы = 216-217 |date= |accessdate=}}</ref>
[[1114]] թվականին Կիլիկյան Շուղրա եկեղեցուց Աղթամարի եկեղեցի ուղարկվեց Դավիթ եպիսկոպոսը: Բայց վերջինս չենթարկվեց բարձրադիրների որոշմանը և ստեղծեց Աղթամարյան կաթողիկոսարան:<ref name="pravenc"/> Կաթողիկոսարանի իշխանությունը տարածվում էր [[Վասպուրական]]ի միայն մի հատվածում:<ref name="Travels"/><ref name="pravenc"/>
