«Քաղկեդոնի ժողով»–ի խմբագրումների տարբերություն

'''Քաղկեդոնի ժողով''', [[450]] թ. [[հոկտեմբերի 8]]-ից առ [[նոյեմբերի 1]]-ը տեղի ունեցած եկեղեցական ժողով, որը հրավիրվել է [[Կոստանդնուպոլիս|Կոստանդնուպոլսից]] ոչ հեռու գտնվող Քաղկեդոն քաղաքում (ներկայումս [[Ստամբուլ]]ի արվարձաններից մեկն է) [[Բյուզանդիա]]յի կայսր [[Մարկիանոս]]ի կողմից [[Լևոն Բ (Հռոմի պապ)|Լևոն Բ պապի]] համաձայնությամբ՝ Եվտիքեսի ուսմունքը քննելու և [[Քրիստոս]]ի բնության մասին վեճերին լուծում տալու նպատակով: Կաթոլիկ և Ուղղափառ եկեղեցիների կողմից Քաղկեդոնի ժողովը ճանաչվում է որպես [[Տիեզերական ժողովներ|տիեզերական]]: [[Հայ առաքելական եկեղեցի]]ն, ընդունելով Քաղկեդոնի ժողովի որոշ դրույթները, հրաժարվել է ճանաչել ժողովի կողմից հռչակած քրիստոսաբանական բանաձևը, որի հիմքում դրված է Լևոն պապի տումարը:

448թ448 թ. գումարված Կ.Պոլսի պատրիարքության տարեկան ժողովը նզովում է Եվտիքեսի ուսմունքը, զրկում նրան կարգից և վանահայրությունից: Եվտիքեսը դիմում է Ալեքսանդրիայի աթոռին, Հռոմի պապին և այլ եպիսկոպոսական աթոռների: Հռոմի պապը իր դիրքորոշումները հարցի վերաբերյալ արտահայտում է մի գրության մեջ, որը հետագայում ստանում է Լևոնի տումար անունը: Լևոնի տումարը Քրիստոսի մեջ ընդունում էր մի դեմք երկու բնությամբ և էությամբ: Երկու բնությունները չեն խառնվում և չեն շփոթվում միմյանց հետ («Երկու բնութիւնք եկեալ առ իրեարս ի միանձնաւորութիւն»):

== Եփեսոսի 449թ449 թ. եկեղեցական ժողովը ==

449թ449 թ. [[Բյուզանդական կայսրություն|Բյուզանդիա]]յի կայսր Թեոդոս Բ կարգադրությամբ Եփեսոս քաղաքում գումարվում է եկեղեցական ժողով, որը նախագահում է Ալեքսանդրիայի պապ Դիոսկորոսը: Ժողովը հարկադրում է Եվտիքեսին հրաժարվել իր վարդապետությունից: Միևնույն ժամանակ, ժողովը մերժում է Լևոնի տումարը և դատապարտում Կ.Պոլսի Փլաբիանոս պատրիարքին իբրև երկու բնություն ուսուցանողի: Լևոն Բ պապը, անվանելով Եփեսոսի ժողովը «ավազակային», չի ընդունում դրա որոշումները: Սակայն Թեոդոս Բ կայսրը կարևորություն չի տալիս պապի բողոքներին:

== 451թ451 թ. Քաղկեդոնի ժողովի ընդունած բանաձևը ==

450թ450 թ. Թեոդոս Բ կայսեր մահից հետո գահ է բարձրանում նրա քույր Պուլքերիան և վերջինիս ամուսին Մարկիանոսը, որոնք եկեղեցական հարցերում հակադիր էին հանգուցյալ կայսեր: 451թ451 թ. հոկտեմբերի 8-ին Քաղկեդոնում գումարվում է նոր ժողով, որի նախագահությունը հանձնվում է պապի պատվիրակներին: Ժողովը իբրև դավանության հիմք ընդունում է Լևոնի տումարը, դատապարտում Նեստորին և Եվտիքեսին: Իբրև հավատի ամփոփում ընդունվում է «Մի Քրիստոս յերկուս բնութիւնս» բանաձևը:

Բացի այս բանաձևումը Քաղկեդոնի ժողովը կրոնադավանաբանական կողմից ուներ նաև առաջնայնության խնդիր: Այսպես Եփեսոսի 431թ431 թ. տիեզերաժողովում Նեստորը նզովվեց, ով Կ.Պոլսի պատրիարքն էր և Անտիոքյան դպրոցի ներկայացուցիչ: Այսպես այս ժողովում սահմանվեց աթոռների նոր կարգ՝ Հռոմ, Կոստանդնուպոլիս, Անտիոք, Երուսաղեմ, Ալեքսանդրիա:

Քաղկեդոնի ժողովի քրիստոսաբանական բանաձևը լուրջ ընդդիմության հանդիպեց և դատապարտվեց Ալեքսանդրիայի և արևելյան մի շարք աթոռների կողմից: Հրավիրվեցին բազմաթիվ տեղական եկեղեցական ժողովներ, որոնք մերժեցին Քաղկեդոնի վարդապետությունը: Այդ ընդդիմությունը հանգեցրեց այն բանին, որ Բյուզանդիայի Զենոն կայսրը 482թ482 թ. հրապարակեց Հենոտիկոն անունով փաստաթուղթ, որով հավատքի կանոն էին համարվում Նիկիայի, Կ.Պոլսի և Եփեսոսի տիեզերական ժողովների դավանաբանական որոշումները, իսկ Քաղկեդոնի ժողովը և Լևոնի տումարը բնավ չեն հիշատակվում:

451թ451 թ., երբ գումարվեց Քաղկեդոնի ժողովը, Հայաստանում տեղի էր ունենում [[Վարդանանց պատերազմ]]ը: Հայոց եկեղեցին, զբաղված լինելով պարսկական զրադաշտական կրոնի դեմ պայքար մղելով, ի վիճակի չէր հստակեցնել իր դիրքորոշումը Բյուզանդական կայսրության մեջ ծավալվող դավանաբանական վիճաբանությունների նկատմամբ: Դրությունը փոխվեց 480-ական թթ.՝ [[Վահան Մամիկոնյան]]ի մարզպանության շրջանում, երբ Հայաստանում դրությունը փոքր ինչ խաղաղվեց և կայունացավ: Հայոց եկեղեցին այս վեճերում որդեգրեց այդ ժամանակ Բյուզանդական եկեղեցում գերիշխող պաշտոնական դավանաբանությունը՝ [[Զենոն (Բյուզանդիայի կայսր)|Զենոն]] կայսեր «[[Հենոտիկոն]]ը»: Այդ դիրքորոշումը պաշտոնապես ամրագրվեց [[506]] թ. Դվինում գումարված եկեղեցական ժողովի կողմից, որին մասնակցում էին «Հայոց, Վրաց, Աղվանից և Սյունյաց» եպիսկոպոսները:

* Հայ եկեղեցու պատմություն, մասն Ա (սկզբից մինչև 1441թ1441 թ.), Էջմիածին, 2002: