«Պլանկի հաստատուն»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
չ վերջակետների ուղղում, փոխարինվեց: ը: → ը։ (8) oգտվելով ԱՎԲ |
չ փոխարինվեց: 8թ → 8 թ (7) oգտվելով ԱՎԲ |
||
Տող 18.
| |<math>~\hbar</math>=1,054 571 726(47)×10<sup>−27</sup> || [[էրգ]]•[[վայրկյան|վ]]
|}
[[Պատկեր:Max Planck Wirkungsquantums 20050815.jpg|մինի|աջից|200px|Պլանկի ցուցատախտակը Բեռլինի Հումբոլտի համալսարանում. «1889-
'''Պլանկի հաստատունը''' (նշանակվում է '''''h''''') [[ֆիզիկական հաստատուն]] է, որը քվանտային մեխանիկայում օգտագործվում է էներգիայի չափն արտահայտելու համար։
== Ընդհանուր նկարագիր ==
Տող 30.
:<math>E = \frac{hc}{\lambda}</math>:
Պլանկը հայտնաբերեց, որ ֆիզիկայում [[գործողություն]]ը չի կարող պատահական արժեքներ ընդունել և բազմապատիկ է մի մեծության, որը հետագայում ստացավ «գործողության [[քվանտ]]» անվանումը. այժմ այն կոչվում է Պլանկի հաստատուն։ Այս երևույթը, որը նկատելի չէ առօրյա կյանքում գործողության քվանտի չափազանց փոքր արժեքի պատճառով, միկրոաշխարհի անկապտելի հատկանիշներից մեկն է։ Հնարավոր չէ նկարագրել որևէ երևույթ` առանց հաշվի առնելու գործողության քվանտացումը։ Որոշ դեպքերում, ինչպես, օրինակ, ատոմների մոնոքրոմատիկ լույսի համար, գործողության քվանտը նաև նշանակում է, որ կան որոշակի թույլատրված և արգելված էներգիական մակարդակներ։
Եթե հաճախությունը տրվում է [[անկյունային արագություն|անկյունային արագությամբ]], հարմար է 2<math>\pi</math> գործակիցը ներառել Պլանկի հաստատունի մեջ։ Արդյունքում ստացված հաստատունը կոչվում է ''«Պլանկի կրճատված (բերված) հաստատուն»'' կամ ''«Դիրակի հաստատուն»''։ Թվային արժեքով այն հավասար է Պլանկի հաստատունին` բաժանած 2<math>\pi</math>-ի և նշանակվում է ''ħ'' (''«h գծիկով»'').
Տող 48.
:<math>\hbar = {{h}\over{2\pi}} = 1.054\ 571\ 726(47)\times 10^{-34}</math><big> Ջ·վ</big> =<math>6.582\ 119\ 28(15)\times 10^{-16}</math><big> էՎ·վ։</big>
Կլոր փակագծերում նշված երկու թվանշանները ցույց են տալիս [[չափման անճշտություն|ստանդարտ անորոշությունը]]։ Հաստատունների և դրանց անորոշությունների արժեքները այստեղ բերված են ըստ
== Ֆիզիկական իմաստը ==
Տող 68.
=== Պլանկի բանաձևը [[ջերմային ճառագայթում|ջերմային ճառագայթման]] համար ===
Պլանկի բանաձևը` բացարձակ սև մարմնի ճառագայթման հզորության սպեկտրային խտության արտահայտությունը ստացել է Մաքս Պլանկը <math>u(\omega, T)</math> հավասարաչափ ճառագայթման խտության համար։ Այս բանաձևը ստացվեց այն բանից հետո, երբ պարզ դարձավ, որ [[Ռելեյ-Ջինսի օրենք]]ը բավարար ճշտությամբ նկարագրում է ճառագայթումը միայն երկար ալիքների տիրույթում։
: <math>
\varepsilon = \hbar \omega
Տող 76.
=== Ֆոտոէֆեկտ ===
Ֆոտոէֆեկտը լույսի (առհասարակ էլեկտրամագնիսական ալիքների) ազդեցությամբ նյութից էլեկտրոնների ճառագայթման երևույթն է։ Կոնդենսացված նյութերում (պինդ և հեղուկ) տարբերում են արտաքին և ներքին ֆոտոէֆեկտի երևույթները։
: <math> \hbar \omega = A_{out} + \frac{mv^2}{2} </math>,
որտեղ <math>A_{out}</math>-ն [[ելքի աշխատանք]]ն է (էլեկտրոնը նյութից հեռացնելու համար անհրաժեշտ նվազագույն էներգիան), <math>\frac{mv^2}{2}</math>-ն` դուրս թռչող էլեկտրոնի [[կինետիկ էներգիա]]ն, <math>\omega</math>-ն` <math>\hbar \omega </math> էներգիայով ընկնող ֆոտոնի հաճախությունը, <math>\hbar</math>-ը` Պլանկի հաստատունը։ Այս բանաձևից հետևում է [[ֆոտոէֆեկտի կարմիր սահման]]ի գոյությունը. Դա այն նվազագույն հաճախությունն է, որից ցածրի դեպքում ֆոտոնի էներգիան արդեն բավարար չէ մարմնից էլեկտրոն «պոկելու» համար։ Բանաձևի էությունն այն է, որ ֆոտոնի էներգիան ծախսվում է նյութի ատոմը իոնացնելու և էլեկտրոն «պոկելու» համար անհրաժեշտ աշխատանքի վրա, իսկ մնացյալ էներգիան փոխակերպվում է էլեկտրոնի կինետիկ էներգիայի։
| |||