«Ուռհա»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
չ վերջակետների ուղղում, փոխարինվեց: ը: → ը։ (8)
չ փոխարինվեց: 3թ → 3 թ (4) oգտվելով ԱՎԲ
Տող 63.
}}
 
'''Ուռհա'''<ref>{{ՏՈՒՏ|section=II.A.3|page=54}}</ref> (հայկական աղբյուրներում հիշատակվում է նաև որպես Ուրհա, Օրֆա, Ռուհա Ուրֆա), պատմական քաղաք Հյուսիսային [[Միջագետք]]ում, հայտնի է նաև '''Եդեսիա'''<ref>{{ՏՈՒՏ|section=II.A.3|page=55}}</ref> ({{lang-grc|Ἔδεσσα}}; {{lang-syr|ܐܘܪܗܝ}}) անունով, որը սակայն ասորական աղբյուրներում չի գործածվում։ Գոյություն է ունեցել նախքան Մակեդոնական տիրապետությունը։ Հնագույն անունը եղել է Օրրոե։ Մ.թ.ա. 303թ303 թ. Սելևկոս Ա Նիկատորի կողմից վերանվանվել է Եդեսիա՝ ի պատիվ Մակեդոնիայի Էդեսսա քաղաքի։216թքաղաքի։216 թ. Կարակալա կայսրը, գահընկեց անելով Օսրոենի վերջին ներկայացուցիչ Աբգարին, Եդեսիան դարձրեց հռոմեական գաղութ։ 363թ363 թ. հռոմեա-պարսկական հաշտության պայմանագրով այն անցավ Սասանյանների ձեռքը։ Այս ժամանակ Եդեսիան տնտեսական ու մշակութային խոշոր կենտրոն էր։ Մեծ հռչակ էր վայելում Եփրեմ Ասորու հիմնադրած «Պարսկական դպրոցը», որտեղ ուսանելու էին գնում տարբեր վայրերից, այդ թվում և Հայաստանից։ Եդեսիան մեծ դեր է խաղացել հայոց այբուբենի ստեղծման գործում։ <ref>{{Գիրք|հեղինակ=Մատթեոս Ուռհայեցի|վերնագիր =Հայ մատենագիրներ=|պատասխանատու խմբագիր=Ռ.Գ.Սարգսյան=|հրատարակչություն =Հայաստան|վայր=Երևան|թվական=1973|էջեր=372|տպաքանակ=20.000}}</ref>
Հելլենիստական շրջանում եղել է [[Օսրոյենե|Օսրոյենեի ասորական թագավորության]] մայրաքաղաքը, այնուհետև՝ [[Հայոց Միջագետք]]ի մայրաքաղաքը, անցել է հռոմեացիների տիրապետության տակ, այնուհետև ընդգրկվել [[Բյուզանդական կայսրություն|Բյուզանդական կայսրության]] կազմի մեջ։ [[641]] թ. քաղաքը նվաճվել է արաբների կողմից, բյուզանդացիներին հաջողվել է կարճ ժամանակով վերանվաճել քաղաքը 1031թ։1031 թ։ Տաս տարի անց քաղաքը գրավել են սելջուկները։ Ուռհան անցել է ձեռքից ձեռք մինչև [[1098]] թ., երբ այն նվաճվել է խաչակիրների կողմից։ [[1144]] թ. քաղաքը գրավում է [[Մոսուլ]]ի տիրակալ Էմադ էդ-Դինը։ Այդ իրադարձության առթիվ [[Ներսես Շնորհալի]]ն գրում է իր հռչակավոր ստեղծագործություններից մեկը՝ «Ողբ Եդեսիոյ» (1145-46) պոեմը, որտեղ հայրենասեր հեղինակը սրտի կսկիծով Է նկարագրում է ծաղկուն քաղաքի ավերումն ու բնակչության զանգվածային բնաջնջումը։ Քաղաքը հետագա դարերում անցել է հաջորդաբար Եգիպտոսի և Ասորիքի սուլթանների, մոնղոլների, թյուրք ցեղերի տիրապետության տակ, մինչև որ [[1637]] թ. վերջնականապես մտել է Օսմանյան կայսրության տիրապետության տակ։
 
== Ուռհայի հայ բնակչությունը ==
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Ուռհա» էջից