Վիքիպեդիա

«Վիքիպեդիա:Վիքիպեդիայի մասին»–ի խմբագրումների տարբերություն

Դիտել պատմությունը
← Նախորդ տարբՀաջորդ տարբ →
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
չ Bot: Automated text replacement (- , +,)
չ տառասխալների կամ այլ ուղղումներ ԱՎԲ ծրագրի օգնությամբ
Տող 8.
'''«Վիքիփեդիան»''' [[համաշխարհային սարդոստայն|WWW ցանցային հիմքով]], ազատ բովանդակությամբ [[Վիքիփեդիա:Վիքիփեդիաների ցանկ|բազմալեզու]], [[հանրագիտարան]] է, որը կառուցում են Վիքիփեդիա կայքից օգտվողները [[Վիքիփեդիա:Ինչպես խմբագրել էջը|ազատ խմբագրման]] ձևաչափով։ «Վիքիփեդիա» անվանումը ստեղծվել է [[Վիքի|«վիքի»]] բառի, որը [[հավայերեն]] նշանակում է «արագ» և [[հանրագիտարան|«էնցիկլոպեդիա»]] բառի, որը աշխարհի գրեթե բոլոր լեզուներով նշանակում է հանրագիտարան, համաձուլումից։ «Վիքի» են կոչվում նաև համակարգչային տեխնոլոգիաներում այնպիսի ցանցային կայքերը, որտեղ հնարավոր է մարդկանց համատեղ միաժամանակյա աշխատանքը։
 
Վիքիփեդիայի յուրաքանչյուր հոդված բազմաթիվ ներքին հղումներով կապում է ընթերցողին հանրագիտարանի մյուս էջերի հետ՝ ուղղորդելով նրա նավարկումը տեղեկատվության օվկիանոսում։ Վիքիփեդիան գրվում է, կարելի է ասել, համայն գրագետ մարդկության համատեղ ջանքերով և հիմնականում անանուն ու անվճար։ Ըստ էության աշխարհում ապրող յուրաքանչյուր մարդ՝ ունենալով [[համացանց]]ին կապված [[համակարգիչ]], կարող է խմբագրել, սրբագրել կամ վավերացնել հանրագիտարանի հոդվծաներըհոդվածները և ցանկացած թեմայով նոր հոդվածներ գրել։ Մասնակիցները իրենց ներդրումներն անում են անանուն, որևէ կեղծանվան տակ կամ իրենց սեփական անուններով, եթե այդպես ցանկանան, թեև դա չի խրախուսվում անվտանգության նկատառումներով։ Վիքիփեդիայի հանրությունը գործելակերպի բազմաթիվ սկզբունքներ և հրահանգներ է մշակել հանրագիտարանը բարելավելու նպատակով, սակայն ներդրում անելու համար չի պահանջվում ծանոթանալ այդ բոլոր սկզբունքներին։ 2001 թվականին ստեղծվելուց ի վեր, Վիքիփեդիան արագորեն աճել և դարձել է բազմակողմանի տեղեկությունների ամենախոշոր [[Համաշխարհային սարդոստայն|WWW ցանցային կայք]]ը։
 
2010թ. հունվարի տվյալներով Վիքիփեդիան ամսական ունենում է շուրջ 68 միլիոն այցելու <ref>http://siteanalytics.compete.com/wikipedia.org?metric=uv</ref>։ Ներկայումս ցանցում կան ավելի քան 91,000 ակտիվ հոդվածագիրներ <ref>http://en.wikipedia.org/wikistats/EN/TablesWikipediansEditsGt5.htm</ref>, ովքեր [[Վիքիփեդիա:Վիքիփեդիաների ցանկ|272 լեզուներով]] միաժամանակ աշխատում են ավելի քան 5,000,000 հոդվծաներիհոդվածների վրա <ref>http://meta.wikimedia.org/wiki/List_of_Wikipedias#Grand_Total</ref>։ Այսօրվա դրությամբ անգլերեն Վիքիփեդիայում <ref>http://en.wikipedia.org/wiki/Main_Page</ref> կա գրեթե 3,300,000 հոդված։ Ամեն օր աշխարհի բոլոր ծայրերից հարյուր հազարավոր այցելուներ տասնյակ հազարավոր համատեղ խմբագրումներ են անում և ստեղծում հազարավոր նոր հոդվածներ՝ բազմացնելով [[Վիքիփեդիա]] [[հանրագիտարան]]ում հավաքված գիտելիքները։ (Տես նաև՝ [[Սպասարկող:Վիճակագրություն|Հայերեն Վիքիփեդիայի վիճակագրությունը]] և [http://en.wikipedia.org/wikistats/EN/TablesWikipediansEditsGt5.htm Վիքիփեդիայի համապարփակ վիճակագրություն] հոդվածները)։
 
Յուրաքանչյուր ներդրում կարող է վերանայվել կամ փոխվել։ Օգտագործողի փորձը կամ որակավորումը սովորաբար հաշվի չի առնվում։ Վիքիփեդիայի նպատակն է ընդգրկել համայն մարդկության գոյություն ունեցող գիտելիքները, որոնք կարող են փոփոխական լինել՝ գալով տարբեր աղբյուրներից։ Եվ դա է պատճառը, որ Վիքիփեդիայի տեղեկատվական հենքը չի ընդգրկում հեղինակային հետազոտություններ ու գաղափարներ։ Բոլոր տարիքների, մշակութային ու սոցիալական պատկանելության մարդիկ [[Վիքիփեդիա:Ով է գրում Վիքիփեդիան|կարող են հոդված գրել Վիքիփեդիայում]], <ref>http://en.wikipedia.org/wiki/Who_writes_Wikipedia</ref> և գրեթե բացարձակապես բոլոր հոդվածները կարող են [[Վիքիփեդիա:Ինչպես խմբագրել էջը|խմբագրվել]] ցանկացած մարդու կողմից, ով [[համացանց]]-ին կապվելու հնարավորություն ունի՝ պարզապես սեղմելով յուրաքանչյուր էջի վերնատողում տեղադրված '''խմբագրել''' [[Հիպերկապ|հիպերկապի]] վրա. Ողջունելի են յուրաքանչյուր մարդու կողմից ավելացված տեղեկատվական լրացումները, խաչաձև հղումները, կամ մեջբերումները, պայմանով եթե դրանք արվեն Վիքիփեդիայի [[Վիքիփեդիա:Ոճական ուղեցույց|խմբագրական սկզբունքներով]] և ըստ համապատասխան ձևաչափի։ Ձևաչափից դուրս կամ վիճարկելի տեղեկությունները ենթակա են հեռացման։ Օգտագործողները կարող են չանհանգստանալ, որ Վիքիփեդիայում որևէ [[տեղեկույթ]] ավելացնելիս կամ խմբագրելիս, կարող են պատահաբար վնասել որևէ հոդված կամ նյութ, քանի որ [[Վիքիփեդիա:Ով է գրում Վիքիփեդիան|մյուս խմբագիրները]] միշտ մատչելի կլինեն խորհրդատվության կամ ակնհայտ սխալներն ուղղելու համար, իսկ Վիքիփեդիայի [[համակարգչային ծրագիր]]ը կամ «սոֆթվեյրը» այնպես է կառուցված, որ թույլ է տալիս հեշտությամբ վերականգնել հին տեքստը և ուղղել խմբագրական սխալները։
 
Բոլոր հոդվծաներըհոդվածները պարունակում են հղումներ, որոնք բացում են տեղեկույթի այլ էջեր, որոնք նույնպես պարունակում են հղումներ և կրկին կբացեն նոր էջեր։ Դուք կարող եք ավելացնել ձեր ուզած ցանկացած թեմայով նոր հոդվածը, պահպանելով կայքում ընդունված մասնակցության և խմբագրման էթիկական նորմերը, հոդվծաներիհոդվածների կառուցվածքի և շարադրման ոճն ու կանոնները։ Համարձակ եղե՜ք։ Գրելու ընթացքում կարող եք [[Վիքիփեդիա:Խորհրդարան|խորհրդակցել]] հայերեն Վիքիփեդիայի [[վիրտուալ հանրություն|վիրտուալ հանրության]] մյուս անդամների հետ։ [[Վիքի]] նախագծերում բացի հասարակ կարգավիճակ ունեցող մասնակիցներից կան նաև [[Վիքիփեդիա:Ադմինիստրատոր|ադմինիստրատորներ]], ովքեր կօգնեն ձեզ ավելի բարդ ու տեխնիկական բնույթի խորհուրդներով և ովքեր նաև հետևում են հոդվածների մաքրությանը՝ պաշտպանելով դրանք [[վանդալիզմ]]ից և չարամիտ կամ անպատշաճ միջամտությունից։
 
Վիքիփեդիան կենդանի զանգվածային համագործակցության արդյունք է և շատ կարևոր առումներով տարբեր է ավանդական թղթի վրա հրատարակված հանրագիտրաններից Մասնավորապես այստեղ ավելի հին հոդվծաներըհոդվածները սովորաբար ավելի բազմակողմանի ու հավասարակշռված են, միչնդեռ առավել նոր հոդվածները կարող են հաճախ որոշակիորն սխալ տեղեկություններ պարունակել կամ ոչ հանրագիտարանային բովանդակություն, կամ [[վանդալիզմ|վանդալիզմի]] դրսևորումներ։ Օգտվողները պետք է գիտակցեն դա և ձգտեն ընտրել վավերական տեղեկույթը՝ խուսափելով ապատեղեկատվությունից, որը միայն վերջերս է ավելացվել և դեռ չի հեռացվել։ Սակայն ի տարբերություն թղթային տեղեկատուների, Վիքիփեդիան շարունակաբար հարստանում է ու ծավալվում։ Վիքիփեդիան անդադար արդիականացվում է պատմական իրադարձությունների մասին հոդվածներով, որոնք կարող են ժամերի, րոպեների, կամ նույնիսկ վայրկյանների ճշտությամբ տեղեկություններ հաղորդել ընթերցողներին՝ ի տարբերություն տպագիր հանրագիտարանների ամիսներ ու անգամ տարիներ տևող խմբագրումների ու հրատարակումների։
'''[[Վիքիփեդիա:Ինչ Վիքիփեդիան չէ|Ինչ չէ Վիքիփեդիան]]''' հոդվածը ձեզ կծանոթացնի Վիքիփեդիայի ծավալման սահմանների հետ։ Հիմնական թեմաներով ավելի մանրամասն տեղեկություններ կան այս հոդվածի ստորև շարադրված ենթագլուխներում։ Այլ տարբեր հարցերով տեղեկություններ ստանալու համար մտեք '''[[Վիքիփեդիա:ՀՏՀ|Հաճախ տրվող հարցեր]]''' <ref> http://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:FAQ </ref>, '''[[Վիքիփեդիա:Խորհուրդներ ծնողներին]]''' <ref> http://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Advice_for_parents </ref>, կամ '''[[Վիքիփեդիա:Հարցեր]]''' <ref> http://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Questions </ref>։ Հոդվծաներ գրելու և խմբագրելու և այլ հարցերի մասին առկա և պատրաստվող օգնության հոդվածները թվարկված են '''[[Օգնություն:Գլխացանկ]]''' էջում։ Ընթերցեք նաև '''[[Վիքիփեդիա:Ողջույն, նորեկներ|Ողջույն, նորեկներ]]''', '''[[Վիքիփեդիա:Առաջին քայլերը|Առաջին քայլերը]]''', '''[[Վիքիփեդիա:Ինչպես խմբագրել էջը|Ինչպես խմբագրել էջը]]''' հոդվածները։
Տող 80.
Մասամբ դա լինում է այն պատճառով, որ խմբագիրները հաճախ ներդնում են այնպիսի նյութեր, որոնցում իրենք մասնավոր հետաքրքրություն ունեն և չեն փորձում իրենց ներմուծած յուրաքանչյուր հոդված դարձնել բազմակողմանի։ Սակայն ամեն դեպքում ի վերջո այլ խմբագիրներ մեծացնում և բարելավում են դրանք չեզոք ներդրումներով։ Ի լրումն Վիքիփեդիան ունի վիճաբանությունների կամ անհամաձայնությունների լուծման մի շարք արդյունավետ ներքին գործընթացներ, որոնք կարող են օգնել խմբագիրներին համաձայնության գալ բովանդակության և մոտեցումների շուրջը, ինչը սովորաբար այդպես էլ լինում է։
 
Վիքիփեդիայի ''իդեալական'' հոդվածը պետք է լինի գրագետ գրված, հավասարակշռված, չեզոք ու հանրագիտարանային և պարունակի բազմակողմանի, օգտակար գիտելիքներ։ Հոդվածների մեծամասնությունը հասնում են այս ստանդարտին ժամանակի ընթացքում, իսկ շատերն արդեն համապատասխանում են դրան։ Մեր լավագույն հոդվածները որակավորվում են որպես [[Վիքիփեդիա:Ընտիր հոդվածներ|Ընտիր հոդվածներ]] և խորհրդանշված են հոդվածի աջ վերին անկյունում տեղադրված փոքրիկ աստղով, երկրորդ խմբի լավագույն հոդվածները կոչվում են պարզապես [[Վիքիփեդիա:Լավ հոդվածներ|Լավ հոդվածներ]]։ Սակայն բարձրորակ հոդվածների կուտակման գործընթացը ժամանակ է պահանջում և կարող է նույնիսկ ամիսներ կամ տարիներ տևել։ Որոշ հոդվծաներհոդվածներ կարող են պարունակել կարծիքներ, որոնք դեռ հիմնավորված չեն։ Մյուսներում կարող են ավելացվել նոր ենթավերնագրեր։ Ավելի ուշ միացած խմբագիրներին հնարավոր է թվա, որ հոդվածում եղած տեղեկությունները բավարար չեն կամ հնացած են և որոշ դրույթներ կարող են նորից խմբագրվել կամ համալրվել։
 
Չնայած ընդհանուր առմամբ որակը շարժվում է դեպի բարելավում, կարևոր է նաև շատ շրջահայաց լինել Վիքիփեդիան օգտագործելիս, եթե պատրաստվում եք օգտագործել այն որպես հետազոտության աղբյուր, քանի որ առանձին հոդվածներ կարող են նշանակալիորեն տարբերվել որակով և հասունության աստիճանով։
Տող 100.
{{Main|[[m:Wiki is not paper|Wiki is not paper]] (on [[m:|Wikimedia Meta-Wiki]]}}
 
Վիքիփեդիան բազմաթիվ առավելություններ ունի ավանդական թղթային հանրագիտարանների համեմատությամբ։ Վիքիփեդիան շատ ցածր «հրատարակչական» ինքնարժեք ունի հոդվծաներհոդվածներ ավելացնելու կամ ընդլայնելու համար և շատ ցածր ազդեցություն բնության վրա, այսինքն բնապահպանական հետևանքներ։ Ի լրումն Վիքիփեդիայում էջերի տողատակի ծանոթագրությունների փոխարեն օգտագործվում են «վիքիկապեր» կամ [[հիպերկապ]]եր և յուրաքանչյուր հոդվածի սկզբում տրված է համառոտ ներածական ամփոփումը (հոդվածների ներածականները և բովանդակությունը), ինչին հաջորդում է ամբողջական հոդվածը իր մանրամասնություններով։ Դրանից բացի հոդվածների վերախմբագրման ժամանակային ցիկլը շատ կարճ է։ Թղթային հանրագիտարանը անփոփոխ է մնում մինչև հաջորդ վերախմբագրումը, մինչդեռ Վիքիփեդիայի խմբագիրները կարող են սկսել վերախմբագրել հոդվածները դրանց հայտնվելուց հետո տառացիորեն վայրկյաններ անց և շուրջօրյա՝ հոգալով, որ հոդվծաներըհոդվածները արդիական մնան ամենավերջին իրադարձությունների և գիտական նվաճումների հետ։
 
 
Տող 107.
{{Տես նաև|Reliability of Wikipedia|Wikipedia:Researching with Wikipedia}}
 
Վիքիփեդիայի և ուժեղ, և թույլ կողմերը, և առավելությունները, և թերությունները բխում են նախագծի բաց հանրային բնույթից, այն ունի ներդրողների հսկայական հանրություն և հոդվծաներըհոդվածները գրվում են մասնակիցների փոխհամաձայնությամբ՝ ըստ նախագծի խմբագրման սկզբունեքների և ուղեցույցների։
 
:* Վիքիփեդիան '''բաց է ներդրողների մեծ հանրության համար''', և համագործակցության ու հաղորդակցման մեծ [[միջներես]] կամ [[ինտերֆեյս]] է տալիս շատ տարբեր կրթության տեր մարդկանց։ Դա թույլ է տալիս Վիքիփեդիային նշանակալիորեն կրճատել այն ներհատուկ տարածաշրջանային և մշակույթային միտվածությունը, որն ունենում են բազմաթիվ այլ հատկապես հրատարակված տեղեկատվական աղբյուրները և նաև դժվարացնում է մարդկանց ցանկացած առանձին խմբի համար որևէ միտվածություն կամ [[գրաքննություն]] պարտադրելը։ Հսկայական բազմազան խմբագրական հիմքը նաև կարծիքների ու գիտելիքների այնպիսի մեծ ծավալներ ու կենդանի շունչ է տալիս որևէ թեմայի լուսաբանմանը, ինչն ուղղակի չունի նմանությամբ կամ ծավալներով մոտ նախադեպ, և այլ կերպ կամ պարզապես մատչելի չէ, կամ քիչ է փաստաթղթագրվել։ Ցանկացած պահի հանրագիտարանի վրա աշխատող խմբագիրների մեծ թիվը նաև նշանակում է, որ Վիքիփեդիան կարող է հանրագիտարանային հոդվածներ և ռեսուրսներ ստեղծել, որոնք լուսաբանում են լրատվության արժանի իրադարձություններ՝ դեպքերից ընդամենը ժամեր կամ օրեր հետո։ Դա նաև նշանակում է, որ ցանկացած այլ հրատարակված նյութի նման Վիքիփեդիան կարող է արտացոլել ներդրողների մշակույթային, տարիքային, սոցիալ-տնտեսական և այլ տեսակի միտվածությունները։ Չկա որևէ համակարգված գործընթաց, որը կապահովեր կամ կերաշխավորեր, որ հոդվածներ գրվեն [[Վիքիփեդիա:Կարևորագույն հոդվածներ|"ակնհայտորեն կարևոր"]] [http://meta.wikimedia.org/wiki/List_of_articles_every_Wikipedia_should_have թեմաներով,], ուստի Վիքիփեդիան կարող է անսպասելի թեմաներ լուսաբանել, միևնույն ժամանակ անտեսելով տրամաբանորեն կամ ակնհայտորեն [http://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:List_of_articles_all_languages_should_have կարևոր թեմաները]։ Թեև հոդվածների ''մեծամասնությունը'' կարող են փոփոխության ենթարկվել ցանկացած մեկի կողմից, իրականում խմբագրման աշխատանքներն իրականացվում են որոշալի ժողովրդագրական հատկանիշեր ունեցող մարդկանց խմբերի կողմից (գրում են ավելի շատ երիտասարդները, քան տարեցները, ավելի շատ գրում են տղամարդիկ, քան կանայք, գրում են այնպիսի մարդիկ, ովքեր բավականաչափ բարեկեց են կյանքում համակարգիչ ու համացանցային կապ ունենալու համար, և այլն) ուստի դա նույնպես կարող է միտվածության հիմք հանդիսանալ։ Որոշ թեմաներ հնարավոր է շատ մակերեսային արտացոլվեն, մինչդեռ մյուսները՝ լուսաբանվեն առանձնահատուկ խորությամբ։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Վիքիպեդիա:Վիքիպեդիայի_մասին» էջից