«Էլեկտրամագնիսականություն»–ի խմբագրումների տարբերություն

Սկզբնապես էլեկտրականությունն ու մագնիսականությունը համարվում էին երկու տարբեր ուժեր։ Այդ տեսակետը փոխվեց 1873թ1873 թ., երբ [[Ջեյմս Մաքսվել]]ը հրատարակեց իր «Տրակտատ էլեկտրականության և մագնիսականության մասին» աշխատությունը, որտեղ ցույց է տրվում, որ դրական և բացասական լիցքերի փոխազդեցությունը կանոնակարգվում է մեկ ուժով։ Այդ փոխազդեցություններից բխող չորս հիմնական երևույթներ կան, որոնք հստակ ցուցադրվում են փորձով.

1820թ1820 թ. ապրիլի 21-ին, պատրաստվելով դասախոսության, [[Հանս Քրիստիան Էրստեդ]]ը զարմանալի դիտարկում արեց։ Նյութերի ընտրություն անելիս նա նկատեց, որ [[կողմնացույց]]ի սլաքը շեղվում է [[հյուսիսային մագնիսական բևեռ]]ից, երբ միանում կամ անջատվում է իր ձեռքի մարտկոցի էլեկտրական հոսանքը։ Նա մտածեց, որ մագնիսական դաշտը ելնում է հոսանք անցկացնող հաղորդալարի բոլոր կողմերից, ինչպես տարածության մեջ տարածվում են լույսը և ջերմությունը, և որ փորձը ուղիղ կապ է մատնանշում էլեկտրականության ու մագնիսականության միջև։

Էրստեդի եզրակացությունների շնորհիվ համաշխարհային գիտնական հանրությունը սկսեց էլեկտրադինամիկայի ինտենսիվ ուսումնասիրությունը։ 1820թ1820 թ. [[Դոմինիկ Ֆրանսուա Արագո|Ֆրանսուա Արագո]]ն նկատեց, որ հաղորդիչը, որով էլեկտրական հոսանք է անցնում, դեպի իրեն է ձգում երկաթի խարտուքը։ Առաջին անգամ նա մագնիսացրեց երկաթե և պողպատե հաղորդալարերը՝ դրանք դնելով հոսանք անցկացնող պղնձե հաղորդալարերի կոճի մեջ։ Արագոյից անկախ երկաթի և պողպատի մագնիսացումը հայտնաբերեց նաև [[Հեմֆրի Դեվի]]ն։ Մագնիսի վրա հոսանքի ազդեցությունը նկարագրող առաջին քանակական սահմանումները նույնպես 1820թ1820 թ. տվեցին ֆրանսիացի գիտնականներ [[Ժան-Բատիստ Բիո]]ն և [[Ֆելիքս Սավար]]ը։ Էրստեդի փորձերը օգնեցին նաև [[Անդրե Մարի Ամպեր|Ամպերին]], ով հաղորդչի և հոսանքի էլեկտրամագնիսական օրինաչափությունները ներկայացրեց մաթեմատիկական տեսքով։ Էրստեդի բացահայտումը կարևոր քայլ է նաև էներգիայի միասնական հասկացության ճանապարհին։

Էլեկտրականության և մագնիսականության կապը բացահայտողը միայն Էրստեդը չէր։ 1802թ1802 թ. իտալացի գիտնական-իրավագետ Ջովանի Ռոմանյոզին էլեկտրաստատիկ լիցքերով շետեղ մագնիսական սլաքը։ Սակայն նրա հետազոտություններում չէր կիրառվում գալվանական էլեմենտ և հաստատուն հոսանքը բացակայում էր։ Ռոմանյոզիի հաշվետվությունը հրապարակվեց 1802թ1802 թ. իտալական թերթում, սակայն ժամանակի գիտնական հանրությունն անտեսեց այն<ref>{{ref-en}} {{cite book | last1 = Martins | first1 = Roberto de Andrade | title = Nuova Voltiana: Studies on Volta and his Times | chapter = Romagnosi and Volta’s Pile: Early Difficulties in the Interpretation of Voltaic Electricity | volume = vol. 3 | editors = Fabio Bevilacqua and Lucio Fregonese (eds) | publisher = Università degli Studi di Pavia | pages = 81–102 | url = http://ppp.unipv.it/collana/pages/libri/saggi/nuova%20voltiana3_pdf/cap4/4.pdf}}</ref>: