«Էլեկտրական լիցք»–ի խմբագրումների տարբերություն

'''Էլեկտրական լիցք''', սկալյար [[ֆիզիկական մեծություն]]։: Բնութագրում է մարմնի՝ [[էլեկտրամագնիսական փոխազդեցություն|էլեկտրամագնիսական փոխազդեցությանը]] մասնակցելու և [[էլեկտրամագնիսական դաշտ]]ի աղբյուր լինելու հատկությունը։հատկությունը:

Էլեկտրական լիցքի հասկացությունն առաջին անգամ կիրառվել է 1785թ. [[Կուլոնի օրենք]]ում։ում:

Չափման միավորը [[Միավորների միջազգային համակարգ|ՄՀ]]-ում [[Կուլոն (չափման միավոր)|կուլոնն]] է՝ 1 [[վայրկյան]]ում 1 [[ամպեր|Ա]] հոսանքի ուժի դեպքում հաղորդչի լայնական հատույթով անցնող էլեկտրական լիցքը։լիցքը:

Մեկ կուլոն լիցքը շատ մեծ է։է: [[Վակուում]]ում 1 մ հեռավորության վրա գտնվող ''q''₁ = ''q''₂ = 1 Կլ երկու լիցքակիրներ փոխազդում են {{nobr|9{{e|9}} [[Նյուտոն (չափման միավոր)|նյուտոն]]}} ուժով։ուժով: Այդ ուժով Երկրագնդի գրավիտացիան ձգում է 1 միլիոն տոննա զանգվածով մարմինը։մարմինը:

Դեռևս հին անցյալում հայտնի էր, որ [[սաթ]]ը ({{lang-grc|ἤλεκτρον}} ''էլեկտրոն'') բրդով շփելիս ձգում է առարկաներ։առարկաներ: XVI դ. վերջում անգլիացի բժիշկ [[Վիլյամ Հիլբերտ]]ը այդ երևույթն անվանեց ''էլեկտրականացում''։:

1729 թ. [[Շառլ Դյուֆե]]ն սահմանեց, որ գոյություն ունեն երկու սեռի լիցքեր։լիցքեր: Մի տեսակն առաջանում է ապակին մետաքսով շփելիս, մյուսը՝ ապակին խեժով շփելիս։շփելիս: Դյուֆեն անվանեց այդ լիցքերը «ապակե» և «խեժային»։: Դրական և բացասական լիցքերի մասին հասկացությունը մտցրեց [[Բենջամին Ֆրանկլին]]ը։ը:

XX դ. սկզբին ամերիկացի ֆիզիկոս [[Ռոբերտ Միլիկեն]]ը փորձնական ճանապարհով ցույց տվեց, որ էլեկտրական լիցքը ''դիսկրետ'' է, այսինքն՝ ցանկացած մարմնի լիցք [[տարրական էլեկտրական լիցք]]ի բազմապատիկն է։է:

''Էլեկտրաստատիկան'' էլեկտրականության մասին ուսմունքի բաժին է, որտեղ ուսումնասիրում են տրված իներցիալ հաշվարկման համակարգի նկատմամբ անշարժ էլեկտրական լիցքերի համակարգերի հատկությունները և փոխազդեցությունները։փոխազդեցությունները:

Էլեկտրական լիցքի մեծությունը (այլ կերպ՝ էլեկտրական լիցքը) լիցքակիրների և լիցքավորված մարմինների թվային բնութագիրն է, կարող է ընդունել դրական և բացասական արժեքներ։արժեքներ: Լիցքերով պայմանավորված փոխազդեցությունը ուղիղ համեմատական է լիցքերի մեծությանը, իսկ էլեկտրամագնիսական դաշտի կողմից լիցքերի վրա ազդող ուժի ուղղությունը կախված է լիցքի նշանից։նշանից:

Ցանկացած համակարգի էլեկտրական լիցքը կազմված է ամբողջ թվով տարրական լիցքից, որը մոտ 1,6{{e|−19}} [[Կուլոն (չափման միավոր)|Կլ]] է<ref>Կամ, ավելի ճիշտ, 1,602176487(40){{e|−19}} Կլ</ref> ՄՄ համակարգում կամ 4,8{{e|−10}} [[ստատկուլոն|ՍԳՎ միավոր]]<ref>Կամ, ավելի ճիշտ, 4,803250(21){{e|−10}} ՍԳՎ միավոր</ref>։: Էլեկտրականության լիցքակիրները լիցքավորված [[տարրական մասնիկ]]ներն են։են: Ազատ վիճակում կայուն, ամենափոքր զանգվածն ունեցող մասնիկը, որն ունի մեկ բացասական տարրական էլեկտրական լիցք, [[էլեկտրոն]]ն է, ազատ վիճակում կայուն, ամենափոքր զանգվածն (էլեկտրոնին հավասար) ունեցող դրական տարրական էլեկտրական լիցք ունեցող հակամասնիկը՝ [[պոզիտրոն]]ը։ը: [[Պրոտոն]]ը, որը նույնպես կայուն մասնիկ է, նույնպես ունի մեկ դրական տարրական լիցք։լիցք: 1964 թ. առաջ քաշվեց հիպոթեզ, որ գոյություն ունեն տարրական լիցքից փոքր լիցքով (±1/3 և ±2/3 տարրական լիցք) մասնիկներ՝ [[քվարկ]]ներ։ներ: Սակայն դրանք ազատ վիճակում գոյություն չունեն, և ըստ էության, կարող են գոյություն ունենալ միայն այլ մասնիկների՝ [[հադրոն]]ների կազմության մեջ։մեջ: Ուստի ցանկացած ազատ մասնիկ կարող է ունենալ միայն տարրական լիցքին բազմապատիկ լիցք։լիցք:

Ցանկացած տարրական մասնիկի էլեկտրական լիցքը ռելյատիվիստորեն ինվարիանտ մեծություն է։է: Այն կախված չէ հաշվարկման համակարգից, այսինքն՝ կախված չէ նաև մասնիկի շարժումից կամ դադարի վիճակից, այն ներհատուկ է մասնիկին ամբողջ կյանքի ընթացքում։ընթացքում: Այս պատճառով տարրական մասնիկները հաճախ նույնականացվում են իրենց լիցքերի հետ։հետ: Ընդհանուր առմամբ բնության մեջ դրական և բացասական լիցքերի թիվը նույնն է։է: [[Ատոմ]]ների և [[մոլեկուլ]]ների էլեկտրական լիցքը զրո է, իսկ [[բյուրեղացանց]]ի բջջի դրական և բացասական [[իոն]]ների լիցքերը չեզոքացնում են միմյանց։միմյանց:

Ամենապարզ և առօրեական երևույթը, որտեղ նկատվում է էլեկտրական լիցքերի գոյությունը [[բնություն|բնության]] մեջ, մարմինների էլեկտրականացումն է հպման ժամանակ<ref>Սակայն դա մարմինների էլեկտրականացման միակ եղանակը չէ։չէ: Մարմինները կարող են էլեկտրականանալ, օրինակ, լույսի ազդեցությամբ</ref>։: Էլեկտրական լիցքերի՝ փոխադարձ ձգողության և փոխադարձ վանողության ընդունակությունը բացատրվում է երկու տիպի՝ դրական և բացասական լիցքերի գոյությամբ։գոյությամբ: Նույնանուն լիցքերը վանում են միմյանց, տարանունները՝ ձգում։ձգում:

Էլեկտրաչեզոք մարմինների հպման ժամանակ շփման հետևանքով լիցքերը մի մարմնից անցնում են մյուսին։մյուսին: Մարմիններում խախտվում է դրական և բացասական լիցքերի հավասարությունը, և նրանք լիցքավորվում են (տարանուն լիցքերով)։:

Փակ համակարգի<ref>Էլեկտրականապես պակ համակարգը այն համակարգն է, որի սահմանափակող մակերևույթով չեն կարող թափանցել [[էլեկտրականապես լիցքավորված մասնիկներ]] (համակարգը լիցքերի չի փոխանակում արտաքին մարմինների հետ):</ref> Էլեկտրական լիցքը պահպանվում է ժամանակի ընթացքում և քվանտացվում է՝ չափվում է տարրական էլեկտրական լիցքին բազմապատիկ մեծությամբ, այսինքն՝ էլեկտրականապես մեկուսացված համակարգ կազմող մարմինների կամ մասնիկների էլեկտրական լիցքի հանրահաշվական գումարը չի փոխվում համակարգի ներսում ընթացող ցանկացած պրոցեսի դեպքում։դեպքում:

Ատոմների կամ մոլեկուլների իոնացման արդյունքում համակարգում կարող են առաջանալ [[լիցքավորված մասնիկ|էլեկտրականապես լիցքավորված]] նոր մասնիկներ, օրինակ՝ էլեկտրոններ։էլեկտրոններ: Սակայն եթե համակարգը էլեկտրականապես մեկուսացված է, ապա բոլոր, այդ թվում նոր առաջացած մասնիկների էլեկտրական լիքերի հանրահաշվական գումարը միշտ զրո է։է:

Լիցքի պահպանման օրենքը ֆիզիկայի հիմնական օրենքներից է և ներկայումս համարվում է ֆիզիկայում պահպանման հիմնարար օրենքներից մեկը (իմպուլսի պահպանման օրենքի և էներգիայի պահպանման օրենքի հետ մեկտեղ)։: Այն փորձնականորեն հաստատել է 1843 թ. Մայքլ Ֆարադեյը։Ֆարադեյը: Լիքցի պահպանման օրենքը ստուգող առավել ճշգրիտ փորձեր անցկացվում են հիմա էլ։էլ:

Մարմինները, ըստ իրենց ազատ լիցքերի կոնցենտրացիայի, բաժանվում են երեք խմբի՝ [[հաղորդիչ]]ներ, [[մեկուսիչ]]ներ, [[կիսահաղորդիչ]]ներ։ներ:

* ''Հաղորդիչներն'' այն մարմիններն են, որոնցում էլեկտրական լիցքը կարող է ազատ տեղաշարժվել մարմնի ամբողջ ծավալում։ծավալում: Հաղորդիչները բաժանվում են երկու խմբի. ''առաջին սեռի հաղորդիչներ'' ([[մետաղ]]ներ), որոնցում լիցքերի (ազատ էլեկտրոնների) տեղափոխությունը չի ուղեկցվում քիմիական փոխարկումներով, և ''երկրորդ սեռի հաղորդիչներ'' (օրինակ, աղեր, թթվային լուծույթներ և այլն), որոնցում լիցքակիրների (դրական և բացասական իոնների) տեղափոխությունը հանգեցնում է քիմիական ռեակցիաների։ռեակցիաների:

* ''Մեկուսիչները'' (օրինակ՝ [[ապակի]]ն, [[պլաստմասսա]]ն) այն մարմիններն են, որոնցում չկան ազատ լիցաքկիրներ։լիցաքկիրներ:

* ''Կիսահաղորդիչները'' ([[գերմանիում]], [[սիլիցիում]] և այլն) միջանկյալ դիրք են զբաղեցնում մետաղների և մեկուսիչների միջև։միջև: