«Հայաստանի գիտությունների ազգային ակադեմիա»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
չ մաքրվեց, փոխարինվեց: ։ → : (55) oգտվելով ԱՎԲ
Տող 30.
}}
 
'''Հայաստանի Հանրապետության Գիտությունների ազգային ակադեմիան''', '''ԳԱԱ''' կամ '''ՀՀ ԳԱԱ''' հապավումով, բարձրագույն պետական ինքնակառավարվող ոչ առևտրային հաստատություն է, որի նախագահությունը գտնվում է [[Երևան]]ում։ում: Ակադեմիան նաև մասնաճյուղեր ունի [[Գյումրի]]ում, [[Սևան]]ում, [[Գորիս]]ում, [[Վանաձոր]]ում, և [[Կապան]]ում։ում:
 
Այն կազմակերպում և իրականացնում է [[հիմնարար գիտություն|հիմնարար]] և [[կիրառական գիտություն|կիրառական]] գիտական [[հետազոտություն]]ներ, և համակարգում է հանրապետությունում կատարվող հիմնարար հետազոտությունները։հետազոտությունները: ԳԱԱ-ն նաև ծառայում է որպես ՀՀ իշխանության բարձրագույն մարմինների պաշտոնական գիտական խորհրդական։խորհրդական:
 
ՀՀ ԳԱԱ-ն 1943 թվականին հիմնադրված '''Հայաստանի գիտությունների ակադեմիայի''' իրավահաջորդն է դարձել 1993 թվականից։թվականից:
 
== Պատմություն ==
{{Տես|ԳԱԱ հիմնադիր ակադեմիկոսների ցանկ}}
1943 թվականի նոյեմբերի 25-ին հիմնադրվել է Հայաստանի գիտությունների ակադեմիան՝ 1935 թվականից գործող [[ԱրմՖԱՆ|ԽՍՀՄ գիտությունների ակադեմիայի հայկական մասնաճյուղի]] (ԱրմՖԱՆ հապավումով) հիման վրա։վրա: Նրա հիմնադիրներից են եղել [[Հովսեփ Օրբելի]]ն, [[Ստեփան Մալխասյանց]]ը, և [[Վիկտոր Համբարձումյան]]ը։ը: Հովսեփ Օրբելին ընտրվել է ԳԱԱ-ի առաջին նախագահ և նախագահել մինչև 1947 թվականը, որից հետո ԳԱԱ նախագահ է դարձել Վիկտոր Համբարձումյանը մինչ 1993 թվական։թվական:
 
1993 թվականին, Հայաստանի գիտությունների ակադեմիան վերանվանվել է Հայաստանի Հանրապետության Գիտությունների ազգային ակադեմիայի, և այդ թվականից մինչ 2007 թվական նրա նախագահն է եղել [[Ֆադեյ Սարգսյան]]ը, իսկ 2007 թվականի փետրվարի 19–ին այդ պաշտոնոււմ ընտրվել է [[Ռադիկ Մարտիրոսյան]]ը։ը:
 
2005 թ. ակադեմիան վերանվանվել է «Հայաստանի Հանրապետության Գիտությունների ազգային ակադեմիա» պետական ոչ առևտրային կազմակերպություն։կազմակերպություն:
 
2011 թ. դեկտեմբերի 29-ին ՀՀ Կառավարության որոշմամբ «Հայաստանի Հանրապետության Գիտությունների ազգային ակադեմիա» պետական ոչ առևտրային կազմակերպությունը վերակազմակերպվել է «Հայաստանի Հանրապետության Գիտությունների ազգային ակադեմիա» ոչ առևտրային կազմակերպության։կազմակերպության:
 
ՀՀ Գիտությունների ազգային ակադեմիայի շենքը կառուցվել է 1955 թվականին։թվականին: Շենքը վերանորոգվել է 2009 թվականին ՀՀ նախագահ [[Սերժ Սարգսյան]]ի նախաձեռնությամբ ու «[[Տաշիր (հիմնադրամ)|Տաշիր]]» բարեգործական հիմնադրամի միջոցներով։միջոցներով:<ref>{{cite web|url=http://news.am/arm/news/7659.html|title=Գիտությունների ազգային ակադեմիայում հիմնանորոգումից հետո վերաբացվեց նիստերի դահլիճը|accessdate=2009 թ․ դեկտեմբերի 26–ին}}</ref>
 
== ՀՀ ԳԱԱ Կառուցվածքը ==
ԳԱԱ-ն ֆինանսավորվում է պետական բյուջեից։բյուջեից: Լրացուցիչ ֆինանսավորման աղբյուր են հանդիսանում պետական և մասնավոր հիմնադրամներից տրամադրված, ինչպես նաև հանրապետության և այլ պատվիրատուների հետ կնքած պայմանագրերի արդյունքում ստացվող գումարները։գումարները:
 
ՀՀ ԳԱԱ-ն 50-ից ավելի [[գիտական ինստիտուտ]]ների, հաստատությունների, ձեռնարկությունների, և այլ կազմակերպությունների միավորումը և նախագահության միասնությունն է։է:
 
Այն ունի գիտության բնագավառների հինգ բաժանմունքներ՝
 
* Մաթեմատիկական և տեխնիկական գիտությունների բաժանմունք - պարունակում է 3 գիտական կազմակերպություն
* Ֆիզիկայի և աստղաֆիզիկայի բաժանմունք - պարունակում է 4 գիտական կազմակերպություն։կազմակերպություն: Դրանք են՝
** [[Բյուրականի աստղաֆիզիկական աստղադիտարան]] (ԲԱԱ), գ. [[Բյուրական]]
** [[Ռադիոֆիզիկայի և էլեկտրոնիկայի ինստիտուտ]] (ՌՖԷԻ), ք. [[Աշտարակ]]
Տող 62.
** [[Միքայել Տեր-Միքայելյանի անվան Ֆիզիկական հետազոտությունների ինստիտուտ]] (ՖՀԻ), ք. Աշտարակ
* [[Բնական գիտություններ]]ի բաժանմունք - պարունակում է 10 գիտական կազմակերպություն
* Քիմիական և Երկրի մասին գիտությունների բաժանմունք - պարունակում է 8 գիտական կազմակերպություն։կազմակերպություն: Դրանք են՝
** [[Օրգանական և դեղագործական քիմիայի գիտատեխնոլոգիական կենտրոն]]
** [[Լ.Մնջոյանի անվան Նուրբ օրգանական քիմիայի ինստիտուտ]]
Տող 73.
* [[Հումանիտար գիտություններ]]ի բաժանմունք - պարունակում է 10 գիտական կազմակերպություն
 
Սույն գիտությունների բաժանմունքներում գործում են տարբեր գիտական ուղղությունների խորհուրդներ, իսկ ԳԱԱ-ի նախագահության առընթեր նաև գոյություն ունեն գիտահրատարակչական խորհուրդ, [[հաշվողական տեխնիկա]]յի հանձնաժողով, [[էներգետիկա]]յի պրոբլեմային գիտական խորհուրդ, և [[Սևանա լիճ|Սևանա լճի]] պահպանության փորձագիտական հանձնաժողով։հանձնաժողով:
 
ԳԱԱ-ի շենքին առընթեր գործում են հիմնակազմ գիտական գրադարան, Գիտական տեղեկատվության կենտրոն, [http://www.isec.am/index.php?category_id=&blog_id=&lang=arm Գիտակրթական միջազգային կենտրոն], «Գիտություն» հրատարակչական-արտադրական միավորումը և տպարանը, ինչպես նաև այլ ծառայություններ։ծառայություններ:
 
=== Անձնակազմ ===
Ակադեմիան ունի ավելի քան 4500 աշխատակից, որոնցից 99-ը ակադեմիկոսներ, 20-ը թղթակից անդամներ, 335-ը գիտության դոկտորներ, և 1156-ը գիտության թեկնածուներ են։են: Ակադեմիան նաև իր կազմում ունի 3 պատվավոր անդամ, 24 արտասահմանյան անդամ և 24 պատվավոր դոկտոր։դոկտոր:
 
=== Կառավարում ===
ՀՀ ԳԱԱ-ն կառավարվում է ակադեմիայի ընդհանուր ժողովի կողմից, որն ընդրգրկում է ակադեմիայի իսկական անդամներին, թղթակից անդամներին և գիտական կազմակերպությունների տնօրեններին։տնօրեններին:
 
==== ԳԱԱի նախագահներ ====
Տող 102.
== Ղեկավարություն ==
==== Նախագահ ====
[[Ռադիկ Մարտիրոսյան|Մարտիրոսյան Ռադիկ Մարտիրոսի]] (ծ. [[1936]], գ. Մաղաղիս, [[Մարտակերտ|ԼՂՀ Մարտակերտի շրջան]]), ռադիոֆիզիկոս։ռադիոֆիզիկոս: ՀՀ ԳԱԱ նախագահ՝ [[2006]] թվականից։թվականից: Ֆիզմաթ գիտությունների դոկտոր ([[1980]]), պրոֆեսոր ([[1983]]), ՀՀ ԳԱԱ ակադեմիկոս ([[1990]], թղթակից անդամ՝ [[1986]] թվականից)։: Ավարտել է ԵՊՀ-ն ([[1958]])։: [[1980]]-[[2006]] թվականներին՝ ՀՀ ԳԱԱ Ռադիոֆիզիկայի և էլեկտրոնիկայի ինստիտուտի տնօրեն, [[1993]]-[[2006]] թվականներին՝ ԵՊՀ ռեկտոր։ռեկտոր: Աշխատությունները վերաբերում են քվանտային և գերբարձր հաճախությունների ռադիոֆիզիկային։ռադիոֆիզիկային: Կարևոր արդյունքներ է ստացել սանտիմետրային և միլիմետրային ռադիոալիքների տիրույթում աշխատող նոր, բարձր արդյունավետության քվանտային ուժեղացուցիչների ուսումնասիրման ու ստեղծման ասպարեզում։ասպարեզում: Հայտնաբերել և հետազոտել է քվանտային ուժեղացուցիչներում որպես ակտիվ միջավայր ծառայող նոր նյութեր։նյութեր: Այդ աշխատանքների հիման վրա ստեղծվել են նոր տեսակի քվանտային սարքեր, որոնք լայնորեն կիրառվում են ռադիոաստղագիտական հետազոտություններում։հետազոտություններում: Նրա մշակած 21 սմ ալիքի երկարության քվանտային ուժեղացուցիչը [[ԽՍՀՄ]]-ում առաջինն է կիրառվել [[աստղաֆիզիկա]]յում։յում: Բարձրջերմաստիճանային գերհաղորդչի կամրջակային թաղանթային կառուցվածքներում հայտնաբերել է ինտենսիվ քվազիմեներանգ սեփական ճառագայթում՝ գերբարձրհաճախական տիրույթում։տիրույթում: Ռ. Մարտիրոսյանի գիտական ղեկավարությամբ ստեղծված բարձր զգայունության ռադիոընդունիչ համակարգերը կիրառվել են երկրի բնական պաշարների հետազոտման «Պրիրոդա» և «Օկեան» միջազգային գիտական ծրագրերում։ծրագրերում: Ստեղծված սարքերն օգտագործվել են տիեզերական հետազոտություններում։հետազոտություններում: Նրանց օգնությամբ մեծ ճշգրտությամբ որոշվել են Վեներայի մթնոլորտի դինամիկ տարրերը։տարրերը: Արժանացել է Հայաստանի, ԽՍՀՄ-ի, ՌԴ-ի, Ուկրաինայի, Ֆրանսիայի, Իտալիայի մրցանակների, պարգևատրվել մի շարք շքանշաններով ու մեդալներով։մեդալներով:
 
==== Փոխնախագահ ====
[[Յուրի Շուքուրյան|Շուքուրյան Յուրի Հայկի]] (ծ. [[1940]], [[Երևան]]), ՀՀ ԳԱԱ փոխնախագահ՝ [[1995]] թվականից։թվականից: Հաշվող, տեխնիկայի և տեղեկագիտության բնագավառի գիտնական։գիտնական: Տեխնիկական գիտությունների դոկտոր ([[1982]]), պրոֆեսոր ([[1987]]), ՀՀ ԳԱԱ ակադեմիկոս ([[1996]], թղթակից անդամ՝ [[1990]] թվականից)։: Ավարտել է ԵՊԻ ([[1963]])։: [[1971]]-[[1980]] թվականներին՝ ԵՄՄ ԳՀԻ-ի ԷՀՄ-ների նախագծման ավտոմատացման բաժնի, [[1980]]-[[1986]] թվականներին՝ «Նաիրի» ընտանիքի և միասնական համակարգի ԷՀՄ-ների մաթեմատիկական ապահովման բաժանմունքի վարիչ, [[1986]]-2006 թվականներին՝ ՀՀ ԳԱԱ և ԵՊՀ Ինֆորմատիկայի և ավտոմատացման պրոբլեմների ինստիտուտի տնօրեն, [[1995]]-[[2002]] թվականներին և [[2005]] թվականին, միաժամանակ՝ մաթեմատիկական և տեխնիկական գիտությունների բաժանմունքի ակադեմիկոս քարտուղար։քարտուղար: Աշխատանքները վերաբերում են թվային ավտոմատների տեսությանը, [[ԷՀՄ]]-ների մաթեմատիկական ապահովմանը և տրամաբան, նախագծման ավտոմատացման հարցերին, տեղեկատվական տեխնոլոգիաներին։տեխնոլոգիաներին: Արժանացել է [[ՀՀ Մեսրոպ Մաշտոցի շքանշան]]ի ([[2000]])։: ՀՀ գիտական վաստակավոր գործիչ ([[2011]])։:
 
==== Քարտուղար ====
[[Հրանտ Մաթևոսյան (ռադիոֆիզիկոս)|Մաթևոսյան Հրանտ Հենրիկի]] (ծնված [[1947]], Երևան), ՀՀ ԳԱԱ ակադեմիայի քարտուղար՝ 2011 թվականից։թվականից: Ռադիոֆիզիկոս։Ռադիոֆիզիկոս: Ֆիզմաթ գիտական դոկտոր (1997), ՀՀ ԳԱԱ թղթակից անդամ (2010), ՀՀ ԳԱԱ նախագահության անդամ (2011 թվականից), Գիտության զարգացման հիմնադրամի տնօրեն (2007 թվականից), Ռադիոֆիզիկայի և էլեկտրոնիկայի ինստիտուտի տեսական ֆիզիկայի բաժնի վարիչ (2006 թվականից)։: Ավարտել է ԵՊՀ ֆիզիկայի ֆակուլտետը (1970)։: Աշխատանքները վերաբերում են պլազմայի ու պլազմանման միջավայրերի, լիցքավորված մասնիկների փնջերի ու արտաքին էլեկտրամագնիս, դաշտերի փոխազդեցությանը։փոխազդեցությանը:
 
== Միջազգային գիտական համագործակցություն ==
ՀՀ ԳԱԱ գիտական համագործակցության պայմանագրեր ունի մի շարք երկրների գիտությունների ակադեմիաների հետ, որոնք են [[Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիա|Ռուսաստանը]], [[Վրաստանի գիտությունների ակադեմիա|Վրաստանը]], [[Բելառուսի գիտությունների ակադեմիա|Բելառուսը]], [[Ուկրաինայի գիտությունների ակադեմիա|Ուկրաինան]], [[Թուրքմենիստանի գիտությունների ակադեմիա|Թուրքմենիստանը]], [[Հունգարիայի գիտությունների ակադեմիա|Հունգարիան]], [[Չինաստանի գիտությունների ակադեմիա|Չինաստանը]], և [[Մեծ Բրիտանիայի թագավորական ընկերություն|Մեծ Բրիտանիան]]։:
 
ՀՀ ԳԱԱ-ի ներքո գտնվող գիտահետազոտական ինստիտուտները նաև գիտական համագործակցական լայն կապեր ունեն [[ԱՄՆ]]-ի, [[Գերմանիա]]յի, [[Ֆրանսիա]]յի, [[Նեդեռլանդներ]]ի, [[Իսրայել]]ի, [[Իրան]]ի, [[Կիպրոս]]ի, [[Մեքսիկա]]յի և այլ երկրներին գիտական կենտրոնների հետ։հետ:
 
ՀՀ ԳԱԱ գիտնականները նաև իրենց մասնակցությունն են բերում միջազգային մի շարք հիմնադրամների և այլ կազմակերպությունների գիտական ծրագրերին։ծրագրերին:
 
== Հրատարակչական գործունեությունը ==
Տող 137.
# [[Հայկական մաթեմատիկական հանդես]]
:: Ակադեմիան 1993 թվականից նաև հրատարակում է
:: [[Գիտություն (թերթ)|Գիտություն]] թերթը։թերթը:
 
== Ծանոթագրություններ ==