«Սուրբ ծնունդ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
չ Ռոբոտ․ Տեքստի ավտոմատ փոխարինում (-` +՝)
չ մաքրվեց, փոխարինվեց: — → - (8), ։ → : (74) oգտվելով ԱՎԲ
Տող 24.
|կապված =
}}
'''Հիսուս Քրիստոսի ծնունդ''' ([[Հայ Առաքելական եկեղեցի|Հայ առաքելական եկեղեցում]]՝ և Աստվածահայտնութիւն, {{lang-el|Ή κατά σάρκα Γέννησις τού Κυρίου καί Θεού καί Σωτήρος ημών Ιησού Χριστού}}), [[Քրիստոնեություն|քրիստոնեական]] գլխավոր տոներից մեկը, որը նշվում է ի պատիվ Սուրբ [[Մարիամ Աստվածածին|Մարիամ Աստվածածնից]] [[Հիսուս Քրիստոս]]ի ծնվելու։ծնվելու:
== Պատմություն ==
[[Պատկեր:The_visit_of_the_wise-men.jpg|left|230px|thumb|Հենրի Հոֆման. «[[Մոգերի երկրպագություն]]»]]
[[Հայ Առաքելական եկեղեցի]]ն [[Հիսուս Քրիստոս]]ի Սուրբ ծննդյան տոնը նշում է հունվարի 6-ին։ին: Կաթոլիկ եկեղեցին այդ տոնը նշում է դեկտեմբերի 25-ին։ին:
Մինչև 4-րդ դարը բոլոր քրիստոնյաները Սուրբ ծնունդը նշել են հունվարի 6-ին։ին: Սակայն անգամ քրիստոնեության ընդունումից հետո հռոմեացիները շարունակում էին հեթանոսական տոներ նշել։նշել: Բանն այն է, որ ‎դեկտեմբերի 25-ին մեծ շուքով նշվում էր արևի պաշտամունքին նվիրված տոնը։տոնը: Հեթանոսական ավանդույթները խափանելու համար 336 թվականին Հռոմի եկեղեցին դեկտեմբերի 25-ը պաշտոնապես հռչակեց Հիսուս Քրիստոսի ծննդյան օր։օր: Հետագայում Ասորիքում և գրեթե ողջ արևելքում Քրիստոսի Ծննդյան տոնի օրը փոխադրվեց դեկտեմբերի 25-ին, իսկ հունվարի 6-ը մնաց որպես Տիրոջ Աստվածահայտնության և Մկրտության օր։օր:
Հնագույն ավանդության և ավետարանական հաշվարկներին հավատարիմ է մնացել միայն Հայ Առաքելական Սուրբ եկեղեցին՝ հունվարի 6-ին միասնաբար նշելով Քրիստոսի Ծննդյան և Աստվածահայտնության տոները։տոները:
 
== Քրիստոսի ծննդյան իրադարձություններ ==
Տող 35.
=== Դավանաբանական տեքստեր ===
Հիսուս Քրիստոսի ծննդյան մանրամասն պատմությունը ներկայացվում է միայն Ղուկաս և Մատթեոս ավետարանիչների մոտ (Մատթեոսի ավետարան, 1-ին գլուխ).
{{քաղվածք|Յովսէփն էլ Դաւթի տնից եւ ազգատոհմից լինելով՝ Գալիլիայի Նազարէթ քաղաքից ելաւ գնաց դէպի Հրէաստան՝ Դաւթի քաղաքը, որը Բեթղեհէմ է կոչւում, մարդահամարի մէջ արձանագրուելու Մարիամի հետ, որ նրա հետ նշանուած էր եւ յղի էր։էր: Եւ երբ նրանք այնտեղ հասան, նրա ծննդաբերելու օրերը լրացան, եւ նա ծնեց իր անդրանիկ որդուն, խանձարուրի մէջ փաթաթեց նրան ու դրեց մսուրի մէջ, որովհետեւ իջեւանում նրանց համար տեղ չկար<ref>{{cite web | url=http://www.armenianchurchlibrary.com/files/easternarmenianbible/Luke.html | title=Ավետարան ըստ Ղուկասի | publisher=Հայ Առաքելական Եկեղեցու Գրադարան | accessdate=17 Դեկտեմբեր 2015}}</ref>։:|({{Աստվածաշունչ|Ղկ|2:4|-7}})}}
 
[[Մարիամ Աստվածածին|Մարիամն]] ու Հովսեփը [[Բեթղեհեմ]] գնացին [[Հռոմեական կայսրություն]]ում [[Քվիրինիոսի մարդահամար|մարդահամարի]] պատճառով, որն ացկացվում էր [[Օկտավիանոս Օգոստոս|Օգոստոս կայսեր]] օրոք{{Ն|Մարդահամարը սկսվեց Օգոստոս կայսեր [[էդիկտ]]ով Հռոմի հիմնումից հետո 746 թվականին (համաձայն [[ab urbe condita]]-ի՝ մ.թ.ա. 7 թվականին):}}: Այդ ժամանակ [[Սիրիա (Հռոմի պրովինցիա)|Սիրիայում]] իշխում էր Պուբլիուս Քվիրինիոսը{{Ն|Քվիրինիոսը Սիրիայի կառավարիչ դարձավ Հռոմի հիմնումից հետո 759 թվականին (համաձայն [[ab urbe condita]]-ի՝ մ.թ. 6 թվականին):}}{{Ն|Հրեաստանում Քվիրինիոսի մարդահամարի մասին հիշատակում է [[Հովսեփոս Փլավիոս]]ը (Հրեական հնախոսություն, XVIII, 1):}}: Համաձայն կայսեր հրամանի՝ մարդահամարի գործընթացը դյուրացնելու նպատակով կայսրության յուրաքանչյուր հպատակ պետք է վերադառնար «իր քաղաք»: Քանի որ Հովսեփն ու Մարիամը Դավթի ժառանգներն էին, ուղևորվեցին Բեթղեհեմ։ Բեթղեհեմ:
 
Հիսուսի ծննդից անմիջապես հետո նրան եկան [[Հովիվների երկրպագություն|երկրպագելու հովիվները]], որոնք այդ իրադարձության մասին իմացել էին [[Հրեշտակ|հրեշտակիհրեշտակ]]ի հայտնությունից։հայտնությունից: Ըստ Մատթեոս ավետարանիչի՝ երկնքում հայտնվեց զարմանահրաշ աստղ, որը նորածին Հիսուսի մոտ բերեց [[Մոգ|մոգերինմոգ]]երին: [[Մոգերի երկրպագություն|Նրանք ընծաներ նվիրաբերեցին]]՝ [[ոսկի]], [[խունկ]], [[զմուռս]], ոչ ինչպես նորածնի, այլ Արքայի ({{Աստվածաշունչ|Մտ|2:1|-3}}): Այդ ժամանակ «Սուրբ ընտանիքն» արդեն տուն էր գտել ({{Աստվածաշունչ|Մտ|2:1|-11}}):
 
Իմանալով [[Մեսիա|Մեսիայի]]յի ծնունդի մասին և ցանկանալով ոչնչացնել նրան՝ հրեաների թագավոր [[Հերովդես I Մեծ|Հերովդեսը]] հրամայեց [[Մանուկների կոտորած|սպանել մինչև 2 տարեկան բոլոր մանուկներին]]: Բայց Քրիստոսը հրաշքով փրկվեց, քանի որ հրեշտակը Հովսեփին հրամայեց ընտանիքի հետ [[Փախուստ Եգիպտոս|փախչել Եգիպտոս]], որտեղ նրանք ապրեցին մինչ Հերովդեսի մահը ({{Աստվածաշունչ|Մտ|2:16}}):
 
Ըստ էության, ի սկզբանե՝ Քրիստոսի ծննդից 8 օր հետո տեղի ունեցավ նրա [[Թլփատում|թլփատումըթլփատում]]ը ({{Աստվածաշունչ|Ղկ|2:21}}), իսկ 40-րդ օրը՝ նրա ընծայումը [[Երուսաղեմի տաճար|Երուսաղեմի տաճարում]]ում ({{Աստվածաշունչ|Ղկ|2:22|-38}}), իսկ հետո արդեն [[Մոգերիմոգերի երկրպագություն|մոգերի երկրպագությունը]]ը, [[փախուստ Եգիպտոս]] և [[Մանուկներիմանուկների կոտորած|մանուկների կոտորածը]]ը:
 
=== [[Ապոկրիֆ]] աղբյուրներ ===
[[Պատկեր:Salome_capp.JPG|link=https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Salome_capp.JPG|left|thumb|257x257px|«Սալոմեն լողացնում է Քրիստոսին» որմնանկար ([[Կապադովկիա]], [[12–րդ դար|12-րդ դար]])]]
Հիսուս Քրիստոսի ծննդյան մանրամասներ կան նաև երկու [[ապոկրիֆ]] աղբյուրներում՝ «Հակոբի նախակտակարանում» և «Կեղծ-Մատթեոսի ավետարանում»: Համաձայն այս աղբյուրների՝ հյուրանոցում տեղի բացակայության պատճառով Հովսեփն ու Մարիամը ստիպված էին գիշերել [[Սուրբծննդյան քարանձավ|քարանձավում]], որը վատ եղանակային պայմաններում անասունների համար փարախ էր հանդիսանում։հանդիսանում:
 
Երբ Մարիամը զգաց երկունքի ցավեր, Հովսեփը գնաց մանկաբարձուհի գտնելու, բայց երբ վերադարձան քարանձավի մոտ, ծննդաբերությունն անցել էր, իսկ ''քարանձավում այնպիսի լույս էր, որ նրանց կուրացնում էր, իսկ որոշ ժամանակ անց լույսը կորավ, և հայտնվեց նորածինը, որը միանգամից վերցրեց իր Մարիամ մոր կուրծքը'': Ինչպես հայտնում է [[Կիպրիանոս|Կիպրիանոս Կարթագենացին]], Մարիամը ''«մանկաբարձուհու օգնության կարիքը չուներ. Նա ինքը և՛ մանկաբարձուհի էր, և՛ ծննդօգնություն ցուցաբերող, ուստր և Իր Նորածնին մատուցում է ակնածալի հոգատարություն»:'' Նա գրում է, որ Քրիստոսը ծնվել է մինչ Հովսեփի՝ մանկաբարձուհուն բերելը։բերելը: Ընդ որում Սալոմեն անվանվում է պառավ կույս և Մարիամի ազգակից, այսինքն սերված [[Դավիթ|Դավթի]] ցեղից<ref>{{Cite web|title = †  Monar.ru - Православие, Самодержавие, Народность!|url = http://pravoslavie.name/index.php?download/saints/Dec/25/life01.html|website = pravoslavie.name|accessdate = 2015-12-21}}</ref>:
 
Ապոկրիֆ աղբյուրներում հիշատակվող Սալոմե-մանկաբարձուհին վկայել է [[Մարիամ Աստվածածին|Աստվածածնի]] կուսության պահպանման վերաբերյալ, և նրա կերպարը մտել է Հիսուս Քրիստոսի ծննդյանը նվիրված պատկերագրության և ժողովրդական սովորույթների մեջ։մեջ:
 
== Ամսաթվի առաջացում ==
 
=== Հիսուս Քրիստոսի ծննդի որոշում ===
Քրիստոսի ծննդյան տարեթիվը որոշելու փորձերը ուղեկցող իրադարձություններով (կայսրերի, թագավորների, հյուպատոսների կառավարման տարիներով և այլն) ոչ մի կոնկրետ տարեթվի չհանգեցրին։չհանգեցրին: Ըստ էության, պատմական Հիսուսը ծնվել է մ.թ.ա. 7 և 5 թվականների միջև<ref>{{Cite web|title = Руслан Хазарзар. Сын Человеческий. Глава двадцать первая|url = http://khazarzar.skeptik.net/bn/21.htm|website = khazarzar.skeptik.net|accessdate = 2016-01-01}}</ref>: Դեկտեմբերի 25 ամսաթիվն առաջին անգամ հիշատակվել է [[Սեքստոս Հուլիոս Ափրիկանոս|Սեքստոս Հուլիոս Ափրիկանոսի]]՝ի՝ [[221]] թվականին գրված տարեգրությունում<ref>''Hans J. Hillerbrand'' [http://www.britannica.com/print/topic/115686 Christmas] // [[Encyclopædia Britannica]] {{ref-en}}.</ref>:
 
Մեր թվարկության հիմքում դրված հաշվարկումը արվել է [[525]] թվականին [[Հռոմ|հռոմեացիհռոմ]]եացի [[Վանականություն|վանական]], [[Հռոմի Պապ|պապական]] [[արխիվապահ]] [[Դիոնիսիոս Կրտսեր|Դիոնիսիոս Կրտսերի]]ի կողմից։կողմից: Դիոնիսիոսը հավանաբար հիմնվել է [[354]] թվականի Ժամանակագրական հավաքածուի տվյալների վրա (Chronographus anni CCCLIIII)<ref name="Chronographus">Monumenta Germaniae Historia. Auctorum Antiquissimorum. Berolini. 1892, IX.</ref>: Հիսուսի ծնունդն այստեղ վերագրվել է [[Հուլիոս Կեսար|Հուլիոս Կեսարի]]ի և Էմիլիոս Պողոսի հյուպատոսության տարին, այսինքն՝ մ.թ. 1 թվականը։թվականը: 254 թվականի Ժամանակագրության մեջ ունի այս տեսքը. «''Hos cons. dominus Iesus Christus natus est VIII Kal. Ian. d. Ven. luna XV'' («Այս հյուպատոսների օրոք՝ մինչ հունվարի ամսամուտի 8-րդ օրը՝ 15-րդ լուսնի ուրբաթ օրը, ծնվեց մեր Տեր Հիսուս Քրիստոսը»)<ref name="Chronographus" />», այսինքն՝ դեկտեմբերի 25-ին:
 
Ժամանակակից տարբեր հետազոտություններում Հիսուսի ծննդյան ամսաթիվը գտնվում է [[մ.թ.ա. 12]] թվականից ([[Գալլեյի գիսաստղ|Գալլեյի գիսաստղի]]ի անցման պահը, որը կարող էր լինել [[Բեթղեհեմյան աստղ|Բեթղեհեմյան աստղը]]ը) մինչ [[մ.թ.ա. 7]] թվականի միջակայքում, երբ անցկացվել է նկարագրվող ժամանակաշրջանի միակ հայտնի մարդահամարը: Բայց մ.թ.ա. 4 թվականից հետո ընկած թվականներն անհավանական են երկու պատճառով. առաջին՝ ավետարանական և ապոկրիֆ տվյալներով Հիսուսը ծնվել է [[Հերովդես I Մեծ|Հերովդես Մեծի]] ժամանակներում, իսկ վերջինս մահացել է [[մ.թ.ա. 4]] թվականին (այլ տվյալներով՝ [[մ.թ.ա. 1]] թվականին<ref name="jts.oxfordjournals.org">''Filmer W. E.'' [http://jts.oxfordjournals.org/content/volXVII/issue2/index.dtl The chronology of the reign of Herod the Great] // Journal of Theological Studies. - 1966. - XVII. - P. 283—298283-298.</ref>), երկրորդ՝ եթե ընդունվեն ավելի ուշ թվականներ, ապա իր քարոզչության և խաչելության ժամանակներում Հիսուսը բավականին երիտասարդ էր:
 
Ինչպես նշում է հետազոտող Ռոբերտ Դ. Մայերսը. «Հիսուսի ծնունդի ավետարանական նկարագրությունը իրադարձության ամսաթվին հղումներ չունի: Բայց Ղուկասի գրվածքը ({{Աստվածաշունչ|Ղկ|2:8}}), որ «դաշտում հովիվներ կային, որոնք գիշերով պահում էին իրենց հոտը», ցույց է տալիս, որ Հիսուսը ծնվել է ամռանը կամ վաղ աշնանը։աշնանը: Քանի որ [[Հրեաստան|Հրեաստանում]]ում դեկտեմբերին անձրևոտ է, հովիվները, ամենայն հավանականությամբ, իրենց անասունների համար ծածկ կփնտրեին»<ref>Celebrations // ''Robert J. Myers'' The Complete Book of American Holidays. - Doubleday, 1972. - ISBN 0-385-07677-0. - ISBN 978-0-385-07677-7</ref>: Բայց, համաձայն [[Թալմուդ|Թալմուդի]]ի, հովիվները, որոնք պահում էին տաճարի զոհերի հոտերը, դաշտերում էին լինում անգամ Զատիկից երեսուն օր առաջ, այսինքն՝ փետրվարին, երբ Հրեաստանում տեղումների քանակը զգալի բարձր է, ինչն էլ բեկում է քննադատների կարծիքները<ref>[http://www.lopbible.narod.ru/luk/_luk012.htm Лк.2:8-12] // Толковая Библия Лопухина</ref>:
 
=== Սուրբ ծնունդը տոնելու ամսաթվի հաստատում ===
Առաջին քրիստոնյաները հրեաներն էին և չէին նշում Սուրբ ծնունդը (ըստ հուդայական դավանաբանության՝ մարդու ծնունդը «վշտի ու ցավի սկիզբն է»: ): Քրիստոնյաների համար դավանաբանական տեսանկյունից առավել կարևոր էր համարվել ու համարվում [[Զատիկ|Քրիստոսի հարության]] ([[Զատիկ]]) տոնը։տոնը: Այն բանից հետո, երբ քրիստոնեական համայնք մուտք գործեցին հույները (և այլ հելլենական ժողովուրդներ), հելլենական սովորույթների ազդեցությամբ սկսվեց տոնվել Քրիստոսի ծնունդը։ծնունդը:
 
Քրիստոնեական հնագույն Աստվածահայտնության տոնը հունարի 6-ին գաղափարապես համընկնում էր և՛ Սուրբ ծննդի, և՛ Սուրբ մկրտության հետ, որոնք հետագայում դարձան առանձին տոներ։ տոներ:
 
Դեկտեմբերի 25-ը՝ որպես «Հուդայի Բեթղեհեմում Քրիստոսի ծնունդ», առաջին անգամ հիշատակվում է 354 թվականի Ժամանակագրությունում<ref>''Andrew McGowan'' [http://www.bib-arch.org/e-features/christmas.asp , «How December 25 Became Christmas», Get Biblical archaeological Review] Автор - PhD, ректор и президент Тринити-колледжа Мельбурнского университета)</ref>, որը հիմնվում է 336 թվականից սկիզբ առնող օրացույցի վրա։վրա: Նույն օրն այնտեղ նշված է հռոմեական աշխարհիկ ''N(atalis) Invicti'' տոնը։տոնը: Այս համեմատաբար ուշ վկայությունը բերում է այն մտքին, որ Սուրբ ծնունդը հետ<nowiki/>[[Նիկիայի Ա տիեզերական ժողով|նիկիյան]] տոն է՝ հաստատված լարվածակետին և որպես պատասխան ''dies natalis solis invicti''-ին(Անհաղթ արևի ծննդյան օր), որը հաստատվել է 274 թվականին [[Ավրելիանոս]] կայսեր կողմից<ref name="CHChCHCh2">''Spinks, Bryan D.'' The growth of liturgy and the church year // Cambridge History of Christianity: Vol. 2. Constantine to c. 600. Cambridge University Press, 2008. P. 615.</ref>:
 
Համաձայն մեկ այլ տեսակետի՝ դոնաթիստները Սուրբ ծնունդը նշում էին դեռ մինչ 4-րդ դարում (հանարավոր է, արդեն 243 թվականին), և ամսաթիվն արդեն հաստատված էր<ref>''Talley, Thomas J.'' The origins of the liturgical year. New York, 1986.</ref>:
 
Սուրբ հայտնության ամսաթիվ նշանակվեց մարտի 25-ը (Արևելքում՝ ապրիլի 6-ը): Այս ամսաթվերին 9 ամիս ավելացնելիս ստացվում է համապատասխանաբար դեկտեմբերի 25-ը և հունվարի 6-ը։ը: 4-րդ դարում Արևելքը (բացառությամբ [[Հայաստանյայց Առաքելական Սուրբ Եկեղեցի|Հայ առաքելական եկեղեցու]]) և Արևմուտքը միմյանցից փոխառան ամսաթվերը՝ Քրիստոսի ծննդյան և մկրտության համար սահմանելով առանձին տոներ<ref name="CHCh2">''Spinks, Bryan D.'' The growth of liturgy and the church year // Cambridge History of Christianity: Vol. 2. Constantine to c. 600. Cambridge University Press, 2008. P. 615.</ref>:
 
Սակայն, [[Ավետում|Ավետումը]]ը տոնելու ամսաթիվը ոչ միշտ է սերտ կապված Սուրբ ծնունդի տոնին. ամբրոսիական սովորույթում ավետման հիշատակմանը նվիրված է Ադվենտուսի վերջին (վեցերորդ) կիրակին, իսկ մոսարաբականում՝ դեկտեմբերի 18-ը<ref name="ПЭБ">{{Գիրք|հղում=http://www.pravenc.ru/text/149269.html#part_13.html|վերնագիր=Благовещение Пресвятой Богородицы|հատոր=5|մեջբերվող էջեր=254-268|հեղինակ=Ванюков С. А., Желтов М. С., Фельми К. Х., Квливидзе Н. В.}}</ref>:
 
== Սուրբ ծննդի տոնում [[Հայաստանյայց Առաքելական Սուրբ Եկեղեցի|Հայաստանյայց Առաքելական Սուրբ եկեղեցում]] ==
 
=== Պահք ===
Ըստ Հայ եկեղեցու՝ Սուրբ Ծննդյանը նախորդող մեկ շաբաթը պահոց շրջան է։է: Դեկտեմբերի 30-ից մինչև հունվարի 5-ի երեկո մարդիկ պահք են պահում։պահում: Այդ ընթացքում օգտագործվում է բացառապես բուսական ծագում ունեցող սնունդ։սնունդ:
Հայոց հին տոմարի համաձայն՝ Նոր տարին նշվում էր Նավասարդի 1-ին, այսինքն օգոստոսի 11-ին, որը չէր համընկնում պահքին։պահքին: Հետագայում՝ տոմարական նոր հաշվարկի ներմուծմամբ, Նոր տարին սկսեցին տոնել դեկտեմբերի 31-ին, որը համընկնում էր քրիստոնեական մեծագույն տոնի՝ Սուրբ ծննդյան նախընթաց պահքին։պահքին: Պահեցողները պահոց շրջանից դուրս են գալիս հունվարի 5-ի երեկոյան, երբ եկեղեցում մատուցվում է Սուրբ ծննդյան Ճրագալույցի Սուրբ պատարագ և տրվում է Սուրբ ծննդյան ավետիսը։ավետիսը: Մարդիկ միմյանց ողջունում են «Քրիստոս ծնաւ և յայտնեցավ, մեզ և ձեզ մեծ աւետիս»՝ ի պատասխան լսելով. «Օրհնեալ է յայտնութիւնը Քրիստոսի»<ref name="1in.am">{{cite web | url=http://www.1in.am/242040.html | title=Քրիստոս ծնաւ եւ յայտնեցաւ, ձեզ եւ մեզ մեծ աւետիս. Ճրագալույցի պատարագ Ս. Սարգիս եկեղեցում | publisher=1in.am | date=2014-01-05 | accessdate=2 Հունվար 2016}}</ref>։:
 
=== Ճրագալույցի Սուրբ պատարագ ===
Հատկանշական է, որ Հիսուս Քրիստոսի Սուրբ ծննդյան տոնը սկսվում է հունվարի 5-ի երեկոյան, քանի որ եկեղեցական օրը փոխվում է երեկոյան ժամերգությունից հետո՝ ժամը 17.00-ից։ից: Սուրբ ծնունդն սկսում ենք տոնել հունվարի 5-ի երեկոյան և հունվարի 6-ին։ին:
Հունվարի 5-ի երեկոյան բոլոր եկեղեցիներում մատուցվում է Ճրագալույցի Սուրբ պատարագ։պատարագ: Հետաքրքիր է, որ Ճրագալույցի Սուրբ պատարագ տարին ընդամենը 2 անգամ է մատուցվում՝ Սուրբ ծննդյան և Սուրբ Հարության տոներին։տոներին: Ճրագալույց նշանակում է ճրագ (մոմ) լուցանել, այսինքն՝ վառել։վառել: Այդ օրը երեկոյան մարդիկ եկեղեցում վառված ճրագներն իրենց հետ տուն են տանում։տանում: Այն խորհրդանշում է աստվածային լույս, եկեղեցու օրհնություն։օրհնություն:
Ճրագալույցը խորհրդանշում է [[Բեթղեհեմյանբեթղեհեմյան աստղ|բեթղեհեմյան աստղի]]ի լույսը, որն առաջնորդեց մոգերին դեպի Մանուկ Հիսուսը։Հիսուսը:
[[Պատկեր:Etchmiadzin cathedral.jpg|250px|աջից|Սուրբ Էջմիածին]]
=== Սուրբ ծննդյան այլ արարողություններ ===
 
Հունվարի 6-ին Սուրբ ծննդյան Սուրբ պատարագից հետո կատարվում է Ջրօրհնեք, որը խորհրդանշում է Հորդանան գետում Քրիստոսի մկրտությունը։մկրտությունը: Խաչով և Սրբալույս Մյուռոնով օրհնված հրաշագործ ջուրը բաժանվում է ժողովրդին՝ ի բժշկություն հոգևոր և մարմնավոր ախտերի<ref name=":1" />։:
Սուրբ ծննդյան տոնակատարությունների շարքում կատարվում է նաև Տնօրհնեքի արարողություն։արարողություն: Սուրբ ծննդյան և Ս. Հարության տոներից հետո մարդիկ հոգևորականին իրենց տուն և աշխատավայր են հրավիրում՝ տոնի կենարար ավետիսը և աստվածային օրհնությունը ստանալու նպատակով։նպատակով: Տնօրհնեք կատարվում է նաև այն ժամանակ, երբ տանը խախտվում է խաղաղությունը կամ զգացվում է դիվային ուժերի ներկայություն։ներկայություն:
Հունվարի 7-ը, ինչպես և բոլոր տաղավար (մեծ, գլխավոր) տոներին հաջորդող օրերը, հանգուցյալների հիշատակության օր է՝ Մեռելոց։Մեռելոց: Հունվարի 7-ին՝ Սուրբ պատարագից հետո, բոլոր եկեղեցիներում կատարվում է հոգեհանգստյան արարողություն, որից հետո մարդիկ այցելում են հարազատների շիրիմները։շիրիմները:
Սուրբ ծննդյան տոնի հանդիսություններն ավարտվում են հունվարի 13-ին՝ Տիրոջ Անվանակոչությամբ, որը նվիրված է Մանուկ Հիսուսին տաճարին ընծայելու, 8-րդ օրը թլպատելու և անվանակոչելու հիշատակին<ref name=":0" />։:
 
=== Սուրբ ծննդյան արարողությունների ժամանակացույց ===
 
* Հունվարի 5-ին՝ ժ. 17.30-ին, բոլոր եկեղեցիներում մատուցվում է ճրագալույցի տոնական Սուրբ պատարագ՝ ազդարարելով Սուրբ ծննդյան ավետիսը։ավետիսը: Այդ օրը երեկոյան մարդիկ եկեղեցում վառված մոմերը իրենց հետ տուն են տանում և սկսում տոնել Ս. Ծնունդը<ref name=":1">{{Cite web|title = Տոներ {{!}} Qahana.am|url = https://www.qahana.am/am/holidays/2016-01-05/1|website = www.qahana.am|accessdate = 2015-12-17}}</ref>։:
* Հունվարի 6-ին՝ ժ. 11.00-ին, բոլոր եկեղեցիներում մատուցվում է Սուրբ ծննդյան տոնական Սուրբ պատարագ։պատարագ: Սուրբ պատարագից հետո կատարվում է Ջրօրհնեքի արարողություն։արարողություն: Օրհնված ջուրը բաժանվում է ներկաներին<ref name=":0">{{Cite web|title = Տոներ {{!}} Qahana.am|url = https://www.qahana.am/am/holidays/2016-01-06/1|website = www.qahana.am|accessdate = 2015-12-17}}</ref>։:
* Հունվարի 7-ին հանգուցյալների հիշատակության օրն է՝ Մեռելոց։Մեռելոց: Այդ օրը բոլոր եկեղեցիներում մատուցվում է Սուրբ պատարագ, որից հետո կատարվում է հոգեհանգստյան կարգ։կարգ: Առավոտյան՝ Սուրբ պատարագից և հոգեհանգստյան կարգից հետո, մարդիկ այցելում են հարազատների շիրիմներին<ref name=":0" />։:
* Հունվարի 13-ին՝ Տիրոջ Անվանակոչության օրն է։է: Այդ օրը ևս բոլոր եկեղեցիներում մատուցվում է Սուրբ պատարագ<ref>{{Cite web|title = Տոներ {{!}} Qahana.am|url = https://www.qahana.am/am/holidays/2016-01-13/1|website = www.qahana.am|accessdate = 2015-12-17}}</ref>։:
* Սուրբ ծննդյան տոնի կարևոր արարողություններից է Տնօրհնեքը։Տնօրհնեքը: Տարվա ընթացքում նվազագույնը երկու անգամ հարկ է հոգևորականի հրավիրել՝ Տնօրհնեքի<ref name=":0" />։:
 
== Պետություններ, որտեղ Սուրբ ծնունդը պետական տոն է ==
Տող 168.
 
=== Ֆիլմեր ===
* 1913 - [[:ru:Ночь_перед_Рождеством_Ночь перед Рождеством (фильм,_1913 1913)|«Ночь перед Рождеством»]], ռեժիսոր - [[:ru:Старевич,_Владислав_Александрович Владислав Александрович|В. Старевич]];
* 1946 - «<nowiki/>[[:ru:Эта_прекрасная_жизньЭта прекрасная жизнь|Эта прекрасная жизнь]]<nowiki/>», ռեժիսոր - [[:ru:Капра,_Фрэнк Фрэнк|Фрэнк Капра]];
* 1961 - [[:ru:Вечера_на_хуторе_близ_Диканьки_Вечера на хуторе близ Диканьки (фильм,_1961 1961)|Вечера на хуторе близ Диканьки]], ռեժիսոր [[:ru:Роу,_Александр_Артурович Александр Артурович|А. Роу]]
* 1983 - [[:ru:Вечера_на_хуторе_близ_Диканьки_Вечера на хуторе близ Диканьки (фильм,_1983 1983)|Вечера на хуторе близ Диканьки]]
* 1984 - «<nowiki/>[[:ru:Рождественская_история_Рождественская история (фильм,_1984 1984)|Рождественская история]]<nowiki/>», ռեժիսոր - [[:ru:Доннер,_Клайв Клайв|Клайв Доннер]];
* 1993 - «<nowiki/>[[:ru:Кошмар_перед_РождествомКошмар перед Рождеством|Кошмар перед Рождеством]]<nowiki/>», ռեժիսոր - [[:ru:Селик,_Генри Генри|Генри Селик]];
* 1997 - «<nowiki/>[[:ru:Рождество_Рождество (мультфильм)|Рождество]]<nowiki/>» (мультфильм), ռեժիսոր - [[:ru:Алдашин,_Михаил_Владимирович Михаил Владимирович|Михаил Алдашин]];
* 2001 - «<nowiki/>[[:ru:Вечера_на_хуторе_близ_Диканьки_Вечера на хуторе близ Диканьки (фильм,_2001 2001)|Вечера на хуторе близ Диканьки]]<nowiki/>», ռեժիսոր - Семён Горов;
* 2004 - «<nowiki/>[[:ru:Ноэль_Ноэль (фильм)|Ноэль]]<nowiki/>», ռեժիսոր - [[:ru:Палминтери,_Чезз Чезз|Чезз Палминтери]];
* 2007 - «<nowiki/>[[:ru:Рождественская_история_Рождественская история (фильм,_2007 2007)|Рождественская история]]<nowiki/>», ռեժիսոր - [[:ru:Вуолийоки,_Юха Юха|Юха Вуолийоки]];
* 2008 - «<nowiki/>[[:ru:Четыре_РождестваЧетыре Рождества|Четыре Рождества]]<nowiki/>», ռեժիսոր - [[:ru:Гордон,_Сет Сет|Сет Гордон]];
* 2009 - «<nowiki/>[[:ru:Рождественская_история_Рождественская история (фильм,_2009 2009)|Рождественская история]]<nowiki/>», ռեժիսոր - [[:ru:Земекис,_Роберт Роберт|Роберт Земекис]]
 
=== Սուրբ ծնունդի տոնում ոչքրիստոնյաների կողմից ===
[[Պատկեր:РождествоСпецгашСлавянск2004.jpg|thumb|330px|Սուրբծննդյան շնորհավորական բացիկ, 2004 թվական]]
Ոչքրիստոնյաների շրջանում որոշ մշակույթներում Սուրբ ծնունդն ամենից առաջ կապվում է տոնածառի, նվերներ տալու և ցանկությունների հետ։հետ: Սուրբ ծննդին նվեր տալու սովորույթը խրախուսվում է վաճառողների կողմից, որն էլ հանգեցրել է տոնի առևտրականացման։առևտրականացման: Սուրբ ծննդից առաջ մասնագիտացված խանութների շահույթը կարող է կազմել տարվա մնացյալ շահույթի կեսը կամ ավելին։ավելին:
 
Աշխարհի մի շարք երկրներում Սուրբ ծնունդը պետական տոն է, կամ այդ օրը հայտարարված է ոչ աշխատանքային։աշխատանքային: Սա քննադատության է ենթարկվում այլ կրոնական ուղղությունների ներկայացուցիչների և աթեիստների կողմից որպես խղճի ազատութան իրավունքի խախտում և կրոնի տարանջատում պետությունից։պետությունից: Ընդ որում պետք է նշել, որ այն երկրներում, որտեղ Սուրբ ծնունդը համազգային տոն չէ, որպես պետական տոներ տեղադրված են մյուս կրոնների տոներ ([[Մարոկկո]]) կամ բնակիչները զրկված են ազատ դավանելու իրավունքից և կոմունիստական ձևաչափով հաստատված է պետական աթեիզմ ([[Չինաստան]]):
 
=== Փորձեր արգելել տոնել Սուրբ ծնունդը ===
Չնայած Սուրբ ծնունդը քրիստոնեական տոն է, բայց որոշ բողոքական ուղղություններ մերժել են այն։այն: Օրինակ՝ 1659 թվականին [[Պուրիտանություն|պուրիտանները]] Նոր Անգլիայում որոշեցին արգելել Սուրբ ծնունդը, այսինքն՝ արգելել այդ օրը դուրս գալ աշխատանքից, երգել և կազմակերպել համատեղ հացկերույթներ։հացկերույթներ: Պաստոր-կոնգրեգացիոնալիստ Քոթթոն Մաթերը համարում էր, որ Սուրբ ծնունդի տոնելն անբարոյական է և մեղսալից<ref>{{Cite web|title = Рождество - Сайт о праздновании событий в США|url = http://www.usholidays.ru/christmas|website = www.usholidays.ru|accessdate = 2016-01-02}}</ref>:
 
ԱՄՆ-ում հասարակական գործիչ և համոզված աթեիստ Ռիչարդ Սթոլմանն առաջարկեց դեկտեմբերի 25-ին նշել [[Իսահակ Նյուտոն|Իսահակ Նյուտոնի]]ի ծննդյան օրը՝ որպես մարդկային գիտելիքի փառաբանման խորհրդանշան։խորհրդանշան:
 
[[Եհովայի վկաներ|Եհովայի վկաներն]]ն իրենց հերթին համարում են, որ Քրիստոսը ծնվել է հոկտեմբերի սկզբին, քանի որ դա այն ժամանակն է, երբ ոչխարներին արոտավայր են տանում, և հովիվները գիշերապահություն են անում դաշտերում՝ մատնանշելով այն, որ դեկտեմբերին ու հունվարին լեռնային Հրեաստանում, որտեղ Բեթղեհեմն է, չափազանց ցուրտ է։է: Եվս մեկ հանգամանք, որ Հիսուսի ծնունդն աշնանն է, այլ ոչ թե ձմռանը, աստվածաշնչյան ժամանակագրությունն է, ըստ որի՝ Հիսուսը մահացավ 33 ու կես տարեկանում, իսկ նա, ինչպես հայտնի է, մահացավ գարնանը՝ հրեական Զատկի ժամանակ։ժամանակ: Մեկ այլ ուղղակի պնդում բխում է Ղուկաս ավետարանիչի՝ Օգոստոս կայսեր հրամանով մարդահամար անցկացնելու մասին գրվածքից։գրվածքից: Ըստ հրամանի՝ յուրաքանչյուրը պետք է հաշվառում անցներ իր հարազատ քաղաքում։քաղաքում: Նման միջոցառումը դժվար հնարավոր լիներ ձմռանը, երբ ճամփորդությունը կարող էր լինել դժվարին ու թանկարժեք։թանկարժեք:
== Նշումներ ==
{{ծանցանկ|group="Ն"}}
Տող 222.
{{Արտաքին հղումներ}}
{{Օրվա հոդված նախագծի մասնակից}}
 
[[Կատեգորիա:Հիսուս Քրիստոս]]
[[Կատեգորիա:Սուրբ ծնունդ]]