«Գևորգ Ջահուկյան»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
չ oգտվելով ԱՎԲ |
չ մաքրվեց, փոխարինվեց: ։ → : (42) oգտվելով ԱՎԲ |
||
Տող 6.
| alma_mater = [[Երևանի պետական համալսարան]]
}}
'''Գևորգ Բեգլարի Ջահուկյան''' ([[1920]], [[ապրիլի 1]], [[Մեծավան|Շահնազար]] - [[2005]], [[հուլիսի 6]], [[Երևան]]), հայ ականավոր բանասեր, լեզվաբան,
== Կենսագրություն ==
* 1941 թ. ավարտել է [[Երևանի պետական համալսարան]]
* 1948-1957 թթ. [[Երևանի պետական լեզվահասարակագիտական համալսարան|Երևանի Վալերի Բրյուսովի անվան ռուսաց և օտար լեզուների ինստիտուտ]]ի դասախոս, բանասիրական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր, 1957-1970 թթ.՝ ռոմանա-գերմանական բանասիրության ամբիոնների վարիչ,
* [[1962]] թվականից [[ՀՀ ԳԱԱ Հրաչյա Աճառյանի անվան լեզվի ինստիտուտ|Հրաչյա Աճառյանի անվան լեզվաբանության ինստիտուտ]]ի տնօրեն, [[Հայաստանի Գիտությունների Ազգային Ակադեմիա]]յի
1942-1943 թվականներին ծառայել է խորհրդային
1947 թվականին պաշտպանել է թեկնածուական, 1955 թվականին՝ դոկտորական
Գևորգ Ջահուկյանը գիտության վաստակավոր գործիչ Էր, ՀԽՍՀ պետական մրցանակի դափնեկիր, պարգևատրվել է «Սուրբ Մեսրոպ Մաշտոց» և բազմաթիվ այլ շքանշաններով ու
== Հետազոտություններ ==
Գևորգ Ջահուկյանի հիմնարար հետազոտություններից են՝ «Լեզվաբանության պատմություն» (հ. 1, 2, 1960, 1962), «Հայ բարբառագիտության ներածություն» (1972), «ժամանակակից հայերենի տեսության հիմունքները » (1974), «Ընդհանուր և հայ լեզվաբանություն» (ռուս., 1978), «Հայերենի համեմատական քերականություն» ([[ռուսերեն]], 1982), «Հայոց լեզվի պատմություն, նախագրային շրջան» (1987, ՀԽՍՀ Պետական մրցանակ՝ 1988)
Հայերենի համեմատական ուսումնասիրության բնագավառում ներկայացրել է հայերենի առաչնությունները հնդեվրոպական և այլ ընտանիքների պատկանող պատկանող բազմաթիվ հին և հնագույն լեզուների հետ, ճշգրտել հայերենի տարածքային դիրքը հնդեվրոպական լեզուների շրջանում, հայերենի հնդեվրոպական և խուռա-ուրարտական ենթաշերտերը, հայտնաբերել հայերենից ուրարտերենին, խեթերենին և այլ լեզուներին անցած փոխառություններ, տվել նոր
[[Հայոց լեզվի պատմություն|Հայոց լեզվի պատմության]]ը նվիրված ուսումնասիրություններում մշակել է հայերենի պատմության զարգացման շրջանաբաժանումը, առաջին անգամ հայերենի նկատմամբ կիրառել է լեզվաժամանակագրական մեթոդը, բնութագրել է հայերենի պատմության նախագրային, հին, միջին և նոր շրջանների հիմնական առանձնահատկություններն ու հայոց լեզվի կառուցվածքի և բառապաշարի պատմական
Հայ բարբառագիտության բնագավառում ստեղծել է նոր գիտակարգ՝ վիճակագրական
Պատմահամեմատական լեզվաբանության մեջ առաջ է քաշել նախալեզվի տարբերակայնության գաղափարը, առաջարկել նախալեզվի վերականգնման նոր
Ժամանակակից հայերենի տեսության բնագավառում կիրառել է լեզվի կառուցվածքի նկարագրության նոր մեթոդներ, առանձնացրել ու հիմնավորել քերական նոր կարգեր, համընդհանուր Ջամալի լեզվաբանության կաղապարի հիման վրա ուսումնասիրել է հայերենի իմաստաբանությունն ու
Ստեղծել է լեզվաբանության համընդհանուր տեսություն և կաղապար՝ սուբստանցիոնալ լեզվաբանություն, որն ապահովում է իմացաբանական ու լեզվաբանական կարգերի քննությունը, միասնական սկզբունքներով լեզվական և արտալեզվական օբյեկտների
Հատուկ ուշադրություն է դարձրել հայ լեզվաբանության, մասնավորապես հայ քերականության պատմության հարցերին<ref>[http://www.anunner.com/name/biography/%D4%B3%D4%B5%D5%8E%D5%88%D5%90%D4%B3_%D5%8B%D4%B1%D5%80%D5%88%D5%92%D4%BF%D5%85%D4%B1%D5%86_%D4%B2%D4%B5%D4%B3%D4%BC%D4%B1%D5%90%D4%BB Գևորգ Ջահուկյանի մասին anunner.com կայքում]</ref>
[[Պատկեր:Գևորգ Ջահուկյան, Չարենցի 4 (2).jpg|մինի|Գևորգ Ջահուկյանի հուշատախտակը Երևանի [[Չարենցի փողոց (Երևան)|Չարենց]]ի 4 հասցեում]]
== Երկեր ==
* Քերականական և ուղղագրական աշխատությունները հին և միջնադարյան Հայաստանում, Երևան,
* Խաչատուր Աբովյանը որպես լեզվաբան քերականագետ, Երևան,
* Հին հայերենի հոլովման սիստեմը և նրա ծագումը, Երևան,
* Լեզվաբանության պատմություն, հատոր 1-2, Երևան, 1960-
* Ուրարտերենը և հնդեվրոպական լեզուները, Երևան,
* Հայասայի լեզուն և նրա առնչությունները հնդեվրոպական լեզուների հետ, Երևան,
* Հայոց լեզվի զարգացման փուլերը, Երևան,
* Հնդեվրոպական, խուռա-ուրարտական և կովկասյան լեզուների փոխհարաբերությունը, Երևան,
* Ակնարկներ հայերենի նախագրային շրջանի պատմության, Երևան, 1967 (ռուսերեն)
* Հայոց լեզվի զարգացումն և կառուցվածքը, Երևան,
* Հայերենը և հնդեվրոպական հին լեզուները, Երևան,
* Հայ բարբառագիտության ներածություն, Երևան,
* Ժամանակակից հայերենի տեսության հիմունքները, Երևան,
* Գրաբարի քերականության պատմություն (XVII-XIX դդ.), Երևան,
* Հայոց
* Общее и армянское языкознание, Е., 1978.
* Հայերենի համեմատական քերականություն, Երևան, 1982 (ռուսերեն)
* Հայոց լեզվի պատմություն. նախագրայաին շրջան, Երևան,
* Ժամանակակից հայերենի իմաստաբանություն և բառակազմություն, Երևան,
* Լեզվի համընդհանուր տեսություն (ռուսերեն, Մոսկվա, 1999, անգլերեն, 2003)
* Հայերեն ստուգաբանական բառարան, Երևան,
== Աղբյուրներ ==
* Գառնիկ Ստեփանյան, Կենսագրական բառարան, հատոր Գ, գիրք I, էջ
* Հրանտ Պետրոսյան, Հայերենագիտական բառարան, Ե., «Հայաստան», 1987, էջ 530-
* ՀՀ ԳԱԱ Նախագահություն, Կրթության և գիտության նախարարություն, Երևանի Պետական համալսարան, ՀՀ ԳԱԱ Հումանիտար գիտությունների բաժանմունք, ՀՀ ԳԱԱ Լեզվի ինստիտուտ «Գևորգ Ջահուկյան», պատմաբանասիրական հանդես № 4, 2005, էջ 352-354
|