«H-թեորեմ»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
No edit summary |
չ oգտվելով ԱՎԲ |
||
Տող 5.
H-թեորեմից բխող հետևությունների վերաբերյալ բարձրացած քննարկումները երկու հիմնական հարցադրում են անում.
* Ի՞նչ է էնտրոպիան։ Ի՞նչ իմաստով է Բոլցմանի ''H'' մեծությունը<ref group="Ն">''H'' մեծությունը Բոլցմանը սկզբնապես նշանակել է տառով. Բոլցմանից հետո գրականության մեծ մասում ''H''-ն է կիրառվել։ Մասնիկների կինետիկ էներգիան Բոլցմանը ''x'' տառով է նշանակում։</ref> համապատասխանում [[թերմոդինամիկական էնտրոպիա]]յին։
* Արդյո՞ք Բոլցմանի հավասարումից եկող եզրակացությունները բավարար չափով ուժեղ են։ Ե՞րբ են այդ եզրակացությունները խախտվում։
== Բոլցմանի ''H''-ի սահմանումը և իմաստը ==
Տող 21.
Բոլցմանը դիտարկեց, թե ինչ կպատահի երկու մասինկների բախման ընթացքում։ Մեխանիկական հայտնի փաստ է, որ երկու մասնիկների (ինչպես կարծր գնդերի) առաձգական բախումներում մասնիկների փոխանակած էներգիան կախված է սկզբնական կոորդինատներից (բախման անկյունից և այլն)։
Բոլցմանն արեց իր կարևոր եզրակացությունը, որը հայտնի է ''Stosszahlansatz'' անունով ([[մոլեկուլային քաոս]]ի եզրակացություն). գազում երկու մասնիկների բախման ընթացքում բախմանը մասնակցող մասնիկները ունեն 1) անկախ ընտրված կինետիկ էներգիաներ, 2) արագությունների անկախ ուղղություններ, 3) անկախ սկզբնական կետեր։ Ունենալով այս ենթարդությունները և էներգիայի փոխանակման մեխանիզմը, մասնիկների էներգիաների բախումից հետո կենթարկվեն որոշակի նոր պատահական բաշխման, որը հնարավոր է հաշվել։
Ենթադրելով, որ չկոռելացված բախումները կրկնվում են գազում ցանկացած և բոլոր մյուս մոլեկուլների միջև, Բոլցմանը ստացավ իր կինետիկ հավասարումը ([[Բոլցմանի հավասարում]])։ Այս կինետիկ հավասարումից բխող եզրակացությունն այն է, որ բախումների շարունակական պրոցեսի հետևանքով H մեծությունը նվազում է մինչև իր նվազագույն արժեքը։
== Ազդեցությունները==
Չնայած հետագայում պարզվեց, որ Բոլցմանի H-թեորեմը թերմոդինամիկայի երկրորդ օրենքի բացարձակ ապացույցը չէ, ինչպես սկզբնապես ներկայանում էր, H-թեորեմը 19-րդ դարի վերջին տարիներին Բոլցմանին առաջնորդեց թերմոդինամիկայի բնույթի վիճակագրական ընկալմանը։ Թերմոդինամիկայի հավանակային բնույթը ամփոփվեց 1902 թվականին [[Ջոզայա Գիբս]]ի վիճակագրական մեխանիկայով (ոչ միայն գազերի, այլև ընդհանրացված համակարգերի համար) և ընդհանրացված [[վիճակագրական համույթ]]ներով։
Կիտետիկ հավասարումը և մասնավորապես Բոլցմանի մոլեկուլային քաոսի ենթադրությունը [[Բոլցմանի հավասարում]]ների մի ամբողջ շարքի հիմք դարձան, որոնք ներկայումս դեռ կիրառվում են մասնիկների շարժումը մոդելավորելու համար (օրինակ՝ էլեկտրոնների շարժումը կիսահաղորդչում)։ Շատ դեպքերում մոլեկուլային քաոսի ենթադրությունը խիստ ճշգրիտ է, և ավելի պարզ է դարձնում։
| |||