Վիքիպեդիա

«Զանգվածի և էներգիայի համարժեքություն»–ի խմբագրումների տարբերություն

Դիտել պատմությունը
← Նախորդ տարբՀաջորդ տարբ →
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
չ oգտվելով ԱՎԲ
Տող 1.
[[Պատկեր:E equals m plus c square at Taipei101.jpg|thumb|270px|Բանաձևը Տայբեյի երկնաքերներից մեկի վրա, ֆիզիկայի համաշխարհային տարի (2005 թվական)]]
'''Զանգվածի և էներգիայի համարժեքություն''', հասկացություն ֆիզիկայում՝ [[հարաբերականության տեսություն|հարաբերականության տեսության]] մեջ, ըստ որի՝ ֆիզիկական համակարգի կամ մարմնի [[լրիվ էներգիա]]ն հավասար է նրա [[զանգված]]ի և [[լույսի արագություն|վակուումում լույսի արագության]] քառակուսու արտադրյալին․
: <math>\ E = mc^2,</math>
 
որտեղ <math>E</math>-ն <math>m</math>֊՝ զանգվածով մարմնի կամ համակարգի էներգիան է, <math>c</math>֊ն՝ լույսի արագությունը վակումում, արժեքը՝ {{formatnum:299792458}} մ/վ։
 
Ելնելով «զանգված» և «էներգիա» տերմինների ընկալումից՝ բանաձևը կարելի է երկու կերպ մեկնաբանել․
* Մի կողմից այս հասկացությունը նշանակում է, որ մարմնի զանգվածը ([[ինվարիանտ զանգված]]ը, որը նաև կոչվում է ''հանգստի զանգված'') հավասար է (c<sup>2</sup> հաստատուն բազմապապատկիչի ճշտությամբ)<ref group="Ն">Այսինքն՝ ունիվերսալ հաստատունի ճշտությամբ, որը [[չափման միավորներ|միավորների չափման համակարգի]] ընտրությամբ կարելի է մեկ դարձնել։</ref> «նրանում պարփակված» էներգիային, այսինքն՝ համապատասխան [[հաշվարկման համակարգ (ֆիզիկա)|հաշվարկման համակարգում]] (հանգստի հաշվարկման համակարգում) չափված կամ հաշվարկված էներգիային՝ այսպես կոչված ''հանգստի էներգիային'' կամ, լայն իմաստով, այդ մարմնի [[ներքին էներգիա|ներքին էներգիային]]յին<ref name="einstein1907">[http://wikilivres.ca/wiki/Über_das_Relativitätsprinzip_und_die_aus_demselben_gezogenen_Folgerungen Einstein A., Über das Relativitätsprinzip und die aus demselben gezogenen Folgerungen]{{ref-de}}</ref>,
: <math> E_0 = mc^2,</math> որտեղ <math>E_0</math>֊ն մարմնի հանգստի էներգիան է, <math>m</math>֊ը՝ հանգստի զանգվածը։
 
* Մյուս կողմից կարելի է պնդել, որ ֆիզիկական օբյեկտի (անպայման չէ մարմնի) էներգիայի ցանկացած տեսակին համապատասխանում է որոշակի զանգված․ օրինակ, ցանկացած շարժվող օբյեկտի համար ներմուծվում է [[ռելյատիվիստական զանգված|ռելյատիվիստական զանգվածի]]ի հասկացություն։ Ռելյատիվիստական զանգվածը ( c<sup>2</sup> բազմապատկիչի ճշտությամբ) հավասար է օբյեկտի լրիվ էներգիային (ներառյալ [[կինետիկական էներգիա|կինետիկական էներգիան]]ն)<ref name="pauli">Паули В., Теория относительности, §41. Инерция энергии, М., Наука, 1991, 166—169, 5-02-014346-4</ref>՝
: <math>\ m_{rel}c^2 = E,</math> որտեղ <math>E</math>֊ն օբյեկտի լրիվ էներգիան է, <math>m_{rel}</math>֊ը՝ ռելյատիվիստական զանգվածը։
 
Տող 16.
Այսպիսով, <math>m</math>֊ը՝ ինվարիանտ զանգվածը, [[ֆիզիկական մեծություն]] է, որն ունի ինքնուրույն և հիմնարար իմաստ<ref name="ugarov1">Угаров В. А., Специальная теория относительности, Москва, Наука, 1977</ref>։
 
Ժամանակակից տեսական ֆիզիկայում զանգվածի և էներգիայի համարժեքության հասկացությունը սովորաբար կիրառվում է առաջին իմաստով<ref name="okun1989">Окунь Л. Б., [http://ufn.ru/ru/articles/1989/7/f/ Понятие массы (Масса, энергия, относительность) (Методические заметки)], УФН, 1989, том 158, страницы=511—530</ref>։
 
Բանաձևն ամենաընդհանրական ձևով առաջին անգամ ձևակերպել է [[Ալբերտ Այնշտայն|Ալբերտ Այնշտայնը]]ը 1905 թվականին, սակայն մարմնի էներգիայի և իներտ հատկությունների կապի մասին պատկերացումները մշակվել են նաև այլ հետազոտողների ավելի վաղ աշխատանքներում։
 
Ժամանակակից մշակույթում <math>E=mc^2</math> բանաձևը թերևս բոլոր ֆիզիկական բանաձևերից ամենահայտնին է, ինչը պայմանավորված է [[Միջուկային զենք|ատոմային զենքի]] հետ նրա կապով։ Բացի այդ, հենց այս բանաձևն է խորհրդանշում հարաբերականության տեսությունը և լայնորեն օգտագործվում է գիտության հասարակայնացման համար<ref name="okun2008">[http://dx.doi.org/10.3367/UFNr.0178.200805g.0541 Окунь Л. Б., Формула Эйнштейна: E<sub>0</sub> = mc<sup>2</sup>. «Не смеётся ли Господь Бог»?], УФН, 2008, том 178, ст.541–555</ref>։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Զանգվածի_և_էներգիայի_համարժեքություն» էջից