«Հայ Յեղափոխական Դաշնակցություն (Բուլղարիա)»–ի խմբագրումների տարբերություն

▲==Ստեղծումը և գործունեությունը մինչև 1918 թվական ==

▲'''Հայ Յեղափոխական Դաշնակցության''' ([[ՀՅԴ]]) առաջին խմբակները [[Բուլղարիա]]յում ստեղծվել են [[1894]] թվականին։ Բուլղարիա եկած [[Գարեգին Խաժակ]]ի ջանքերով ՀՅԴ խմբակներ են կազմակերպվել [[Սլիվեն]], [[Յամբոլ]], [[Վառնա]], [[Շումեն]], [[Ռուսե]] քաղաքներում, ավելի ուշ՝ [[Պլովդիվ]]ում։ [[1897]] թվականին Վառնայում հրավիրվել է [[Բալկաններ]]ում գործող դաշնակցական կազմակերպությունների առաջին շրջանային ժողովը, որն ընտրել է Կենտրոնական կոմիտե։ Բուլղարահայ դաշնակցականները կապ են հաստատել Բուլղարիայում գործող մակեդոնական ազգային-ազատագրական պայքարի ղեկավարների հետ և հիմնել «Հայ-մակեդոնական եղբայրություն» դաշինքը՝ ուղղված [[Օսմանյան կայսրություն|Օսմանյան կայսրութ]]յան դեմ, Բուլղարիայի իշխանությունների թույլտվությամբ երկրում հիմնել են ռազմական դպրոց։ Այդ դպրոցի սաներից և կամավորներից է [[1912]] թվականին կազմավորվել Հայկական վաշտը՝ [[Գարեգին Նժդեհ]]ի և [[Անդրանիկ Օզանյան|Անդրանիկ]]ի հրամանատարությամբ։ [[Առաջին համաշխարհային պատերազմ]]ը սկսվելուն պես Բուլղարիայի ՀՅԴ խմբակների շատ անդամներ անցել են [[Անդրկովկաս]] և համալրել հայ կամավորական ջոկատները։

▲Երբ [[1918]] թվականին ստեղծվել է [[Հայաստանի Հանրապետություն (1918-1920)|Հայաստանի Հանրապետություն]]ը, Բուլղարիայում գործող դաշնակցականները հանդես են եկել «Օգնել հայրենիքին» կոչով, առաջ քաշել հայրենադարձության գաղափարը, սակայն շոշափելի արդյունքի չեն հասել։ Հայաստանի առաջին Հանրապետության անկումից ([[1920]] թվական) հետո հանրապետության նախկին ղեկավարներից և ՀՅԴ առաջնորդներից շատերը (Գարեգին Նժդեհ, [[Ռուբեն Դարբինյան]], [[Սիմոն Վրացյան]], [[Ալեքսանդր Խատիսյան]] և ուրիշներ) ապաստանել են Բուլղարիայում։

▲1920-ական թվականներին դաշնակցականները Բուլղարիայում հիմնել են հասարակական, մարզական, մշակութային կազմակերպություններ, կայուն դիրք գրավել համայնքի ղեկավար մարմիններում։ Բուլղարահայ համայնքում ծավալվել է նաև միջկուսակցական պայքար, որը հատկապես սրվել է 1920-[[1930]]-ական թվականներին։ Առաջին աշխարհամարտից հետո համայնքում ձևավորվել էր [[հնչակյաններ]]ից, [[Ռամկավար ազատական կուսակցության Բուլղարիայի կազմակերպություն|ռամկավարներից]] և հայ կոմունիստներից բաղկացած «Ազգային բլոկ», որը ձգտում էր դուրս մղել դաշնակցականներին համայնքի քաղաքական կյանքից։ Դաշնակցականների դիրքերի թուլացմանը նպաստել են նաև ներքին հակասությունները։ [[1937]] թվականին Գաեգին Նժդեհը և նրա կողմնակիցները անջատվել են ՀՅԴ հիմնական կառույցից և ստեղծել իրենց կազմակերպությունը, որն իր ազդեցությունն է տարածել բուլղարահայ հասարակական, մարզական-սկաուտական և մշակութային մի շարք միությունների վրա։

▲[[Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ]]ի ժամանակ Գարեգին Նժդեհի կողմնակիցները կապ են հաստատել [[Բեռլին]]ում հիմնված [[Հայ ազգային խորհուրդ|Հայ ազգային խորհրդ]]ի հետ՝ հույս ունենալով, որ [[Գերմանիա]]յի հաղթանակը [[Խորհրդային միություն|Խորհրդային Միությ]]ան դեմ հնարավոր կդարձնի [[Հայաստան]]ի ազատագրումը կոմունիստական գերիշխանությունից։ Երբ պարզ է դարձել, որ հիտլերյան Գերմանիան պարտվելու է պատերազմում, Գարեգին Նժդեհի կողմնակիցների շարքերը ևս պառակտվել են։ [[1944]] թվականին, երբ Բուլղարիայում իշխանության գլուխ են անցել կոմունիստները, հայ քաղաքական կուսակցությունների գործունեությունն արգելվել է։ Բուլղարահայ դաշնակցականների ղեկավարներ Գարեգին Նժդեհը, [[Հովհաննես Դևեճյան]]ը, Կ. Ղազարոսյանը, [[Օնիկ Փանիկյան]]ը հանձնվել են Խորհրդային Միության դատական մարմիններին և դատապարտվել։

▲{{ՀՍ}}