«Շոթա Ռուսթավելի»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
Տող 27.
Այստեղ զուգորդվում են Ավթանդիլի ու Թինաթինի (արաբական) և Տարիելի ու Նեստան-Դարեջանի (հնդկական) սյուժետային գծերը։ Պոեմի հերոսները՝ անբաժան ընկերներ Ավթանդիլը, Տարիելը և Փրիդոնը, տարբեր ազգերի ներկայացուցիչներ են. նրանք խիզախ են, քաջ ու պատվախնդիր, պատրաստ են իրենց անձը զոհաբերելու հանուն հայրենիքի և ընկերոջ։
Պոեմի գլխավոր հերոսներից մեկը Ավթանդիլն է, որ Արաբիայի ամենազորեղ և նշանավոր ռազմիկներից է, արքայի մտերիմն ու արքայադուստր Թինաթինի սիրեցյալը: Մեկ օր արքան ու Ավթանդիլն իրենց շքախմբով որսի են ելնում, երբ տեսնում են թիկնեղ, գեղեցիկ արտաքինով մի երիտասարդի՝ հագին ընձառյուծի մորթուց կարված զգեստ, որ նստել է մի քարի և դեմքն արտահայտում է ծայրահեղ խոր վիշտ և աչքերը խոնավ են: Արքան իր շքախմբից մարդկանց է ուղարկում՝ իմանալու համար նրա ով լինելը և վշտի պատճառը, սակայն ընձենավորը նրանց կարծես չի նկատում, իսկ երբ փորձում են հրամայական տոնով պահանջել պատասխան տալ արքայի հարցմանը, անծանոթը սրի կտրուկ շարժումով սպանում է նրանց, ցատկում ձիու մեջքին և հեռու սլանում՝ շարունակելով արտասուք թափել:
[[Պատկեր:Sergo Kobuladze Vepkhistqaosani.jpg|մինի|250px|ձախից|«Ընձենավորը» պոմի պատկերազարդումներից. Վշտահար Տարիելը:]]
Դրանից հետո Արաբիայի արքայի հանգիստը խախտվում է, նա ցանկանում է ամեն գնով իմանալ, թե ով էր այդ զորեղ երիտասարդը և ինչ վիշտ էր նրա հոգին մաշում: Եվ ավելի հարմար մարդ, քան Ավթանդիլն է, չի գտնում իր երկրում: Նրան էլ հանձնարարում է փնտրել, գտնել անծանոթին և իմանալ վշտի պատճառը: Իսկ Թինաթինը խոստանում է սպասել նրան, որքան էլ երկար ժամանակ պահանջվի: Եվ այսպես, Ավթանդիլը, սիրելիից բաժանվելու ցավը սրտում, սկսում է որոնել: Երկար դեգերումներից հետո, երբ հույսը կտրում է, հանկարծ անցորդներից տեղեկություն է իմանում ընձենավոր անծանոթի մասին և նոր հույսով լցված շարունակում փնտրել: Ի վերջո գտնում է նրա ապաստանը՝ մի խուլ անտառային քարայրի մեջ: Այստեղ նրան դիմավորում է մի կին, որը, պարզվում է, Հնդկաստանի արքայադուստր Նեստան-Դարեջանի աղախինն է: Նրանից իմանում է, որ Նեստանը, իմանալով, որ հայրը՝ Հնդկաստանի Փարսադան թագավորը, որոշել է դիվանագիտական հարցեր լուծելու համար իրեն ամուսնացնել Պարսկաստանի թագաժառանգի հետ, ըմբոստանում է և խնդրում իր սիրեցյալին, որ իշխան Տարիելն է, կանխել այդ առևտուրը: Սակայն հոր հրամանով Նեստանին նետում են մի ամրոց, որտեղից ինչ-որ կախարդանքով նրան փախցրել են անծանոթ մարդիկ: Եվ այժմ Տարիելը, ընձենի զգեստը հագին, թափառում է երկրե-երկիր՝ մի լուր իմանալու իր սիրեցյալի մասին, սակայն դեռևս ոչ մի տեղ Նեստանի մասին ոչինչ չեն լսել: Ավթանդիլը աղախնին ցանկություն է հայտնում՝ օգնելու Տարիելին, և նա պատրաստակամություն է հայտնում կազմակերպելու նրանց ծանոթությունը: Այսպիսով, երկու հերոսները ծանոթանում են, մտերմանում և Ավթանդիլն իր հերթին անցնում է որոնումների: Շուտով նա մի տեղ լուր է առնում Նեստանի մասին և շտապում ուրախացնել Տարիելին: Վերջինս, տեսնելով, որ իր երկար տարիների անհույս որոնումներն ընկերոջ շնորհիվ պսակվեցին առաջին հաջողությամբ, առավել մեծ սիրով ու հարգանքով է լցվում Ավթանդիլիլ հանդեպ և սկսում է հուսալ, որ շուտով կգտնեն Նեստան-Դարեջանին: Ընկերների որոնումներին է միանում նաև Ֆրիդոնը, որ այդ ընթացքում ծանոթացել էր Ավթանդիլի հետ, և ի վերջո գտնում են Նեստանին թաքցնելու վայրը, ազատում են նրան, Տարիելն ամուսնանում է նրա հետ, իսկ Ավթանդիլը շտապում է Արաբիա՝ ամուսնանալու Թինաթինի հետ:
Ռուսթավելին դատապարտել է ստրկամտությունը՝ ընթերցողին անհաշտ պայքարի կոչելով չարիքի ու բռնության դեմ։ Նրա քաղաքական իդեալը թագավորական՝ կենտրոնացված իշխանությունն է ու կառավարման միապետական ձևը։ Ըստ նրա՝ միապետը պետք է լինի հզոր, լուսավորյալ, օրինապաշտ ու արդարադատ, որպիսիք պոեմում նրա սիրելի արքաներն ու թագաժառանգներն են։ Բանաստեղծը դատապարտել է միջպետական երկպառակությունները, դավաճանությունը, շահամոլությունը, իսկ սիրո, բարեկամության, հայրենասիրության ու մարդասիրության գաղափարները վեր է դասել ամեն ինչից։ Սերը համարել է երկրային և ազնվազարմ պարգև, կարևորել է նաև անհատի հոգևոր ազատությունը։ [[Պատկեր:RustaveliManuscript.jpg|մինի|150px|աջից|Մեկ էջ՝ «Ընձենավորը» պոեմի ձեռագրերից մեկից:]]
Ռուսթավելին դատապարտել է ստրկամտությունը՝ ընթերցողին անհաշտ պայքարի կոչելով չարիքի ու բռնության դեմ։ Նրա քաղաքական իդեալը թագավորական՝ կենտրոնացված իշխանությունն է ու կառավարման միապետական ձևը։ Ըստ նրա՝ միապետը պետք է լինի հզոր, լուսավորյալ, օրինապաշտ ու արդարադատ, որպիսիք պոեմում նրա սիրելի արքաներն ու թագաժառանգներն են։ Բանաստեղծը դատապարտել է միջպետական երկպառակությունները, դավաճանությունը, շահամոլությունը, իսկ սիրո, բարեկամության, հայրենասիրության ու մարդասիրության գաղափարները վեր է դասել ամեն ինչից։ Սերը համարել է երկրային և ազնվազարմ պարգև, կարևորել է նաև անհատի հոգևոր ազատությունը։
«Ընձենավորը» պոեմն աչքի է ընկնում բանաստեղծական խոսքի գունեղ պատկերներով ու համեմատություններով, բանահյուսական պատկերավոր տարրերով, ասույթներով, որոնք տեղ են գտել վրաց ժողովրդի կյանքում, ռիթմով: Եվ այս ամենը պոեմը դարձնում են ավելի գրավիչ ու դյուրին ընթերցվող։
| |||