«Էներգիա»–ի խմբագրումների տարբերություն

'''Էներգիա''', ֆիզիկական մեծություն, որը բնութագրում է մարմնի աշխատանք կատարելու ունակությունը։ [[Ֆիզիկա]]յում էներգիան ({{lang-gr|ἐνέργεια}}, ''գործունեություն'', ''աշխատանք'', {{lang-gr|ἐνεργός}} (''էներգոս'') բառից, ''գործունյա'', ''աշխատող''<ref>{{cite web |url=http://www.etymonline.com/index.php?term=energy |title=Էներգիա |work=Online Etymology Dictionary (անգլերեն)|last=Հարպեր |first=Դուգլաս |accessdate=մայիսի 1 2007}}</ref>) [[սկալյար]] [[ֆիզիկական մեծություն]] է։ Բնութագրական է առարկաների և համակարգերի համար, ենթարկվում է [[պահպանման օրենքներ]]ին։ Էներգիայի տարբեր ձևերից են [[կինետիկ էներգիա|կինետիկ]], [[պոտենցիալ էներգիա|պոտենցիալ]], [[ջերմային էներգիա|ջերմային]], [[գրավիտացիոն էներգիա|գրավիտացիոն]], [[ձայնային էներգիա|ձայնային]], [[առաձգական էներգիա|առաձգական]], [[էլեկտրամագնիսական ճառագայթում|էլեկտրամագնիսական]] էներգիաները։

Էներգիան կարող է մի ձևից փոխակերվել մյուսին, սակայն ընդհանուր էներգիայի չափը միշտ նույնն է մնում։ Այս սկզբունքը՝ [[էներգիայի պահպանման օրենք]]ը, առաջին անգամ կանխադրվել է վաղ 19-րդ դարում, և վերաբերվում է [[մեկուսացված համակարգ]]ին։ [[Նյոթերի թեորեմ]]ի համաձայն, էներգիայի պահպանման օրենքը այն փաստի հետևանքն է, որ ֆիզիկայի օրենքները ժամանակի ընթացքում չեն փոխվում։<ref name="jphysics">{{cite book | last =Լոֆտզ| first =Գ.| others =ՕԿիՖ Դ. և այլն| title=Ջակարանդայի Ֆիզիկա 1 (Jacaranda Physics 1) (անգլերեն)| publisher =John Willey & Sons Australia Ltd. | year =2004| location = Միլտոն, Քուինզլանդ, Ավստրալիա| pages = 286| chapter=11 — Mechanical Interactions| edition=2| isbn=0 7016 3777 3}}</ref>

Թեև համակարգի ընդհանուր էներգիան ժամանակի ընթացքում չի փոփոխվում, սակայն մեծությունը կարող է կախված լինել [[կոորդինատային համակարգ]]ից։ Օրինակ՝ շաժվող օդանավի մեջ նստած ուղևորը օդանավի նկատմամբ զրո կինետիկ էներգիա ունի, սակայն նրա կինետիկ էներգիան [[Երկիր|Երկրի]] նկատմամբ զրո չէ։

Մարմնի [[զանգված]]ի և արագության քառակուսու արտադրյալի կեսին հավասար մեծությունն անվանում են մարմնի [[կինետիկ էներգիա]]: Մարմնի կինետիկ էներգիան հավասար է այն աշխատանքին, որը կարող է կատարել շարժվող մարմինը մինչև կանգ առնելը։

Մարմնի ծանրության ուժով պայմանավորված պոտենցիալ էներգիան հավասար է մարմինը մինչև զրոյական մակարդակ տեղափոխելիս ծանրության [[ուժ]]ի կատարած աշխատանքին։

Էներգիայի չափման մեթոդները հաճախ այլ ընդլայնվում են այլ մեթոդների՝ ավելի հիմնարար գիտական հասկացություններ չափելու համար, օրինակ՝ [[նյութ]], [[հեռավորություն]], [[ճառագայթում]], [[ջերմություն]], [[ժամանակ]], [[էլեկտրական լիցք]] և [[էլեկտրական հոսանք]]։

Սովորաբար ամենահաճախ գործածվող տեխնիկան [[կալորաչափ]]ն է, որով չափվում է ջերմությունը՝ [[ջերմաչափ]]ի կամ ճառագայթման պայծառությունը՝ [[բոլոմետր]]ի օգնությամբ։

Գիտության պատմության մեջ, էներգիան տարբեր միավորներով է արտահայտվել, ինչպիսին են [[էրգ]]երը և [[կալորիա]]ները։ Ներկայում, էներգիայի չափման ընդունված միավորը [[Միավորների միջազգային համակարգ]]ում [[Ջոուլ (չափման_միավորչափման միավոր)|ջոուլն]] է։ Բացի ջոուլից, էներգիայի միավորներ են [[կիլովատտ-ժամ]]ը (ԿՎտժ) և բրիտանական ջերմային միավորը (British thermal unit կամ Btu)։ Սրանք երկուսն էլ ջոուլից մեծ միավորներ են։ Մեկ ԿՎտժ-ը հավասար է 3.6 միլիոն ջոուլի, իսկ մեկ Btu-ն հավասար է 1055 ջոուլի։<ref>Ristinen, Robert A., and Kraushaar, Jack J. Էներգիան և Միջավայրը (անգլերեն՝ Energy and the Environment): New York: John Wiley & Sons, Inc., 2006.</ref>