«Դարեհ I Մեծ»–ի խմբագրումների տարբերություն

'''Դարեհ I Մեծ''' (հայկական աղբյուրներում՝ '''Դարեհ Վշտասպյան'''<ref name="ՏՈՒՏ">{{ՏՈՒՏ|section=II.A.3|page=59}}</ref>, [[հին պարսկերեն]]՝ ''Dārayavahuš'', [[աքադերեն]]՝ ''Dariamuš'', [[էլամերեն]]՝ ''Dariyamauiš'', {{lang-arc2|Dryhwš}}, {{lang-grc|Δαρεῖος}}, {{lang-la|Darius}}), Աքեմենյան Պարսկաստանի արքա (մ.թ.ա. 522-486թթ.486 թվականներ), [[Աքեմենյաններ|Աքեմենյան կայսրության]] ներկայացուցիչ, Վշտասպի որդի։ Արքա է հռչակվել 28 տարեկան հասակում՝ պալատական հեղաշրջման արդյունքում մոգ Գաումատայի սպանությունից հետո։ Գահի նկատմամբ իր իրավունքները ամրապնդելու համար ամուսնացել է [[Կյուրոս II Մեծ]]ի դուստր Աթոսայի հետ։

Հաստատեց պարսկական տիրապետությունը [[Բոսֆոր]]ի և [[Հելլեսպոնտոս]] նեղուցների վրա։ Մ.թ.ա. 512թ.512 թվականին արշավել է [[Սկյութիա]] (Սև ծովի հյուսիս ընկած տարածքներ)՝անցնելով Իստրոս ([[Դանուբ]]) գետը, սակայն ճակատամարտերից խուսափելու և հյուծելու սկյութական մարտավարության հետևանքով արշավանքը ձախողվել է և Դարեհը նահանջել է՝ հազիվ կարողանալով խուսափել գերությունից։

Ձգտելով ամբողջությամբ իրեն ենթարկել [[Հին Հունաստան|Հունաստան]]ը՝ մ.թ.ա. 491թ.491 թվականին Դարեհը դեսպաններ է ուղարկում հունական բոլոր խոշոր քաղաք-պետություններ (պոլիսներ)։ Հունաստանի քաղաքներից շատերը ճանաչում են Պարսկաստանի գերիշխանությունը և միայն Աթենքն ու [[Սպարտա]]ն են հրաժարվում հնազանդվել։ Մ.թ.ա. 490թ.490 թվականին Դարեհը մեծ արշավանք է կազմակերպում Հունաստան։ Պարսկական նավատորմը, անցնելով [[Էգեյան ծով]]ով և նվաճելով ու թալանելով իր ճանապարհին ընկած փոքր հունական առափնյա քաղաքներն ու կղզիները, հասնում է [[Ատտիկա]]։ Պարսկական զորքերը ափ են իջնում և ճամբար գցում Մարաթոն գյուղի մոտ։ Այդտեղ նրանց դիմավորում է աթենացիների զորքը [[Միլտիադես]]ի գլխավորությամբ։ Մարաթոնի մոտ տեղի ունեցած ճակատամարտում պարսկական զորքը պարտություն է կրում։ Մարտի դաշտում են մնում 6400 պարսկական զինվորներ և 192 հունական [[հոպլիտ]]ներ։ Պարսկական նավատորմը զորքի մնացորդով ստիպված է լինում նահանջել։