«Աշխատանքի շահագործում»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
վիքիֆիկացում, կետադրական, փոխարինվեց: → (5) oգտվելով ԱՎԲ
չ վերջակետների ուղղում, փոխարինվեց: ց: → ց։ (27)
Տող 5.
 
== Շահագործումը մինչկապիտալիստական հասարակությունում ==
Ըստ մարքսիզմի՝ շահագործման նյութական նախապայմանն է հանդիսանում [[արտադրողական ուժ]]երի զարգացման այնպիսի մակարդակը, որի դեպքում մարդը կարող է արտադրել արտադրանք, ոչ միայն իր նվազագույն [[պահանջմունք]]երի բավարարման նպատակով ([[անհրաժեշտ արտադրանք]]), այլև որոշակի ավելցուկ [[(ավելցուկային արտադրանք]]), որը և յուրացվում է [[արտադրանքի միջոց]]ների սեփականատիրոջ կողմից:կողմից։
 
[[Ստրկատիրություն|Ստրկատիրության]] ժամանակ ստրկատերը համարվում է ստրուկի և նրա կողմից կատարված աշխատանքի արդյունքների սեփականատերը:սեփականատերը։ Սա շահագործման ամենացայտուն եղանակն է՝ հիմնված ֆիզիկական բռնության և ստրուկի իրավաբանական լրիվ անզորության վրա, որտեղ գերակշռում է արտատնտեսական հարկադրումը:հարկադրումը։
 
[[Ֆեոդալիզմ]]ի ժամանակ շահագործման հիմքն է [[հող]]ի մասնավոր [[սեփականություն]]ը: Միևնույն ժամանակ գյուղացին հաճախ անձնապես ազատ էր և ուներ որոշակի իրավաբանական [[իրավունք]]ներ, բայց չէր կարող խուսափել շահագործումից այն պատճառով, որ չուներ տնտեսական հիմքեր իր սեփական [[արտադրություն]]ը բացելու համար:համար։ Հողի սեփականատերը ([[ֆոեդալ]]ը, [[սենյոր]]ը) տալիս էր գյուղացիներին հնարավորություն օգտվել հողի որոշակի տարածքներից՝ փոխարենն իրեն յուրացնելով աշխատանքի արդյունքները կամ վերցնելով որոշակի վարձավճար ([[ռենտա]],[[բահրա]]): Միևնույն ժամանակ [[աշխատուժ]]ը չուներ ապրանքային բնույթ, քանզի գյուղացին պայմանավորվում էր ոչ թե իր [[աշխատավարձ]]ի մեծության, այլ ֆեոդալի [[պարգևատրում|պարգևատրման]] մասին:մասին։
 
== Շահագործումը կապիտալիզմի ժամանակ ==
[[Կապիտալիզմ]]ի ժամանակ աշխատողը կամավոր կերպով կնքում է աշխատանքային [[պայմանագիր]] [[գործատու]]ի հետ:հետ։ Նա ցանկացած ժամանակ կարող է լուծել իր պայմանագիրը և այն կնքել այլ գործատուի հետ:հետ։ Երկու կողմերն էլ հանդես են գալիս գործարքի հավասարազոր մասնակիցներ:մասնակիցներ։ Չի դիտարկվում աշխատանքի ներքին հարկադրում կամ աշխատանքի արդյունքների անվճար յուրացում:յուրացում։ Մի շարք տնտեսագիտական հոսանքներ (օրինակ, [[ավստրիական դպրոց]]) համարում են, որ կողմերն իրականացնում են հավասար արդարացի [[փոխանակում]], և կապիտալիզմի դեպքում շահագործում չկա:չկա։
 
Համաձայն մարքսիզմի՝ կապիտալիստը լրիվությամբ վճարում է իր աշխատողների աշխատուժի արժեքը՝ [[աշխատավարձ]]ի տեսքով:Բայցտեսքով։Բայց աշխատանքի արդյունքում վարձված աշխատողները ստեղծում են նոր [[արժեք]], որը որոշակի մեծությամբ գերազանցում է կապիտալիստի կողմից ծախսված արժեքը՝ այդ աշխատուժը ձեռք բերելու համար:Մարքսըհամար։Մարքսը այդ տարբերությունը անվանել է «[[ավելացված արժեք]]»:Կապիտալիստը իրեն է վերցնում այդ ավելացված արժեքը՝ հիմք ունենալով [[արտադրության միջոց]]ների իր [[մասնավոր սեփականություն|մասնավոր սեփականության]] իրավունքը:իրավունքը։ Արդյունքում աշխատողը ստանում է մի արժեք, որը հավասար է «[[աշխատուժ]]» ապրանքի [[Գին|գնին]], իսկ կապիտալիստը ստանում է այն արժեքը, որը գերազանցում է այդ [[ապրանք]]ի գնին:Հենցգնին։Հենց ավելացված արժեքի յուրացումն էլ [[Կառլ Մարքս|Մարքս]]ը համարում էր աշխատանքի շահագործման [[եղանակ]]:
 
Պետք է նշել, որ ավելացված արժեքը ծառայում է ոչ միայն [[շահույթ]]ի, այլև բոլոր տեսակի [[հարկ]]երի, [[ակցիզ]]ների, [[մաքս]]երի, [[ռենտա]]յի, բանկային տոկոսների հիմք:հիմք։ Այդ պատճառով, համաձայն մարքսիստների, աշխատուժը շահագործում են ոչ միայն [[ձեռնարկություն]]ների սեփականատերերը:սեփականատերերը։ Անուղղակիորեն այդտեղ մասնակցում են նաև առևտրականները և միջնորդները, [[պետություն]]ը, [[հող]]ի սեփականատերերը, [[բանկ]]երը և այլն:այլն։
 
[[Շահագործման մակարդակը]] Մարքսը գնահատում էր ավելացված արժեքի և աշխատուժի արժեքի հարաբերակցությամբ:հարաբերակցությամբ։ Այլ կերպ ասած, գնահատվում է այն ժամանակների հարաբերակցությամբ, երբ մի դեպքում նա ստեղծում է արժեք ուրիշների համար, իսկ մյուս դեպքում՝ իր համար:համար։ Ինչքան այդ մեծությունը մեծ է, այնքան ավելի մեծ է շահագործման մակարդակը:մակարդակը։
 
Կապիտալիստական շահագործման համար անհրաժեշտ է հետևյալ տարրերի առկայությունը՝
Տող 24.
# Աշխատանքի միջոցները գտնվում են մասնավոր սեփականության տակ,
# Առանց աշխատանքի վարձակալման աշխատողների արտադրողականությունը զգալիորեն ցածր է աշխատանքի վարձակալությամբ աշխատողների արտադրողականությունից,
# Պետության ճնշող պետական ապարատը պաշտպանում է մասնավոր սեփականության իրավունքները:իրավունքները։
 
== Ինքնաշահագործում ==
Երբեմն հանդիպում են նաև ինքնաշահագործման դեպքեր:դեպքեր։ Որպես օրինակ բերվում են [[անհատ ձեռներեց]]ները, ֆերմերները, որոնք զբաղվում են ինքնազբաղվածությամբ:ինքնազբաղվածությամբ։ Ինքնաշահագործում առաջանում է այն դեպքում, երբ նրանց ստացված [[շահույթ]]ն ավելի քիչ է, քան կլիներ, եթե նրանք իրենց աշխատուժը տային վարձակալությամբ, այսինքն նրանք իրենց աշխատուժը վաճառում են շուկայական գնից ցածր գնով:գնով։
Իսկ համաձայն մեկ այլ կարծիքի՝ շահագործում առաջանում է այն դեպքում, երբ անվճար յուրացվում է մեկ այլ մարդու աշխատանքի արդյունքը, այսինքն շահագործել կարելի է միայն մեկ այլ՝ ուրիշ մարդու, այլ ոչ թե սեփական աշխատանքը:աշխատանքը։
 
== Մանկական աշխատանքի շահագործում ==
Շատ երկրներում, այդ թվում [[ՀՀ]]-ում, մանկահասակաների աշխատանքի օգտագործումն (մինչև 14 տարեկան անձանց) արգելված է:է։ ՀՀ-ում օրենքով թույլատրվում է աշխատել միայն 16 տարեկանից սկսած:սկսած։
 
== Տես նաև ==