«Ալան Հովհաննես»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
չ մաքրվեց, փոխարինվեց: ։ → : (38) oգտվելով ԱՎԲ
չ վերջակետների ուղղում, փոխարինվեց: ր: → ր։ (30)
Տող 24.
| հայտնի գործիքներ =
}}
'''Ալան Հովհաննես''' (իսկական անունը՝ '''Ալան Հարությունի Չաքմաքչյան''', [[մարտ 8]], [[1911]] – [[հունիս 21]], [[2000]]), ամերիկահայ կոմպոզիտոր:կոմպոզիտոր։ Նրա երաժշտությունը հասանելի է ունկնդրի համար ու օժտված է խորհրդավորությամբ և ինքնահայեցողականությամբ{{փաստ}}: Համարվում է 20-րդ դարի ամենաբեղուն կոմպոզիտորներից մեկը, նրա պաշտոնական կատալոգում ընդգրկված է 67 համարակալված սիմֆոնիաներ (պահպանված ձեռագրերում սիմֆոնիաների թիվը անցնում է 70-ից) և 434 համարակալած գործ:գործ։
 
«Հովհաննեսը երաժշտություն գրող մեքենա է... Դրանք վերջին 30 տարում երաժշտական ավանդույթներով ստեղծված լավագույն գործերից են ողջ աշխարհում», – գրել է [[Նյու Յորք]]<nowiki/>ի ֆիլհարմոնիկ նվագախմբի գլխավոր դիրիժոր Անդրե Կոստելյանեցը:Կոստելյանեցը։ Մամուլը Հովհաննեսի երաժշտությանը հետևյալ գնահատականներն է տվել.«Երաժշտություն՝ բացառիկ տաղանդավոր, ինքնատիպ, զորեղ ու առնական», «Հովհաննեսը փնտրում է մեղեդու ազատագրումը», «Ի՜նչ ուրախալի թեթևացում է լսել ժամանակակից մի երգահանի, որ ասելիք ունի և գեղեցիկ է արտահայտում այդ ասելիքը»: Ամերիկայում նրան անվանում են «կոմպոզիտոր, որ առաջ է կանգնած մյուսներից», Ճապոնիայում և Հնդկաստանում՝ «որոնող հայ», Անգլիայում՝ «խաղաղ ամերիկացի»<ref>[http://www.azg.am/wap/?nl=AM&id=2006031825 ԱԼԱՆ ՀՈՎՀԱՆՆԵՍ-95]</ref>:
 
== Կենսագրություն ==
Ծնվել է 1911 թվականի, մարտի 8-ին, Բոստոնի Սոմերվիլ արվարձանում (Մասաչուսեթս, ԱՄՆ): Հայրը՝ Հարություն Չաքմաքչյանը՝ [[Ադանա]]յից էր, Բոստոնում էր հաստատվել երկարատև դեգերումներից հետո:հետո։ Նա բազմաթիվ գրքերի, նաև՝ հայ-անգլերեն առաջին բառարաններից մեկի հեղինակն է, Բոստոնի հայալեզու «Հայրենիք» շաբաթաթերթի երկարամյա գլխավոր խմբագիրը: Մայրը ծագումով շոտլանդացի էր:էր։
 
Մանուկ Հովհաննեսի առաջին ստեղծագործությունները ծնվել են չորս տարեկանում:տարեկանում։ 14 տարեկանում, չնայած ծնողների լուրջ դիմադրությանը, գրել է առաջին օպերաները:օպերաները։ «Ծնողներս կարծում էին, որ երաժշտություն հորինելը լուրջ զբաղմունք չէ, և եթե ինձ բռնեցնեին ստեղծագործելիս, անպայման նոտաները կխլեին ձեռքիցս: Ստիպված գրում էի գիշերները, լոգարանում կամ այլ թաքուն վայրերում, ապա ծնողներիցս թաքցնում ձեռագրերը»: Գիշերներն ստեղծագործելու սովորույթն ուղեկցում է Հովհաննեսին ողջ կյանքի ընթացքում:ընթացքում։
 
Ա. Հովհաննեսը սովորել է Բոստոնի Նյու Ինգլենդ կոնսերվատորիայում, զուգընթաց ստեղծել:ստեղծել։
 
Այս ամենով հանդերձ, Հովհաննեսն անվերջ ինքնաճանաչման պրպտումների մեջ էր:էր։ Ինքնահաստատվեց, երբ որպես երգեհոնահար, սկսեց ծառայել Ուոթերթաունի Հայ Առաքելական եկեղեցում:եկեղեցում։ Չնայած բացառիկ տաղանդին և մեկը մյուսի ետևից շնորհվող մրցանակներին, Հովհաննեսն Ամերիկայում շարունակում է ընկալվել օտար և վտարանդի:վտարանդի։ Շատ հաճախ, հանուն հանապազօրյա հացի, նվագել է ռեստորաններում ու հյուրանոցներում, նվագակցել երաժիշտների ու երգիչների:երգիչների։ Բոստոնում հանդիպած միստիկ նկարիչ, ազգությամբ հույն Հերմոն դի Ջիովաննին, որին հետագայում նա համարում է իր «հոգևոր ուսուցիչը», խորհուրդ է տալիս Հովհաննեսին՝ փնտրել ու գտնել իր հայկական հարազատ հոգևոր ժառանգությունը և ողջ կյանքում հավատարիմ մնալ նրան:նրան։ Ցավոք, ներշնչված այդ գաղափարներով, մի օր նա այրում է մինչ այդ գրած իր 100-ավոր ստեղծագործությունները, այդ թվում՝ 2 օպերաներ, 7 սիմֆոնիաներ:սիմֆոնիաներ։ Միայն 50 տարի անց, մեկնաբանելով իր խելացնոր արարքը, Հովհաննեսը ժպիտով «արդարանում» է. «Պարզապես ես Բոստոնից տեղափոխվում էի Նյու Յորքի ավելի փոքր բնակարան և պետք է ձերբազատվեի որոշ ավելորդ բեռից»:
 
1940-ականներին Հովհաննեսի կյանքում սկսվում է հայկական շրջանը:շրջանը։ Հիմնում է նվագախումբ, ղեկավարում այն, նվագում իր հայկական ստեղծագործությունները:ստեղծագործությունները։ 1950- ական թթ. նա ԱՄՆ-ում արդեն մեծ հռչակ ուներ որպես կոմպոզիտոր, դիրիժոր և դաշնակահար, և հանրահայտ երաժիշտների կողմից պարբերաբար ստանում էր մեծաքանակ պատվերներ:պատվերներ։ Նրան շնորհվում են ակադեմիական բարձր տիտղոսներ և տարբեր հեղինակավոր հաստատությունների կողմից՝ Պատվավոր դոկտորի կոչումներ:կոչումներ։
 
1960-70 թթ. վերածվում են Ալան Հովհաննեսի ստեղծագործությունների ձայնագրությունների և տարածման փառահեղ հաղթարշավի:հաղթարշավի։ Նա հռչակվում է Ամերիկայի ամենաշատ ձայնագրված կոմպոզիտոր:կոմպոզիտոր։ 1977 թթ. երաժշտական նվաճումների համար Գրականության և արվեստի ամերիկյան ակադեմիան նրան ընտրում է պատվավոր անդամ:անդամ։
 
70-80 տարեկանում Ա. Հովհաննեսը գրել է շուրջ 80 ստեղծագործություն, այդ թվում՝ 20 սիմֆոնիա:սիմֆոնիա։ 85 տարեկանում նա դեռ ստեղծագործում էր:էր։ Մահացել է 2000 թ. հունիսի 21-ին, ծանր հիվանդությունից:հիվանդությունից։
 
[[Պատկեր:Alan Hovhaness memorial, ArlingtonMA - IMG 2820.JPG|մինի|Ալան Հովհաննեսի հուշաքարը [[Արլինգտոն]]ի Ուաթերմոր զբոսայգում]]
 
== Կապը Հայաստանի հետ ==
Ալան Հովհաննեսը Հայաստան է այցելել 1965 թվականին:թվականին։ Ալան Հովհաննեսը հայրենիքում երկար չմնաց. ծանոթացավ գործընկերներին, նվիրեց իր ստեղծագործությունները գրականության և արվեստի թանգարանին ու հեռացավ:հեռացավ։ Նրա հայաստանյան շրջագայության մասին պետական արխիվներում քիչ բան կա:կա։ Երբ Խորհրդային Միությունը տապալվեց, և սկսվեց Արցախյան ազատամարտը, Հովհաննեսն արդեն ծեր էր ու, չնայած ցանկությանը, չէր կարող գալ նորանկախ Հայաստանի Հանրապետություն:Հանրապետություն։ Նա հայրենիք վերադառնալու այլ ճանապարհ գտավ. գրեց «Արցախ» սիմֆոնիան՝ նվիրված [[Արցախյան հերոսամարտ]]ի քաջերին:քաջերին։
 
[[1991]] թ. երբ Ամերիկահայոց արևելյան թեմի ազգային առաջնորդարանը և Ամերիկայի կոմպոզիտորների նվագախումբը համատեղ, Կարնեգի Հոլում մեծ շուքով նշում են Ալան Հովհաննեսի ծննդյան 80-ամյակը, գալա համերգին 80-ամյա Մաեստրոն ղեկավարում է իր նոր՝ «Արցախ» սիմֆոնիայի համաշխարհային պրեմիերան...