«Դոժերի պալատ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
չ վերջակետների ուղղում, փոխարինվեց: է: → է։ (80)
Տող 55.
| Վիքիպահեստում =
}}
[[Վենետիկ]]ի '''Դոժերի պալատը՝''' ({{lang-it|Palazzo Ducale}}) իտալական գոթական ճարտարապետության մեծ հուշարձանը, քաղաքի գլխավոր դիտարժան վայրերից մեկն է:է։ Գտնվում է [[Սուրբ Մարկոս]]ի հրապարակում, համանուն տաճարի կողքին, չնայած առաջին կառույցն այդ տեղում կար դեռևս [[9-րդ դար]]ում: Այսօրվա շենքի շինարարությունը իրականացվել է [[1309 թվական]]ից մինչև [[1424 թվական]]ի միջակայքում, ենթադրաբար ճարտարապետ [[Ֆիլիպո Կալենդարիո]]յի կողմից:կողմից։ [[1577 թվական]]ին պալատի մի մասը ոչնչացել է հրդեհից, շենքի վերականգնմամբ զբաղվել է [[Ռիալտոյի]] կամուրջն ստեղծող Անտոնիո դե Պոնտին:Պոնտին։
 
Վենետիկի այս գլխավոր շենքն ամենից առաջ հանրապետության դոժերի նստավայրն էր:էր։ Պալատում նստում էին Մեծ խորհուրդը և սենատը, աշխատում էր Գերագույն դատարանը և իր գործերն էր վճռում գաղտնի ոստիկանությունը:ոստիկանությունը։ Առաջին հարկում տեղակայված էին նաև իրավաբանական գրասենյակներ, դիվանատուն, ցենզորների ծառայությունը և ծովային գրատեսչությունը:գրատեսչությունը։ Վերաշենքային պատշգամբը մի տեսակ տոնական տրիբունա էր ծառայում, որից դոժը ներկայանում էր ժողովրդին:ժողովրդին։ Քաղաքի հյուրերը, ովքեր հանգրվանում էին Պյացետայի կողմից անմիջապես պալատի մոտ, այս կերպ հայտնվում էին հանրապետության կառավարության ոտքերի մոտ:մոտ։
 
Սուրբ Մարկոսի տաճարի, [[Սան-Մարկո]]յի գրադարանի և այլ ուրիշ շենքերի հետ Դոժերի պալատը կազմում է քաղաքի գլխավոր ճարտարապետական անսամբլը:անսամբլը։
 
== Պատմություն==
Պալատի անունն առաջացել է Վենետիկյան հանրապետության գլուխ դոժերի նստավայրից:նստավայրից։ Ինչպես Սուրբ Մարկոսի տաճարը, այնպես էլ դոժերի պալատը կառուցվում և զարդարվում էր շատ դարեր:դարեր։ [[810 թվական]]ին կառուցված նրա առաջին շենքը բոլոր կողմերից ջրով շրջապատված պատերով ու աշտարակներով ամրոց էր:էր։ [[976 թվական]]ին հայտնիների մի մասը և ժողովուրդն ապստամբեցին Կանդիանի IV դոժի դեմ և այրեցին նրա նստավայրը:նստավայրը։ Դրա փոխարեն վենետիկցիները կառուցեցին նոր ամրոց, բայց [[1106 թվական]]ին այն այրվեց:այրվեց։
 
12-րդ դարի վենետիկացի վարպետները կառուցեցին նոր պալատ, ընդ որում արդեն անհրաժեշտություն չկար այն կառուցել որպես ամրոց:ամրոց։ Այդ ժամանակ [[Վենետիկ]]ում արդեն չկային [[միջնադար]]յան [[Եվրոպա]]յին բնորոշ ամուր դղյակներ ու ամրոցի պատեր. այստեղ ծովը պաշտպան էր ծառայում, իսկ բերդամասերի փոխարեն հանրապետությունն ուներ հրաշալի [[նավատորմ]]: Այդ պատճառով ամրոցի պատեր և [[աշտարակ]]ներ այլևս չէին կառուցում, իսկ պահպանված խրամները լցվում էին:էին։
 
[[Պատկեր:Giovanni Antonio Canal - Piazza San Marco - National Gallery of Art Washington.jpg|մինի|ձախից|Դոժերի պալատը [[18-րդ դար]]ի կեսերի նկարիչ Կանալետոյի նկարում]]
Պալատի ներկայիս շենքը հիմնականում կառուցվել է [[1309]]-ից [[1424 թվական]]ների ընթացքում:ընթացքում։ Ենթադրաբար պալատի սկզբնական տարբերակի ճարտարապետը եղել է Ֆիլիպո Կալենդարիոն, ինչպես նաև Պյետրո Բազեյոն և վարպետ Էնրիկոն:Էնրիկոն։ [[1400]]-[[1404 թվական]]ներին ավարտվում է ծովալճակի վրա բացվող ճակատը, իսկ [[1424 թվական]]ին նաև այն, որ դուրս էր գալիս Սուրբ Մարկոսի հրապարակ:հրապարակ։ Շինարարության համար հրավիրվում են ֆլորենցիացի և լոմբարդացի վարպետներ, սակայն շենքի գոթական ոճի մեծ մասը կատարել են Բոն ընտանիքի անդամները, ովքեր մարմարի մշակաման մասնագետ վենետիկացի վարպետներ էին:էին։
 
[[1577 թվական]]ի [[դեկտեմբերի 20]]-ի<ref>{{cite web|url=http://venice.jc-r.net/doges-palace/eastern-wing.html|title=The Doge's palace - Eastern wing and rebuilding after the fire in 1577|publisher=Venice.jc-r.net|date=|accessdate=2012-01-19|archiveurl=http://www.webcitation.org/659RpNfWb|archivedate=2012-02-02}}</ref> հրդեհից պալատն էականորեն վնասվում է:է։ Դրան հաջորդող վերականգնման ընթացքում որոշվում է շենքը թողնել նախկին գոթական ոճով, այն ավելի ժամանակակից դարձնելու փոխարեն:փոխարեն։ Բացի այդ որպեսզի կատարվեն դոժերի նստավայրի գործառույթները, մինչ [[1797 թվական]]ին [[Նապոլեոն]]ի զորքերի կողմից քաղաքի գրավումը, պալատում տեղակայվում են հանրապետության քաղաքական ինստանցիաները:ինստանցիաները։
 
Ներկայումս շենքը [[թանգարան]] է:է։
 
== Արտաքին տեսքը ==
[[Պատկեր:Dogenpalast 2 Detail.jpg|մինի|Դոժերի պալատի կենտրոնական պատշգամբը]]
Կարծես ճարտարապետական բոլոր օրենքներին ծաղրելով Դոժերի պալատի վերին զանգվածեղ մասը հենվել է թեթև նախշազարդ կամարներին:կամարներին։ Առաջին հայացքից թվում է, որ շենքը շրջված է հիմքով դեպի վեր և տանիքով` ներքև:ներքև։ Այնքան անտրամաբանական է նրա ճակատային համակարգը. ներքևում թույլ հենարանի երկու ժապավեն է և բարձր հոծ պատ` վերևում:վերևում։ [[1577 թվական]]ին հերթական հրդեհը ոչնչացնում է շենքի թևերից մեկը, և [[Ռիալտո (կամուրջ)|Ռիալտոյ]]ի կամուրջն արարողը` [[Անտոնիո դե Պոնտի]]ն, վերականգնում է կառուցվածքի սկզբնական տեսքը:տեսքը։
 
Սկզբից թվում է, որ ճակատի բոլոր ճարտարապետական տարրերը միմյանց հետ կապված են մի տեսակ անտրամաբանորեն, անսպասելի և կարծես պատահական, բայց միևնույն ժամանակ այստեղ ամեն ինչ գրավիչ է, թարմ, պայծառ, լի կյանքով ու ուրախությամբ, ամեն ինչ գեղարվեստորեն հագեցած է և ի վերջո, խելամիտ:խելամիտ։ Առաջին հարկի բաց կամարապատ պատկերասրահը գեղարվեստական ինքնահաճություն չէ, այլ հրաշալի թաքստոց է հարավային արևից:արևից։ Սա տեղ է, ուր ցանկացած անցորդի համար հաճելի է հանգստանալ և հիանալ այստեղից բացվող աշխարհի չքնաղագույն ճարտարապետա-բնական բնապատկերներից մեկով:մեկով։
 
Երկրորդ հարկի պատկերասրահը օդային պատշգամբ է, որը հարավից և արևմուտքից մթնեցնում է համեմատաբար ոչ մեծ պաշտոնական տարածքները:տարածքները։ Դոժերի պալատում զարդանախշ պատկերասրահների և հարթ պատի համադրությունը հագեցնում է ողջ ճակատը կոմպոզիցիոն կոնտրասի անհավանական հարստությամբ և կարծես մերկացնում է ճակատի ամբողջ արտաքինը` բաց Պյացետի անսամբլի և վենետիկյան ծովալճակի լայնարձակության առաջ:առաջ։
 
Արևելյան ճակատի կենտրոնում գտնվում է [[1536 թվական]]ին Սանսովինոյի աշակերտների կառուցած պատշգամբը:պատշգամբը։ Պատշգամբի վրա նետաձև պատուհան է և Վենետիկի խորհրդանիշի դիմաց կանգնած դոժ Անդրեա Գրիտիի քանդակապատկերը:քանդակապատկերը։ Պատշգամբի վերևում տեղադրված է քանդակագործ Ալեսանդրո Վիտորիի աշխատանք Արդարադատության արձանը:արձանը։ Հենց այս պատշգամբից է [[1865 թվական]]ին հռչակվել Վենետիկի միավորումը Իտալական թագավորությանը:թագավորությանը։
 
== Պորտա դելա Կարտա ==
[[Պատկեր:Palazzo Ducale (Venice) - Porta della carta.jpg|մինի|ձախից|«Թղթե դուռ»]]
Սուրբ Մարկոսի հրապարակ դուրս եկող ճակատից ձախ, Դոժերի պալատի բակի մուտքը բացում է Ջովանի և Բարտոլոմեո Բոների ստեղծած «Պորտա դելա Կարտան»` ({{lang-it|Porta della Carta}}) «Թղթե դուռը»: Այն ունի վերին մասում գոթական ոճի դեկորատիվ տարրերով զարդարված նետանման կամարի ձև. գլխավոր մուտքի վրա դոժ Ֆրանչեսկո Ֆոսկարին է թևավոր առյուծի (Վենետիկյան Հանրապետության խորհրդանիշ) դիմաց, իսկ վերևում Արդարադատության արձանն է:է։ Դռան անվան ծագումը գիտնականները երկակի են մեկնաբանում:մեկնաբանում։ Հնարավոր է այն կապված է ոչ հեռու գտնվող փաստաթղթերի արխիվի հետ, կամ համաձայն այլ վարկածի` ժամանակին այնտեղ նստում էին գրագիրներ և օգնում քաղաքացիներին` փաստաթղթեր, բողոքներ, ներման գրություններ կազմել:կազմել։
[[Պատկեր:Interior Palacio Ducal Venecia.jpg|մինի|Դոժերի պալատի ներքին բակը]]
«Թղթե դռնով» կարելի է անցնել Ֆոսկարիի կամարապատ պատկերասրահը, այնուհետև` Դոժերի պալատի երկհարկանի մարմարե կամարներով և հին հունական ութ քանդակներով շրջապատված բակը:Բակիբակը։Բակի կենտրոնում մինչ այժմ գտնվում են երկու շքեղ բրոնզե ջրհոր-ջրավազաններ, որոնք Վենետիկի ամենալավ ջուրն էին մատակարարում:մատակարարում։
 
== Ինտերիեր ==
[[Պատկեր:Doges palace scala dei giganti.JPG|մինի|Գիգանտների սանդուղք]]
=== Գիգանտների սանդուղք ===
Ներքին բակից դեպի պալատ են տանում [[Կարարա|կարարյան]] մարմարից կերտված [[Գիգանտ]]ների վիթխարի սանդուղքը:սանդուղքը։ [[1554 թվական]]ին սանդուղքի վերին հարթակում տեղադրվել են Վենետիկի ռազմական և ծովային հովանավորներ [[Մարս]]ի և [[Նեպտուն]]ի հսկայական մարմարե արձանները (Յակոպո Սենսովինոյի աշխատանքները), այդպես է սանդուղքն ստացել ներկայիս անվանումը:անվանումը։ Այստեղ էին անցկացվում բոլոր հանդիսավոր արարողությունները:արարողությունները։ Սանդուղքը տանում է երկրորդ հարկի փակ պատկերասրահ:պատկերասրահ։ Պատկերասրահի երկայնքով և պալատի ներսում հաճախ են հանդիպում «առյուծի երախներ»` առյուծի փորագրված գլուխներ, որոնց մեջ էին դրվում տարբեր վարչությունների իրավասության ուղերձներ և գաղտնի ամբաստանություններ:
 
=== Ոսկե սանդուղք ===
Պալատի հանդիսավոր դահլիճներ կարելի է բարձրանալ դոժ Անդրեա Գրիտիի համար [[1538 թվական]]ին Սանսովինոյի նախագծած և [[1559 թվական]]ին Սկարպանյինոյի ավարտած «Ոսկե սանդուղքով»: Ոսկեզօծ նրբաքանդակներով ծածկված սանդուղքը հնում նախատեսված էր կարևոր հյուրերի և բարձրաստիճան անձանց համար, ում անունները նշված էին «Ոսկե գրքում»: Այդ գիրքը Վենետիկի բնակիչները կազմել էին [[1315 թվական]]ին և գրանցել էին այնտեղ 200 ընտանիքներ, որոնց անդամները այդ ժամանակվանից մինչև հանրապետության գոյության վերջը կարող էին զբաղեցնել պետական պաշտոններ:պաշտոններ։ «Ոսկե գիրքը» պահպանվում էր «Ոսկե սանդուղքի» տակ [[1180 թվական]]ին դոժ Սեբաստյանո Ջիաննիի սարքած հատուկ սենյակում:սենյակում։
 
=== Մեծ խորհրդի դահլիճ ===
[[Պատկեր:Joseph Heintz dJ Sala Maggior Consiglio Venezia.jpg|մինի|ձախից|Մեծ խորհրդի դահլիճը (Յոզեֆ Հեյնց կրտսեր 1678 թվական)]]
«Ոսկե սանդուղքը» տանում էր դեպի Մեծ խորհրդի դահլիճ` ամենամեծ դահլիճը ոչ միայն Վենետիկում, այլ նաև ամբողջ Իտալիայում:Իտալիայում։ Նրա երկարությունը 54 մետր է, լայնությունը` 25 մետր, իսկ բարձրությունը` 15 մետր:մետր։ Մեծ խորհրդի դահլիճը զբաղեցնում է Դոժերի պալատի ամբողջ հարավային թևը:թևը։ Այն զարդարում էին [[Տիցիան]]ի, [[Վերոնեզե]]ի, [[Տինտորետտո]]յի և այլ հայտնի նկարիչների գլուխգործոցները, սակայն դրանք բոլորը ոչնչացել են [[1577 թվական]]ի հրդեհի ժամանակ:ժամանակ։ Դահլիճը վերակազմավորվել է Անտոնիո դե Պոնտիի նախագծով:նախագծով։ Մեծ խորհրդի դահլիճում արևելյան պատի առաջ պատվանդանի վրա տեղադրված են դոժի գահը և Փոքր խորհրդի վեց անդամների բազկաթոռները, իսկ նրանց հետևում ամբողջ պատն զբաղեցնում է աշխարհի ամենամեծ նկարներից մեկը` [[1590 թվական]]ին Յակոպո [[Տինտորետտո]]յի և նրա որդի Դոմենիկոյի «Դրախտը»: Առաստաղին առանձնանում է Պաոլո [[Վերոնեզե]]ի «Վենետիկի հաղթանակը» հսկայական օվալաձև նկարը:նկարը։ Վիթխարի հարթ առաստաղը երեսապատված է ծանր ոսկեզօծ նախշերով շրջանակված շքեղ գեղանկար կտավներով:կտավներով։
 
Մեծ խորհրդի դահլիճում հիմա տեղակայված են Վենետիկը կառավարած բոլոր դոժերի հիանալի նկարված դիմանկարները:դիմանկարները։ Սակայն այն տեղում ուր պետք է պատկերված լիներ դոժ Մարինո Ֆալյերոյի դիմանկարը, տեղադրված է սև գլանաձև գրություն` վրան գրված.
{{քաղվածք| Այստեղ դավաճանության համար մահապատժի ենթարկված Մարինո Ֆալյերոյի տեղն է|}}
 
=== Ընտրությունների դահլիճ ===
Մեծ խորհրդի դահլիճից այցելուներն անցնում են Ընտրությունների դահլիճ (ճակատագրի դահլիճ), այդպես է կոչվել որովհետև դեռևս հանրապետության ժամանակներից այնտեղ էին անցնում աստիճանավոր անձանց հանրային քվեարկությունը, իսկ երբեմն նրանց դատապարտումը:դատապարտումը։ Այստեղ էին կայացվում դատավճիռները, սակայն այս դահլիճ ոչ ոք չէր համարձակվում մտնել զենքով:զենքով։
 
Դահլիճի զանգվածեղ առաստաղը ճոխ է փորագրություններով և ոսկեզօծմամբ, բացի այդ, նրա վրա տեղադրված են մեծ, օվալաձև երեք նկարներ, երկու քառակուսի և 12 ոչ ճշգրիտ եռանկյուններ, որոնցում ներկայացված են նկարիչ Պադովանինոյի նկարած այլաբանական սյուժեները:սյուժեները։
 
=== Կողմնացույցի դահլիճ ===
Կողմնացույցի դահլիճը մի ժամանակ Տասի խորհրդի դահլիճի և միաժամանակ ինկվիզիցիայի նախասենյակն էր, որտեղ դատապարտվածները վախով ու սարսափով էին սպասում դատավճռին:դատավճռին։ Այստեղ էր գտնվում նաև բոլորին հայտնի «Առյուծի երախը», ուր հաղորդագրություններ և ամբաստանություններ էին գցում:գցում։
 
Դահլիճի առաստաղը կազմված է երեք հսկայական օվալներից և 12 քառանկյուններից, որոնք լրացնում են անկյունները:անկյունները։ Առաստաղի այդ զարդաքանդակը նկարել է [[Պաոլո Վերոնեզե]]ն: Առաջին մեծ օվալին նա պատկերել է «Վենետիկի հաղթանակը», ներկայացնելով նրան աստվածուհու տեսքով, որը ճախրում է ամպերի մեջ, շրջապատված Փառքի, Ուժի, Հարստության այլաբանական պատկերներով:պատկերներով։ Սակայն այսօր օվալներից մեկը դատարկ է:է։ Նախկինում այստեղ գտնվող «Սրբերով շրջապատված Սուրբ Մարկոսը» նկարը [[1797 թվական]]ին տարվել է [[Փարիզ]] և ցուցադրվել [[Լուվր]]ում:
 
=== Տասի խորհրդի դահլիճ ===
Տասի խորհրդի դահլիճում նստում էր պետության հանդեպ քաղաքական հանցագործություններին վերաբերվող հետաքննություններ վարող տրիբունալը:տրիբունալը։ Տրիբունալը գլխավորում էր դոժը, նրա կազմում էին գտնվում Մեծ խորհրդի տաս անդամ և վեց խորհրդական:խորհրդական։ Այդ դահլիճի վրա էին գտնվում արճճե առաստաղով բանտախցերը, այսպես կոչված Պյոմբները, որտեղ ժամանակին ձերբակալված էին [[Ջակոմո Կազանովա]]ն և [[Ջորդանո Բրունո]]ն: Կենտրոնում տեղադրված էր «Զևսը կայծակով խոցում է արատները» Վերոնզեի գլուխգործոցը, որը [[1797 թվական]]ին [[ֆրանսիացի]]ները տարել են Փարիզ և մինչ այժմ գտնվում է Լուվրում:Լուվրում։ Հիմա կտավի տեղում գտնվում է Յակոպո դի Անդրեայի կատարած պատճեն:պատճեն։
 
=== Սկարլատտիի դահլիճը ===
Սկարլատտիի դահլիճում հավաքվում էին ալ-կարմիր պարեգոտ հագած բարձրաստիճան պաշտոնյաները և պաշտոնական արարողությունների անցկացման համար սպասում դոժին:դոժին։ Դահլիճի շքեղ զարդարանքը կատարվել է Պյետրո Լոմբարդոյի ղեկավարությամբ:ղեկավարությամբ։ Փայտե հարուստ առաստաղը [[16-րդ դար]]ի սկզբի է:է։ Նրբագեղ մարմարե բուխարու վրա տեղադրված է դոժ Ագոստինո Բարբարիգոյի զինանշանը:զինանշանը։
 
=== Քարտեզի դահլիճի ===
Քարտեզի դահլիճն իր անվամբ պարտական է նրա պատերը զարդարող աշխարհագրական քարտեզներին, որոնք իրագործել են Ջովաննի Բատիստա Ռամուսիոն` [[1574 թվական]]ին, ինչպես նաև Ֆրանչեսկո Գրիսելինինև Ջուստինո Մաննեսկարդին` [[1762 թվական]]ին: Դահլիճի կենտրոնում են գտնվում [[17-րդ դար]]ին վերաբերվող երկու մեծ գլոբուս:գլոբուս։
 
=== Կոլեգիայի դահլիճ ===
[[Պատկեր:Francesco Guardi 034.jpg|մինի|Կոլեգիայի դահլիճը Ֆրանչեսկո Գվարդիի նկարում ([[18-րդ դար]]ի 2-րդ կես)]]
Կոլեգիայի դահլիճում հավաքվում էր Կոլեգիան, որի կազմում էին դոժը, վեց խորհրդականները, ավագներ, Տասի խորհրդի անդամները և Վերին կանցլերը:կանցլերը։ Այստեղ ընդունվում էին հանրապետության կառավարության կարևորագույն որոշումները:որոշումները։ Այդ դահլիճը [[1574 թվական]]ին ստեղծել է [[Անտոնիո դե Պոնտի]]ն: Հրաշալի ոսկեզօծ քանդակներով առաստաղը ստեղծել է Ֆրանչեսկո Բելլոն:Բելլոն։ Այն երիզ է հանդիսանում Վերոնզեի այլաբանական կտավների համար, որոնց մեջ առանձնանում է տրիբունայի վերևի «Վենետիկը գահին» կտավը:կտավը։
 
=== Սենատի դահլիճ ===
Սենատի դահլիճը նույնպես վերակերտել է Անտոնիո դե Պոնտին:Պոնտին։ Հիանալի առաստաղի նկարն արել է Կրիստոֆորո Սորտեն:Սորտեն։ Առաստաղին տեղադրված մեծանկարը (պաննո) ստեղծել են տարբեր նկարիչներ, մասնավորապես` [[Տինտորետտո]]ն:
 
=== Բանտը ===
[[Պատկեր:Bridge of sighs.JPG|մինի|ձախից|Հառաչանքների կամուրջ]]
Օրենքների ղեկավարման և քրեական գործերի ղեկավարման դահլիճներից կարելի է դուրս գալ միջանցք, որը Պալատական ջրանցքի վրա անցկացրած Հառաչանքների կամուրջով ուղիղ տանում է դեպի Անտոնիո դե Պոնտիի նախագծած Նոր բանտերը:բանտերը։
 
== Արտաքին հղումներ ==