«Վերին լիճ»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
չ կետադրական |
No edit summary |
||
Տող 1.
{{Տեղեկաքարտ Լիճ
[[Պատկեր:Lake Superior NASA.jpg|մինի|280px|Վերին լիճը]]▼
| հայերեն անվանում = Վերին լիճ
| բնօրինակ անվանում = {{lang-en|Lake Superior}}<br /> {{lang-fr|lac Supérieur}}
| պատկեր = HorseshoeBayPukaskwaPark23.jpg
| պատկերի նկարագրություն = Վերին լճի Հորսշու ծոցը
| խորաչափության պատկեր = Lake-Superior.svg
| խորաչափության նկարագրություն = Վերին լիճը և այլ Մեծ Լճերը
| տեղագրություն = {{դրոշավորում|ԱՄՆ}}
| լճերի խումբ = [[Մեծ Լճեր]]
| կոորդինատներ = {{Coord|47.7|N|87.5|W|name=Lake Superior|type:waterbody_scale:5000000|display=inline,title}}
| տեսակ = քաղցրահամ
| թափվող գետեր = [[Սենտ Մերիս (գետ)]]
| սկիզբ առնող գետեր = [[Նիպիգոն (գետ)]]
| ջրահավաքի տարածք =
| ջրահավաքի երկրներ = [[ԱՄՆ]]<br />[[Կանադա]]
| կառուցման թվական =
| առաջին լցման թվական =
| աղիություն =
| պարզություն =
| հսկող կազմակերպություն =
| կարգավիճակ =
| առավելագույն երկարություն = 563
| առավելագույն լայնություն = 257
| մակերես = 82700
| միջին խորություն = 147
| առավելագույն խորություն = 406
| ջրի ծավալ = 12000
| ջրի պահման ժամանակ = 191 տարի
| ջրափնյա գծի երկարություն = 4385
| բարձրություն = 183
| կղզիներ = [[Այլ Ռոյալ]]<br />[[Մադլեն]]<br />[[Միշիպիկոտեն]]<br />[[Ապոսլ]]
| բնակավայրեր = [[Օնտարիո (նահանգ)]]<br /> [[Դուլութ]]<br /> [[Սյուփիրիոր (Վիսկոնսին)]]
| սառեցված =
| ծանոթագրություններ =
}}
'''Վերին''' ({{lang-en|Lake Superior}}, {{lang-fr|lac Supérieur}}, [[օջիբվե լեզու|օջիբվե]]՝ Gichigami), լիճ [[Հյուսիսային Ամերիկա]]յում, [[Մեծ Լճեր]]ի համակարգի ամենախոշոր և խոշոր լիճը: Համարվում է աշխարհի ամենամեծ քաղցրահամ լիճը (82,7 հազ. կմ²)<ref name="geo">http://slovari.yandex.ru/dict/geography/article/geo/geo1/geo-0896.htm|title=Վերին լիճ</ref>: Լիճը գտնվում է [[Կանադա]]յի և [[ԱՄՆ]]-ի սահմանին՝ հյուսիսում գտնվում է կանադական [[Օնտարիո (նահանգ)|Օնտարիո]] նահանգը, արևմուտքում և հարավում՝ ամերիկյան [[Մինեսոտա]], [[Վիսկոնսին]] և [[Միչիգան]] նահանգները:
== Անվան ծագումնաբանություն ==
▲[[Պատկեր:Lake Superior NASA.jpg|մինի|ձախից|280px|Վերին լիճը]]
[[Օջիբվե լեզու|Օջիբվե լեզվով]] լիճը կոչվում է ''Gichigami'', ինչը նշանակում է «''մեծ ջուր''»: [[Հենրի Լոնգֆելո]]յի «Հայավաթի երգը» պոեմում այդ անվանումը նույնպես նշվում է որպես «Gitche Gumee»:
[[17-րդ դար]]ում [[Ֆրանսիացիներ|ֆրանսիացի]] հետազոտողների կողմից լիճը կոչվել է {{lang-fr|le lac supérieur}}, ինչը նշանակում է «ամենաբարձր լիճ», քանի որ այն տեղակայված է [[Հուրոն լիճ|Հուրոն]] լճի վերևում: Ավելի ուշ [[անգլիացիներ]]ն այն անվանել են ({{lang-en|Lake Superior}}, բացատրելով, որ լիճը մայրցամաքում իր մեծությամբ ամենախոշորն է<ref>Ջորջ Ստյուրտ, [http://books.google.com/books?id=j1yGAAAAMAAJ Names on the Land, A historical Account of Place-Naming in the United States], 1945, p. 83</ref>:
== Աշխարհագրություն և հիդրոլոգիա ==
[[Պատկեր:Superior amo 2009062 lrg.jpg|left|thumb|200px|Սառցապատ Վերին լիճը [[2009]] թվականի [[մարտ]]ին]]
Վերին լիճը գտնվում է [[բարձրություն ծովի մակարդակից|ծովի մակարդակից]] 183 մ բարձրության վրա, [[գոգահովիտ|գոգահովտում]], որը գոյացրել են [[սառցադաշտ]]երը [[Կանադական վահան]]ի հնագույն բյուրեղավոր ապարներում: Առավելագույն խորությունը՝ 406 մետր է, ջրի ծավալը՝ 11,6 հազ. կմ³: Առափնյա գիծը կտրտված է, կան խոշոր ծոցեր՝ [[Կիվինո]], [[Ուայթֆիշ]]: Խոշոր կղզիներն են՝ [[Այլ Ռոյալ]] ({{lang-en|Isle Royale}}), [[Մադլեն]] ({{lang-en|Madeline Island}}), [[Միշիպիկոտեն]] ({{lang-en|Michipicoten Island}}) և [[Ապոսլ կղզիներ]] ({{lang-en|Apostle Islands}}): Հյուսիսում ափերը բարձր են (մինչև 400 մ) և ժայռոտ, իսկ հարավում՝ հիմնականում ցածրադիր և ավազոտ<ref name="geo" />:
Ավազանի մակերեսը լճի մակերեսի հետ միասին կազմում է 207,2 հազ.կմ²: Լիճը խոշոր վտակներ չունի: 112 կմ երկարություն ունեցող [[Սենտ Մերիս (գետ)|Սենտ Մերիս]] գետով հոսքը կատարվում է դեպի Հուրոն լիճը: Լճում ջուրը սառն է և պարզ: Կենտրոնական հատվածում ջուրը նույնիսկ ամառը չի գերազանցում 4°C-ը, իսկ ձմռանը չի սառչում [[փոթորիկ|փոթորիկներ]]ի պատճառով: Առափնյա գոտին սառցապատ է դեկտեմբերի սկզբից մինչև ապրիլի վերջը<ref name="bse">http://slovari.yandex.ru/dict/bse/article/00012/96400.htm|title=Վերին լիճ</ref>:
== Կիրառությունը տնտեսության մեջ ==
Լճի մակարդակի տատանումները օգտագործվում են նավարկության և [[էներգետիկա]]յի նպատակներով: Խոշոր [[նավահանգիստ]]ներն են՝ [[Դուլութ]], [[Սյուփիրիոր]], [[Աշլենդ (ԱՄՆ)]], [[Թանդեր-Բեյ (Կանադա)]]<ref name="bse" />:
Լիճը հարուստ է տարբեր [[ձուկ|ձկնատեսակներով]]՝ [[սիգ]], [[կարմրախայտ]], [[թառափ]] և այլ տեսակներ:
== Ծանոթագրություններ ==
{{Ծանցանկ}}
== Արտաքին հղումներ ==
* [http://www.ijc.org/conseil_board/superior_lake/en/superior_home_accueil.htm International Lake Superior Board of Control]
* [http://www.epa.gov/glnpo/atlas/index.html EPA’s Great Lakes Atlas]
{{Մեծ լճեր}}
| |||