«ՀՀ աշխատանքային օրենսգիրք»–ի խմբագրումների տարբերություն

Սույն օրենսգիրքը չի կարգավորում ուղղիչ հիմնարկներում պատիժը կրող քաղաքացիների մասնակցությամբ աշխատանքային հարաբերությունները, բացառությամբ այն հարաբերությունների, որոնք վերաբերում են [[Աշխատաժամանակի հաշվեկշիռ|աշխատաժամանակի]] և [[Հանգիստ|հանգստի ռեժիմին]], [[Աշխատավարձ|աշխատանքի վարձատրությանը]], [[Աշխատողներիաշխատողների անվտանգության|աշխատողների անվտանգությանը]]ը և [[Առողջության|առողջությանըառողջության]]ը<ref name="աշխ օր">{{cite web | url=http://www.arlis.am/documentview.aspx?docid=17 | title=Հայաստանի Հանրապետության Աշխատանքային հին օրենսգիրք, ուժը կորցրեց՝ 21.06.2005 | publisher=Սոցիալիզմի հաղթանակի շնորհիվ Խորհրդային Միությունում լիովին և ընդմիշտ վերացվեց մարդու կողմից մարդու շահագործումը: | work=Կապեր այլ փաստաթղթերի հետ, Փոփոխողներ և ինկորպորացիաներ | date=16.06.1972, Երևան, Հայաստանի ԽՍՀ | accessdate=31 Հունվար 2016}}</ref>:

[[Հայաստանի Հանրապետություն|Հայաստանի Հանրապետությունում]]ում [[Աշխատանքայինաշխատանքային հարաբերություններ|աշխատանքային հարաբերությունները]]ը կարգավորվում են [[Հայաստանի Սահմանադրություն|Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրությամբ]], սույն օրենսգրքով, օրենքներով, այլ նորմատիվ իրավական ակտերով, աշխատանքային և կոլեկտիվ պայմանագրերով:

Հայաստանի Հանրապետության Աշխատանքային օրենսդրության ստեղծման նպատակն է սահմանել [[Ֆիզիկականֆիզիկական անձ|ֆիզիկական անձանց]]անց` [[Քաղաքացիություն|Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիների]], ինչպես նաև օտարերկրյա պետությունների քաղաքացիների, քաղաքացիություն չունեցող անձանց և երկքաղաքացիների աշխատանքային իրավունքների և ազատությունների պետական երաշխիքները<ref name="օրես">{{cite web | url=http://www.arlis.am/documentview.aspx?docID=67754 | title=ՀՀ Աշխատանքային օրենսգիրքը և դրա էությունը, վավերացվել է 2011 թվականին | publisher=Հայաստանի Հանրապետության պետական եկամուտի կոմիտեի պարզաբանում | work=ՀՀԳՏ 2011.05.16/11(394), Պաշտոնական պարզաբանում | accessdate=31 Հունվար 2016 | author=Վ. Գաբրիելյան, Գ. Խաչատրյան, ՀՀ Արդարադատության նախարարություն և դատական մարմնի ներկայացուցչություն}}</ref>:

Աշխատանքային կանոնագրքի կարևորագույն սզբունքներից է աշխատանքի ազատությունը, ինչպես նաև աշխատանքի իրավունքը (որը յուրաքանչյուրն ազատորեն ընտրում է կամ որին ազատորեն համաձայնում է):

Այս սկզբունքը կայանում է նրանով, որ յուրաքանչյուր [[Իրավաբանական անձ|իրավաբանական]] կամ [[ֆիզիկական անձ]] իրավունք ունի ընտրել իր իսկ նախընտրելի աշխատանքը՝ իր [[Մասնագիտական կողմնորոշում|մասնագիտացման և որակավորման սահմաններում]], ինչպես նաև պաշտպանելու իր [[Աշխատանքայինաշխատանքային ազատություն|աշխատանքային ազատությունը]]ը:

Հայաստանի Հանրապետության Աշխատանքային օրենսգիրքը սահմանում է, որ ցանկացած բնույթի աշխատանքում և աշխատանքային պայմաններում արգելվում է աշխատողների կամ գործատուի նկատմամբ կիրառվող բռնոււթյունները:

Ամենից կարևոր է աշխատանքային հարաբերությունների կողմերի իրավահավասարությունը` անկախ նրանց [[Սեռ|սեռիցսեռ]]ից, [[Ռասա|ռասայիցռասա]]յից, [[Ազգություն|ազգությունիցազգություն]]ից, [[Լեզու|լեզվից]], [[Ծագում|ծագումիցծագում]]ից, [[Քաղաքացիություն|քաղաքացիությունիցքաղաքացիություն]]ից, [[Սոցիալական ապահովություն|սոցիալական դրությունից]], [[Դավանանք|դավանանքիցդավանանք]]ից, [[Ամուսնություն|ամուսնական վիճակից]] և [[Ընտանիք|ընտանեկան դրությունից]], [[Տարիքային հետընթաց|տարիքից]], [[Համոզմունքներ|համոզմունքներիցհամոզմունքներ]]ից կամ [[Տեսակետ|տեսակետներիցտեսակետ]]ներից, [[Կուսակցություն|կուսակցություններինկուսակցություն]]ներին, արհեստակցական միություններին կամ հասարակական կազմակերպություններին անդամակցելուց, աշխատողի գործնական հատկանիշների հետ չկապված այլ հանգամանքներից:

Գործատուների և աշխատողների` աշխատանքային իրավունքների և շահերի պաշտպանության համար ազատորեն միավորվելու իրավունքի ապահովումը (ներառյալ` արհեստակցական և գործատուների միություններ ստեղծելու կամ դրանց անդամագրվելու իրավունքը) ևս կարևոր է: Երկու կողմերից որևէ մեկի կողմից այս կետի խախտումը կարող է հանգեցնել [[Ֆինանսների կառավարում|ֆինանսական]] կամ [[Կարգապահականկարգապահական տույժ|կարգապահական տույժի]]ի:

Պետությունն ապահովում է աշխատանքային իրավունքների իրականացումը` ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի և այլ օրենքների դրույթներին համապատասխան: Աշխատանքային իրավունքները կարող են սահմանափակվել միայն օրենքով, եթե դա անհրաժեշտ է պետական և [[Հասարակական անվտանգության կոմիտե|հասարակական անվտանգության]], հասարակական կարգի, հանրության առողջության ու բարքերի, այլոց [[Իրավունք|իրավունքներիիրավունք]]ների և [[Ազատություն|ազատություններիազատություն]]ների, պատվի և բարի համբավի պաշտպանության համար:

Աշխատանքային օրենսդրությունը և աշխատանքային իրավունքի նորմեր պարունակող այլ [[Նորմատիվ-իրավական ակտ|նորմատիվ իրավական ակտերը]] տարածվում են [[Հայաստանի Հանրապետություն|Հայաստանի Հանրապետության]] տարածքում ծագած [[Աշխատանքայինաշխատանքային հարաբերություններ|աշխատանքային հարաբերությունների]]ի վրա, անկախ նրանից, թե որտեղ է կատարվում աշխատանքը` Հայաստանի Հանրապետությունում, թե գործատուի հանձնարարությամբ` այլ պետությունում:

[[Նավեր|Նավերում]]ում, [[Ինքնաթիռ|օդանավերում]] և այլ տրանսպորտային միջոցներում իրականացվող աշխատանքների ժամանակ ծագող աշխատանքային հարաբերությունները կարգավորվում են Հայաստանի Հանրապետության աշխատանքային օրենսդրությամբ և աշխատանքային իրավունքի նորմեր պարունակող այլ նորմատիվ իրավական ակտերով, եթե այդ նավերը լողում են, կամ օդանավերը (թռչող սարքերը) թռիչք են կատարում [[Հայաստանի Հանրապետության դրոշ|Հայաստանի Հանրապետության դրոշի]]ի ներքո կամ նշագրված են [[Հայաստանի Հանրապետության զինանշան|Հայաստանի Հանրապետության զինանշանով]]ով:

Հայաստանի Հանրապետության աշխատանքային օրենսդրությունը և այլ նորմատիվ իրավական ակտերը չեն տարածվում օտարերկրյա գործատուների և [[Հայաստանի Հանրապետություն|Հայաստանի Հանրապետությունում]]ում մշտապես չբնակվող աշխատողների միջև ծագած աշխատանքային հարաբերությունների վրա, անկախ այն հանգամանքից, որ աշխատողները գործատուի հանձնարարությամբ աշխատանք են կատարում Հայաստանի Հանրապետությունում:

[[Օտարերկրյա իրավունք|Օտարերկրյա իրավունքը]]ը կիրառվում է [[Հայաստանի Հանրապետություն|Հայաստանի Հանրապետությունում]]ում գոյություն ունեցող աշխատանքային հարաբերությունների նկատմամբ, եթե դա նախատեսված է Հայաստանի Հանրապետության [[Միջազգային պայմանագրերի իրավունքի մասին Վիեննայի կոնվենցիան|միջազգային պայմանագրերով]] կամ օրենքով:

Անալոգիա չի կարող կիրառվել, եթե դրանով սահմանափակվում են քաղաքացիների և իրավաբանական անձանց իրավունքները, ազատությունները, կամ նրանց համար նախատեսվում է նոր պարտավորություն կամ պատասխանատվություն, կամ խստացվում են քաղաքացիների նկատմամբ կիրառվող հարկադրանքի միջոցները և դրանց կիրառման կարգը, [[Քաղաքացիություն|քաղաքացիների]] և [[Իրավաբանականիրավաբանական անձ|իրավաբանական անձանց]]անց նկատմամբ հսկողություն ու վերահսկողություն իրականացնելու պայմաններն ու կարգը:

Եթե իրավական ակտն ընդունվել է ի կատարումն կամ համաձայն նույն կամ ավելի բարձր իրավաբանական ուժ ունեցող [[Իրավականիրավական ակտ|իրավական ակտի]]ի, ապա այդ ակտը մեկնաբանվում է` առաջին հերթին հիմք ընդունելով ավելի բարձր իրավական ուժ ունեցող ակտի դրույթներն ու սկզբունքները:

[[Հայաստան|Հայաստանի Հանրապետության]] աշխատանքային օրենսդրությունը տարածվում է մինչև դրա ուժի մեջ մտնելը ծագած հարաբերությունների վրա, այսինքն` ունի հետադարձ ուժ միայն սույն օրենսգրքով, այլ օրենքներով, ինչպես նաև տվյալ նորմատիվ իրավական ակտով նախատեսված դեպքերում: