«Ֆրուստրացիա»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
No edit summary
չ վերջակետների ուղղում, փոխարինվեց: ն: → ն։ (47)
Տող 1.
[[Պատկեր:Frustrated man at a desk.jpg|250px|մինի|աջից]]
'''Ֆրուստրացիա''' ({{lang-lat|frustra }} ապարդյուն, անհաջող; frustratio՝ անհաջողություն, խաբկանք, ծրագրերի խանգարում), իրական կյանքում կամ [[Երևակայություն|երևակայության]] մեջ նպատակադրումների չիրականացման կամ կարիքների չբավարարման պատճառով առաջացած հոգեկան վիճակ։ Ֆրուստրացիոն վիճակն արտահայտվում է ապրումների և [[վարք]]ի բնութագրական առանձնահատկություններով և պայմանավորված է օբյեկտիվորեն անհաղթահարելի կամ սուբյեկտիվորեն այդպես ընկալվող դժվարություններով, որոնք առաջանում են խնդրի լուծման կամ նպատակի ճանապարհին:ճանապարհին։ Ֆրուստրացիան իր դրսևորումն է ստանում այնպիսի [[զգացմունք]]ներում ինչպիսիք են հիասթափությունը, անհանգստությունը, [[զայրույթ]]ը, հուսահատությունը և այլն։ Հիասթափությունից տարբերությունը նրանում է, որ ֆրուստրացիայի ժամանակ [[անձ]]ը շարունակում է պայքարն իր նպատակադրման իրականացման համար։
 
== Բնութագիր ==
Մարդը, պլանավորելով իր վարքը նպատակի ձեռքբերման ճանապարհին, միաժամանակ մոբիլիզացնում է նպատակի ապահովման բլոկը որոշակի գործողություններով:գործողություններով։ Այս դեպքում խոսում են նպատակաուղղված վարքի էներգետիկ ապահովման մասին:մասին։ Սակայն եթե ճանապարհին հանկարծակի առաջանում է խաչընդոտ, հոգեկան իրադարձությունն ընդհատվում է:է։ Առաջանում է [[ենթակեղև]]ային գոյացությունների, մասնավորապես [[ցանցաձև գոյացություն|ցանցաձև գոյացության]] ակտիվության մակարդակի բարձրացում:բարձրացում։ Ընդհատման տեղում իրականանում է [[հոգեկան էներգիա]]յի բարձրացում:բարձրացում։ Չիրացվող էներգիայի այդ ավելցուկն առաջացնումէ դիսկոմֆորտի և լարվածության զգացում, որը պետք է հանել:հանել։ Ֆրուստրացիոն վիճակի առաջացման պայմաններին են դասվում՝
* [[պահանջմունք]]ի՝ որպես ակտիվության աղբյուր, [[դրդապատճառ]]ի՝ որպես պահանջմունքի կոնկրետ դրսևորում, նպատակների և գործողությունների առկայություն,
* դիմադրության առկայություն (խոչընդոտ-ֆրուստրատոր):
Տարբերում են խոչընդոտների հետևյալ տեսակները՝
# արտաքին պասիվ դիմադրություն, որի դեպքում առկա է տարրական ֆիզիկական խոչընդոտ նպատակի ձեռքբերման ճանապարհին:ճանապարհին։ Բնորոշվում է պահանջմունքի օբյեկտի՝ [[տարածություն|տարածության]] և [[ժամանակ]]ի մեջ հեռու լինելով,
# արտաքին ակտիվ դիմադրություն, որի պարագայում առկա ՝ շրջապատի կողմից արգելքների և պատժի վտանգ, եթե սուբյեկտը իրականացնում կամ շարունակում է իրականացնել արգելված գործողությունները,
# պասիվ ներքին դիմադրություն, որը բնորոշվում է [[Թերարժեքության բարդույթ|թերարժեքության]] գիտակցված կամ չգիտակցված բարդույթներ, նպատակների իրականացման անընդունակությամբ,
# ակտիվ ներքին դիմադրություն, որի դեպքում մարդն ունենում է խղճի խայթ, կասկած այն բանում, արդյո՞ք իր կողմից ընտրված նպատակի ձեռքբերման միջոցները արդարացված են թե ոչ, նպատակները ինքնին բարոյական են թե ոչ:ոչ։
Կան դժվարություններ, որոնք միանգամայն հաղթահարելի են, սակայն դրանց հաղթահարման համար անհրաժեշտ են մեծ ջանքեր:Ֆրուստրացիայիջանքեր։Ֆրուստրացիայի կոնցեպցիան այդպիսի դժվարություններին չի վերաբերում, իսկ եթե վերաբերում է, ապա միայն այն դեպքերում, երբ հաղթահարելի դժվարությունները սուբյեկտիվորեն ընկալվում են որպես անհաղթահարելի:անհաղթահարելի։ Ֆրուստրացիան ենթադրում է այնպիսի դժվարություններ, պատնեշներ կամ խոչընդոտներ, որոնք գտնվում են նպատակների ձեռքբերման, խնդրի լուծման, [[պահանջմունք]]ի բավարարման ճանապարհին:Ֆրուստրացիանճանապարհին։Ֆրուստրացիան կենդանիների և մարդկանց մոտ ունի տարբեր նշանակություն և պատճառներ:Կենդանիներիպատճառներ։Կենդանիների մոտ ֆրուստրացիան պայմանավորված է դժվարություններով, որոնք առաջանում են կենսաբանական պահանջմունքների բավարարման ճանապարհին:ճանապարհին։ Երկու սահմանումների անհրաժեշտությունը պայմանավորված է նրանով, որ կենդանիները կենսաբանական էակներ են, իսկ մարդիկ՝ հասարակական:հասարակական։ [[Հոգեկան վիճակ]]ը, որն առաջանում է ֆրուստրատորով պայմանավորված, կախված է ֆրուստրատորի տիպից:տիպից։ [[Սաուլ Ռոզենցվեյգ]]ը առանձնացրել է ֆրուստրացիոն իրավիճակների երեք տեսակ.
* Զրկում, որը ենթադրում է նպատակի ձեռքբերման կամ պահանջմունքի բավարարման համար անհրաժեշտ միջոցների բացակայություն.
#Արտաքին զրկում, որի դեպքում ֆրուստրատորը գտնվում է մարդուց դուրս (օր.՝ մարդը քաղցած է, իսկ սնունդ գտնել չի կարողանում):
Տող 19.
 
== Վարքային դրսևորումներ ==
Ֆրուստրացիոն վիճակում մարդը կարող է դրսևորել ամենատարբեր վարք՝ կախված տարիքային, անձնային առանձնահատկություններից, ֆրուստրատորի ուժից, նպատակների գրավչությունից:գրավչությունից։ Վարքային գործողությունները կարող են բաժանվել երկու կատեգորիայի՝ վարք, որն ուղղված է մոտեցման, և վարք, որն ուղղված է խուսափման:խուսափման։ Ոչ բոլոր մոտեցումներն ու խուսափումներն են պարտադիր գործողություններ պահանջում:պահանջում։ Անհատը մոտենում է նպատակին այնքան ժամանակ, քանի դեռ այն ձեռք չի բերել, կամ հեռանում է անցանկալի օբյեկտից այնքան, մինչև վերջնական չխուսափի:չխուսափի։ Իրավիճակները, որտեղ անհատի առջև դրված է մոտիվներին միանշանակ դրական կամ բացասական արձագանքման խնդիր, հազվադեպ են հանդիպում:հանդիպում։ Հաճախ այդ մոտիվները որոշ չափով միմյանց հետ հակասության մեջ են մտնում:մտնում։ [[Կոնֆլիկտ]]ի էությունը կայանում է նրանում, որ մարդը միաժամանակ երկու տարբեր ուղղություններով գնալ չէր կարող:կարող։ Մարդիկ, ըստ [[Կուրտ Լևին]]ի, կոնֆլիկտային իրավիճակները հետևում են երեք հիմնական սխեմաների՝
* Մոտեցում-մոտեցում, որը բնութագրվում է որպես կոնֆլիկտ հավասար վալենտականություն ունեցող երկու նպատակների միջև,
* Մոտեցում-խուսափում, որի պարագայում մարդը բախվում է փաստի հետ, որն ունի միաժամանակ դրական և բացասական վալենտականություն (օր.՝ մարդը միաժամանակ ցանկանում է ինչ-որ բան, բայց վախենում է),
Տող 25.
 
=== Կառուցողական վարք ===
Այս խմբի մեջ մտնում են այն վարքային ռեակցիաները, որոնք մնում են նորմայի սահմաններում և ընդհանուր առմամբ ապահովում են կոնստրուկտիվ վարք, որի դեպքում խոչընդոտն ուժեղացնում է [[մոտիվացիա]]ն: Մարդը չի հրաժարվում իր նպատակներից, նա ավելի մեծ համառությամբ է ձգտում նրանց:նրանց։ Խոչընդոտը ինտենսիվացնում է մարդու գործողությունները, բարձրացնում ակտիվության մակարդակը:մակարդակը։ Խոչընդոտը ստիպում է վերանայել իրավիճակը, արդեն իսկ ձեռք բերածը համեմատել կորուստների հետ, համեմատել օգտագործվող միջոցները և նպատակները, փոխել միջոցները՝ պահպանելով նպատակները:Ֆրուստրացիայինպատակները։Ֆրուստրացիայի կամ կոնֆլիկտի առաջացրած լարվածությունը կարող է նպաստել նպատակի ձեռքբերմանը ՝ [[անհատ]]ի [[ուշադրություն]]ը կենտրոնացնելով կոնկրետ մոտիվի վրա, որը գործում է տվյալ պահին:պահին։ Այդ դրդապատճառը դառնում է առավել արտահայտված, իսկ մյուս մրցակցող պահանջմունքները, ցանկությունները, [[հետաքրքրություն]]ները հարաբերականորեն կորցնում են իրենց ուժը:ուժը։ Ոչ էական և շեղող ասպեկտները մղվում են հետին պլան:պլան։ Արդյունքում ուժեղանում է դեռ ձեռք չբերած նպատակի գրավչությունը:գրավչությունը։ Սա նշանակում է, որ կոնստրուկտիվ վարքը բնութագրվում է՝
* Ջանքերի ինտենսիֆիկացիայով. մինչև որոշակի սահման գործում է հետևյալ սկզբունքը. որքան ավելի մեծ է խոչընդոտը, այնքան ավելի մեծ է նրանց հաղթահարման համար անհրաժեշտ մոբիլիզացիայի ուժը:ուժը։ Ջանքերի այսպիսի ինտենսիֆիկացիան հաճախ հանգեցնում է խոչընդոտի հաղթահարմանը կամ [[կոնֆլիկտ]]ի լուծմանը:լուծմանը։ Սակայն խոչընդոտի չափից ավելի մեծ լինելու դեպքում կարող է իրականանալ այլ տիպի հարմարողական գործողություններ:գործողություններ։
* Նպատակի ձեռքբերման միջոցների փոխարինում,
* Նպատակի փոփոխում. Այլընտրանքային նպատակի ընդունումը հնաևավոր է միայն զիջման ճանապարհով, և հնարավոր է, որ սկզբնական լարվածությունը մնա չլուծված,
* Իրավիճակի վերագնահատում. Այս պարագայում անհատը սկսում է հաշվի առնել նոր տարրեր, և խնդրի համատեքստի ընկալումը ընդլայնվում է:է։ Իրավիճակի վերագնահատումը կարող է տեղի ունենալ ինչպես հանկարծակի՝ [[ինսայթ]]ի, այնպես էլ աստիճանական զարգացող գործընթացի արդյունքում:արդյունքում։
Սրանք ֆրուստրացիայի և կոնֆլիկտի իրավիճակից դուրս գալու կոնստրուկտիվ եղանակներն են և եթե նրանք չեն հանգեցնում նպատակի ձեռբերմանը, լարվածությունը շարունակում է մեծանալ:մեծանալ։
 
=== Կործանարար վարք ===
[[Պատկեր:9 of 365 Frustration.jpg|250px|մինի|աջից]]
Երբ լարվածությունը հասնում է մի մակարդակի, որի ժամանակ ոչինչ չի նպաստում նպատակի ձեռքբերմանն ուղղված գործունեության, ան կրում է կործանարար բնույթ:բնույթ։ Դրա համար կարող են լինել մի շարք պատճառներ՝
# Էներգիայի մոբիլիզացիոն աճը կարող է այնքան մեծ լինել, որ հանգեցնի ջանքերի «նուրբ» կոորդինացիայի խանգարմանը,
# Չափազանց լարվածությունը կարող է հանգեցնել կոգնիտիվ ոլորտում սահմանափակումների (անհատն այնքան է կենտրոնանում նպատակների ձեռքբերման վրա, որ չի նկատում այլընտրանքային ճանապարհներ)
# Լարվածության աճը հաճախ ուղեկցվում է հուզական գրգռմամբ, որը խոչընդոտում է [[Մտածողություն|մտածողության]] և ընտրության ռացիոնալ գործընթացները
Ոչ կոնստրուկտիվ վարքի հիմնական բնութագիրներն են են՝
* Ագրեսիայի դրսևորում այն մարդու կամ օբյեկտի նկատմամբ, ով հանդիսանում է ֆրուստրատորը:ֆրուստրատորը։
* Ոչ միշտ է ագրեսիան ուղղվում ենթադրյալ «մեղավորի» վրա:վրա։ Մարդու բնույթից և կոնկրետ հանգամանքներից կախված ագրեսիան երբեմն չի կարող դրսևորվել ուղիղ և բացահայտ ձևով ֆրուստրատորի նկատմամբ:նկատմամբ։ Տեղի է ունենում ագրեսիայի ուղղում մեկ այլ մարդու կամ օբյեկտի վրա («քավության նոխազ»):
*[[Ագրեսիա]]յի ուղղում սեփական [[անձ]]ի կամ անշունչ առարկաների վրա:վրա։
 
=== Դիմադրություն ===
Գոյություն ունի լարվածության որոշակի շեմային մեծություն, որի գերազանցումը ունենում է որակապես այլ ներգործություն վարքի վրա:վրա։ Այդ մեծությունը կարելի է անվանել ֆրուստրացիայի հանդեպ տոլերանտություն:տոլերանտություն։ Ֆրուստրացիայի նկատմամբ տոլերանտությունը բնութագրվում է խորն ապրումների և ռեակցիաների բացակայությամբ՝ չնայած ֆրուստրատորի առկայության:Ֆրուստրացիոնառկայության։Ֆրուստրացիոն իրավիճակներում հաճախ առաջանում է ֆրուստրատորի անորոշ ուժին դիմակայելու անհրաժեշտություն:անհրաժեշտություն։ Այդ նպատակով անձը կարող է օգտագործել տարբեր [[պաշտպանական մեխանիզմ]]ներ: Օրինակ այն դեպքերում, երբ մարդը նպատակի ձեռքբերման հնարավորություն չունի, հնարավոր է [[ռացիոնալիզացիա]]յի մեխանիզմի կիրառում (նպատակի մեջ այնպիսի թերությունների հայտնաբերում, որոնք նախկինում արհամարհվում կամ բավարար ուշադրության չէին արժանանում): Ֆրուստրացիայի և կոնֆլիկտի հետևանք է հանդիսանում ֆրսուստրացնող իրավիճակներից փախուստը:փախուստը։ Չնայած սա կարող է որոշ չափով թեթևացնել լարվածությունը , այն հանդիսանում է բացասական ակտ, քանի որ այն չի ապահովում նպատակի ձեռքբերման հնարավորություն:հնարավորություն։ Խնդրի լուծումը այս մեխանիզմի օգնությամբ հանդիսանում է ժամանակավոր, քանի որ ֆրուստրացիայի ելակետային պատճառը պահպանվելով շարունակում է առաջացնել լարվածություն և [[դիսթրես]]: