«Պոլոնիում»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
No edit summary
չ վերջակետների ուղղում, փոխարինվեց: ն: → ն։ (49)
Տող 78.
| իզոտոպներ լրացումներ =
}}
{{Պարբերական համակարգի տարր|align=center|fontsize=100%|number=84}}'''Պոլոնիում''' ({{lang-la|''Polonium''}}), տարրերի [[պարբերական համակարգ]]ի 6-րդ պարբերության 6-րդ խմբի ռադիոակտիվ քիմիական տարր, որի նշանն է ''Po'' և ատոմային թիվը՝ 84: P տարր է, ատոմի էլեկտրոնային թաղանթների կառուցվածքն է 5s<sup>2</sup>5p<sup>6</sup>5d<sup>10</sup>6s<sup>2</sup>6p<sup>4</sup>: К, L, M և N թաղանթները լրացված են:են։ Պատկանում է [[հալոգեններ]]ի խմբին:խմբին։ Պոլոնիումը սպիտակ-արծաթափայլ մետաղ է<ref>Полоний - статья из Большой советской энциклопедии</ref>:
 
Տարրը [[1898]] թվականին հայտնաբերել են [[Մարի Կյուրի|Մարի Կյուրին]] և [[Պիեռ Կյուրի|Պիեռ Կյուրին]]: Այն հազվադեպ հանդիպող և շատ ռադիոակտիվ տարր է, որը չունի լրացված շերտերով [[իզոտոպներ]]: Պոլոնիումը քիմիապես նման է [[բիսմութ]]ին և [[տելուր]]ին ու հանդիպվում է [[ուրան]]ի հանքաքարերում<ref>{{Ռուսերեն գիրք|автор=E. Rutherford.|заглавие=Radioactive Substances and Their Radiations|ссылка=http://books.google.de/books?id=GMqoKqLsrsgC|место=Лондон|издательство=Forgotten Books|страницы=20|страниц=699|isbn=1451001983, 9781451001983}}</ref>:
 
[[Պարբերական աղյուսակ]]ում իր դիրքի պատճառով պոլոնիումը երբեմն դասվում է որպես մետաղանման տարր, բայց նրա հատկությունները փաստում են, որ այն միանշանակ [[մետաղ]] է:է։
 
== Պատմություն և անվան ծագում ==
Պոլոնիումը ռադիոակտիվ հատկությունների շնորհիվ հայտնաբերված աոաջին տարրն է:է։ Պոլոնիումը հայտնաբերել են Պիեռ Կյուրի և Մարի Սկլադովսկայա-Կյուրի ամուսինները ([[1898]])<ref name=c1>{{cite journal | author1=Curie, P. | author2=Curie, M. | title = Sur une substance nouvelle radio-active, contenue dans la pechblende | trans_title = On a new radioactive substance contained in pitchblende | language = fr | journal = Comptes rendus | volume = 127 | pages = 175–178 | date = 1898 | url = http://www.academie-sciences.fr/activite/archive/dossiers/Curie/Curie_pdf/CR1898_p175_178.pdf}} [http://web.lemoyne.edu/~giunta/curiespo.html English translation.]</ref> ուրանի խեժահանքում<ref>{{книга|автор=E. Rutherford.|заглавие=Radioactive Substances and Their Radiations|ссылка=http://books.google.de/books?id=GMqoKqLsrsgC|место=Лондон|издательство=Forgotten Books|страницы=20|страниц=699|isbn=1451001983, 9781451001983}}</ref> և անվանել Մարի Սկլադովսկայա-Կյուրիի հայրենիքի՝ [[Լեհաստան]]ի ({{lang-lat|Polonia}})<ref>{{cite journal
| title = Borders of the Nuclear World – 100 Years After Discovery of Polonium
| last = Pfützner | first =M.
Տող 100.
| pages=681–688
| date=2003
| doi = 10.1524/ract.91.12.681.23428}}</ref> պատվին:պատվին։ Բնական պոլոնիումի՝ <sup>2l0</sup>Po կշռելի քանակներն (0,15 գ) առաջին անգամ անջատվել են <sup>212</sup>PO-ի քայքայման արդյունքներից:արդյունքներից։
 
Այդ ժամանակ Լեհաստանը ռուսական, գերմանական և [[Ավստրո-Հունգարիա|ավստրո-հունգարական]] տիրապետության տակ էր և անկախ չէր:չէր։
 
Կյուրին հույս ուներ, որ տարրը, իր հայրենիքի անունով անվանելով, հայտնի կդառնար իրենց երկրում անկախության պակասը:պակասը։ Այն առաջին տարրն էր, որի անվանումը օգնեց կարևորել քաղաքական հակասությունները:հակասությունները։
 
Այս տարրը Կյուրիների կողմից հայտնաբերված առաջին տարրն էր:էր։ Այն հայտնաբերվեց, երբ նրանք ուսումնասիրում էին Փիչբլենդ ռադիոակտիվության պատճառը:պատճառը։ Փիչբլենդի միջից ռադիոակտիվ տարրերը՝ [[ուրան]]ը ու [[թորիում]]ը, հանելուց հետո, ավելի ռադիոակտիվ է քան ուրանը ու թորիումը միասին:միասին։ Այս գաղափարը ստիպեց Կյուրիներին հայթայթել նոր ռադիոակտիվ տարրեր:տարրեր։ [[1898]] թվականի հուլիսին նրանք փիչբլենդը առանձնացրեցին պոլոնիումից, և հինգ ամիս հետո նաև մեկուսացրեցին ռադիումը:ռադիումը։
 
== Բնության մեջ ==
[[Պատկեր:Electron shell 084 Polonium - no label.svg|մինի]]
Պոլոնիումը շատ հազվադեպ է հանդիպվում բնության մեջ, քանի որ իր բոլոր [[իզոտոպներ]]ը ունեն շատ կարճ կես-կյանք:կյանք։ <sup>210</sup>Po, <sup>214</sup>Po, և <sup>218</sup>Po գոյություն ունեն փտած <sup>238</sup>U-ի մեջ:մեջ։ Պոլոնուոմի ռադիոնուկլիդները մտնում են հազվագյուտ ռադիոակտիվ շարքեր կազմի մեջ:մեջ։
 
*<sup>210</sup>Po ({{math|''Т''}}<sub>1/2</sub> = 138,376 օր), <sup>218</sup>Po ({{math|''Т''}}<sub>1/2</sub> = 3,10 րոպե) и <sup>214</sup>Po ({{math|''Т''}}<sub>1/2</sub> = 1,643{{e|−4}} վայրկյան) - <sup>238</sup>U շարքում,
Տող 116.
*<sup>216</sup>Po ({{math|''Т''}}<sub>1/2</sub> = 0,145 վրկ) և <sup>212</sup>Po ({{math|''Т''}}<sub>1/2</sub> = 2,99{{e|−7}} վրկ) - Th շարքում,
 
*<sup>215</sup>Po ({{math|''Т''}}<sub>1/2</sub> = 1,781{{e|−3}} վրկ) և <sup>211</sup>Po({{math|''Т''}}<sub>1/2</sub> = 0,516 վրկ) - <sup>235</sup>U շարքում:շարքում։
 
Պոլոնիումը հազվագյուտ տարր է, պարունակությունը [[երկրակեղև]]ում 2·10<sup>−14</sup> զանգված % է, ուրանի խեժահանքում մինչև 5,8 •10<sup>-5</sup> %, [[հրաբխային ապարներ]]ում՝ մինչև 3•10<sup>-6</sup> %:
Տող 128.
Պոլոնիումը փափուկ, սպիտակ արծաթափայլ ռադիոակտիվ մետաղ է, հալման ջերմաստիճանը՝ 254 °C, եռմանը՝ 1162 °C<ref>{{cite journal| first1 = Bogdan |last1=Wąs| first2 = Ryszard |last2=Misiak| first3 = Mirosław |last3=Bartyzel| first4 = Barbara |last4=Petelenz | title = Thermochromatographic Separation of <sup>206,208</sup>Po from a Bismuth Target Bombardet with Protons | journal =Nukleonica | date =2006| volume =51 | issue = Suppl. 2 | pages = s3–s5 | url =http://www.ichtj.waw.pl/ichtj/nukleon/back/full/vol51_2006/v51s2p03f.pdf}}</ref>, [[խտություն]]ը՝ 9300 կգ/մ<sup>3</sup>, 366°-ից բարձր առաջանում է պոլոնիումի β-ձևափոխությունը (9398 կգ/մ<sup>3</sup>):
 
Պոլոնիումը և նրա միացությունները չափազանց թունավոր են, միացություններից շատերը նաև ցնդող, որի հետևաքով քիմիական հատկություններն անբավարար են ուսումնասիրված:ուսումնասիրված։
 
== Քիմիական հատկություններ ==
Քիմիական հատկություններով պոլոնիումը մոտ է [[տելուր]]ին, մասամբ նաև բիսմութին:բիսմութին։ Միացություններում ունի 4-4, ավելի հազվադեպ -2, +3 և +6 [[օքսիդացման աստիճան]]ներ: Լուծվում է [[թթուներ]]ում՝ անջատելով [[ջրածին]]:
 
Օդում տաքացնելիս (250°C) առաջացնում է PoO<sub>2</sub>: Ինդիկատորային (չկշռվող) քանակներով ստացվել են РоО<sub>3</sub> և պոլոնիումական թթվի [[աղեր]]ը՝ պոլոնատները (օրինակ, K<sub>2</sub>PoO<sub>4</sub>): Հայտնի են նաև PoO օքսիդը, լուծույթում՝ Po<sup>2+</sup>, Po<sup>+4</sup>, PoO<sub>3</sub><sup>-2</sup>, PoO<sub>4</sub><sup>-2</sup> իոնները, հիդրօքսիդը՝ Ро(ОН)<sub>2</sub>, հալոզենիդները՝ РоС1<sub>2</sub>, РоВr<sub>2</sub> և այլն, սուլֆիդը՝ PoS<ref name=figgins>Figgins, P. E. (1961) [http://www.osti.gov/bridge/purl.cover.jsp?purl=/4034029-SolPsF/ The Radiochemistry of Polonium], National Academy of Sciences, US Atomic Energy Commission, pp. 13–14 [http://books.google.com/books?id=N0MrAAAAYAAJ&printsec=frontcover Google Books]</ref><ref>[[#Bagnall|Bagnall]], pp. 212–226</ref>:
Տող 169.
{{col-end}}
 
Կշռելի քանակներով ստացվել են քառահալոգենիդները և [[սուլֆատներ]]ը, որոնք ջրում [[հիդրոլիզ]]վում են:են։ [[Հալոգեններ]]ի հետ առաջացնում է տետրահալոգենիդներ:տետրահալոգենիդներ։ [[Թթուներ]]ի ազդեցությամբ լուծվում է [[լուծույթներ]]ում՝ առաջացնելով Ро<sup>2+</sup>-ի վարդագույն գույնի իոնը:իոնը։
:: <math>\mathsf{Po + 2HCl \rightarrow PoCl_2 + H_2\uparrow}</math>
 
Սինթեզվել են պոլոնիում-օրգանական միացությունները՝ (C<sub>6</sub>H<sub>5</sub>)<sub>2</sub>Po, (С<sup>б</sup>Н<sub>5</sub>)<sub>2</sub>РоС1<sub>2,</sub> և այլն:այլն։
 
Մետաղական պոլոնիումը օդում արագ օքսիդանում է:է։ Հայտնի են պոլոնիումի երկօքսիդը (РоО<sub>2</sub>)<sub>x</sub> և պոլոնիումի մոնօքսիդը РоО:
 
Պոլոնիումը [[մագնեզիում]]ի առկայությամբ փոխազդում է [[Աղաթթու|աղաթթվ]]ի հետ՝ առաջացնելով պոլոնոջրածին.
Տող 185.
Պոլոնիումը միակ քիմիական տարրն է, որը ցածր ջերմաստիճանում ձևավորում է միատոմանի, պարզ խորանարդ բյուրեղացանց<ref>{{cite web|url=http://elementy.ru/news/430560|title=Разгадана загадка полония|author=Игорь Иванов.|quote=Вычисления, проведенные чешскими исследователями, дали ответ на вопрос, давно мучивший физиков: почему полоний предпочитает кубическую кристаллическую решетку?|date=12.07.07|pages=1|lang=ru|accessdate=2010-05-04|archiveurl=http://www.webcitation.org/618RuMN6a|archivedate=2011-08-22}}</ref>:
 
[[Ալֆա]] վիճակը պարզ խորանարդային կառուցվածքի միակ հայտնի օրինակն է մեկ ատոմի դեպքում, որի գագաթնային չափսերն են 335.2 [[պիկոմետր]] է, իսկ [[բետա]] վիճակը՝ ռոմբոբջջրային<ref>[[#Greenwood|Greenwood]], p. 753</ref><ref>{{cite book |first1=Gary L. |last1=Miessler|first2= Donald A. |last2=Tarr |title=Inorganic Chemistry |edition=3rd |page=285 |isbn=0-13-120198-0 |date=2004 |publisher=Pearson Prentice Hall |location=Upper Saddle River, N.J.}}</ref><ref>{{cite web| url = http://cst-www.nrl.navy.mil/lattice/struk/a_i.html| archiveurl = https://web.archive.org/web/20010204004200/http://cst-www.nrl.navy.mil/lattice/struk/a_i.html| archivedate = 2001-02-04|date= 2000-11-20|work=Naval Research Laboratory |title = The beta Po (A_i) Structure| accessdate = 2009-05-05}}</ref>: Պոլոնիումի կառուցվածքը բնութագրվել է [[ռենտգենյան ճառագայթներ]]ի և [[էլեկտրոններ]]ի օգնությամբ:օգնությամբ։
 
== Իզոտոպներ ==
Պոլոնիումը ունի 33 հայտնի [[իզոտոպներ]], որոնք բոլորը ռադիոակտիվ են:են։ Հայտնի են 193-218 զանգվածի թվերով [[ռադիոակտիվ իզոտոպներ]]ը, որոնցից ամենակայունը <sup>209</sup>Po(T<sub>1/2</sub> = 103 տարի) արհեստական իզոտոպն է:է։ Բնության մեջ հանդիպում են 210-212, 214-216 և 218 զանգվածի թվերով իզոտոպները, առաջանում են որպես բնական ռադիոակտիվ շարքերի անդամներ:անդամներ։ Նրանց հարաբերական ատոմային զանգվածները տատանվում են 188-ից 220: <sup>210</sup>Po-ը (կես կյանք-138.376 օր) և բոլոր իզոտոպներից ամենատարածվածն է:է։ Իսկ ամենաերկարակյաց իզոտոպը <sup>209</sup>Po-ը (կես կյանք 125.2 ± 3.3 տարի) և <sup>208</sup>Po-ը (կես կյանք 2.9 տարի): Պոլոնիումի կայուն իզոտոպներ հայտնի չեն<ref>{{Ռուսերեն գիրք
|автор = Глав. ред.: Н.С. Зефиров.
|часть =
Տող 206.
|тираж = 20 000
}}</ref>:
Ամենակայունը բնական իզոտոպն է՝ <sup>210</sup>Po(T<sub>1/2</sub>= 138 օր, α-ճառագայթիչ, փոխարկվում է <sup>206</sup>Рb-ի) որն աննշան քանակներով կուտակվում է [[ուրան]]ի հանքերում, մշտապես ուղեկցում [[ռադիում]]ին և նրա միացություններին:միացություններին։
 
<sup>208</sup>Po-ը կարող է ստացվել հատուկ անոթի մեջ [[կապար]]ի կամ [[բիսմութ]]ի [[ալֆա]], [[պրոտոն]] կամ [[դեյտրոն]] ռմբակոծումից:ռմբակոծումից։<sup>Պինդ վիճակ</sup>
 
Պոլոնիումը ռադիոակտիվ տարր է, որը գոյություն ունի երկու մետաղական ալոտրոպներում:ալոտրոպներում։
<center>
{| class="wikitable"
Տող 232.
 
== Ստացում ==
Պոլոնիումը (<sup>210</sup>Ро) միլիգրամային քանակներով ստանում են միջուկային ռեակտորներում՝ բիսմութը նեյտրոններով ճառագայթելով:ճառագայթելով։
 
::<math>{ Bi^{209} + p \rightarrow {Po}^{209} + n}</math>
Տող 244.
 
== Միացություններ ==
Պոլոնիումը չունի հասարակ միացություններ և իր գրեթե բոլոր միացությունները արհեստականորեն են ստացվում:ստացվում։ Այդ միացություններիցավելի քան 50-ը ճանաչված են:են։ Պոլոնիումի ամենակայուն միացությունները [[պոլոնիդներն]] են, որոնք պատրաստվում են երկու տարրերի անմիջական փոխազդեցությունից:փոխազդեցությունից։
 
Na<sub>2</sub>Po-ը ունի անտիֆլորիտ կառուցվածքը, Ca, Ba, Hg, Pb տարրերի պոլոնիդների և [[լանթանիդներ]]ի փոխազդեցությունից առաջանում է NaCl-ի ցանցեր, իսկ BePo-ը և CdPo-ը ունեն ուրտզիտ, և MgPo-ը՝ [[նիկել]] արսենիդ կառուցվածքը:կառուցվածքը։
 
== Կիրառություն ==
Պոլոնիումային հիմքով ալֆա մասնիկների աղբյուրները առաջացել էին [[ԽՍՀՄ]]-ում:ում։ Այսպիսի աղբյուրներ օգտագործվում էին արդյունաբերական ծածկույթների հաստությունը որոշելու համար:համար։
 
Պոլոնիումի կիրառությունները քիչ են:են։ Այն օգտագործվում է տիեզերագնաց և հակաստատիկ սարքերի պատրաստման մեջ:մեջ։ Նաև հանդիսանում է [[Նեյտրոն|նեյտրոնների]] և [[ալֆա մասնիկներ]]ի աղբյուր:աղբյուր։
 
== Թունավորություն ==
<sup>210</sup>Po բնական ռադիոակտիվ նստվածքի սովորական բաղադրիչն է, որը [[արմատ]]ների և վերգետնյա օրգանների միջոցով անցնում է բույսին:բույսին։ Մարդու և [[կենդանիներ]]ի օրգանիզմ է ներմուծվում սննդի հետ․ թեյը պարունակում է 500-600․ ծովային ձուկը՝ 20-100, միսը՝ 2-3, ձավարեղենը՝ 2, հացը՝ 1 պԿյուրի/կգ:կգ։
 
Մարդու և կենդանիների [[հյուսվածքներ]]ում պոլոնիումի պարունակությունը մոտ 4•10<sup>-2</sup> պԿյուրի/կգ է:է։ Նրա այդպիսի փոքր քանակների կենսաբանական ներգործությունը վատ է ուսումնասիրված, մեծ քանակները α-ճառագայթման պատճառով ազդում են բազմաթիվ օրգանների վրա:վրա։
 
== Պոլոնիում-210-ից թունավորման դեպքեր ==
*[[Ալեքսանդր Լիտվինենկո|Ալեքսանդր Վալտերովիչ Լիտվինենկո]]ն [[2006]] թվականին մահացել է պոլոնիում-210-ի թունավորումից:թունավորումից։
 
*Պոլոնիումը հայտնաբերվել է [[Յասեր Արաֆաթ]]ի անձնական իրերում, ով մահացել է [[2004]] թվականին:թվականին։ Որոշվել է նշանակել արտաշիրիմում<ref>{{cite web|url=http://lenta.ru/news/2012/11/27/arafat/|title=Останки Ясира Арафата извлекли из мавзолея|date=2012-11-27|publisher=Лента.Ру|accessdate=2013-08-09|archiveurl=http://www.webcitation.org/6IqSPUwc1|archivedate=2013-08-13}}</ref>: Սկզբում շվեյցարական միջազգային հանձնաժողովը հաստատեց, այն փաստը, որ թունավորվել է պոլոնիումով<ref>{{cite web|url=http://ria.ru/world/20131106/975128407.html#13839289686343&message=resize&relto=register&action=addClass&value=registration|title=Экспертиза подтвердила, что Арафата отравили полонием|date=6.11.2013|publisher=РИА Новости|accessdate=2013-11-08}}</ref>: Ավելի ուշ ռուսական և ֆրանսիական կողմերի արդյունքների եզրակացության համաձայն թունավորման ոչ մի ապացույց չկար<ref>{{cite web|url=http://ria.ru/world/20131226/986591916.html|title=Российские медики: Арафат умер свой смертью|date=2013-12-26}}</ref>:
 
== Տես նաև ==