«Քվեբեկ (քաղաք)»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
մանր-մունր, փոխարինվեց: → (10) oգտվելով ԱՎԲ
Տող 61.
| կայք = http://www.ville.quebec.qc.ca/
}}
'''Քվեբեկ''' ({{lang-fr|Québec, {{lang-en|Quebec City}}}}), կանադական Քվեբեկ ֆրանսախոս նահանգի մայրաքաղաքը, նահանգի արևելյան մասի գլխավոր [[քաղաքային ագլոմերացիա|քաղաքային ագլոմերացիան]]ն: Քաղաքում է գտնվում Քվեբեկի խորհրդարանը և նահանգի ղեկավար կազմը, չնայած քաղաքը զգալիորեն փոքր է [[Մոնրեալ]]ից:
 
[[2001]] թվականից Քվեբեկը Կանադայի տնտեսապես ամենազարգացած քաղաքներից է [[Կալգարի]]ից, [[Էդմոնտոն]]ից, [[Սասկատուն]]ից հետո<ref>[http://wikiwix.com/cache/?url=http://www.conferenceboard.ca/press/2005/Metro_Quebec_fall05f.asp&title=%5B1%5D Wikiwix’s cache<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref>: Քաղաքում գրանցված է գործազրկության ամենացածր մակարդակը երկրում<ref>[http://www.stat.gouv.qc.ca/donstat/societe/march_travl_remnr/parnt_etudn_march_travl/pop_active/stat_reg/taux_chomage_reg.htm Статистика по городу Квебек]</ref>: Քաղաքի տնտեսության զարգացած ճյուղերից են բիոտեխնոլոգիան, արդյունաբերությունը, զբոսաշրջությունը, առողջապահությունը, սննդի արդյունաբերությունը, ապահովագրությունը<ref>[http://www.pole-qca.ca/html/francais/zone_economique/zone_economique.php Коммерческая палата Квебека]</ref>: Քվեբեկը նաև կարևոր նավահանգիստ է. այն երկրում երրորդն է՝ ըստ բեռների քաշի: Քաղաքը ամեն տարի ընդունում է մոտ 70.000 զբոսաշրջիկ և նավերի անձնակազմի մոտ 30.000 անդամ<ref>[http://www.portquebec.ca/fr/00/nouvelle_article.php?idnouvelle=60 Порт Квебека]</ref>:
 
[[2009]] թվականին քաղաքի բնակչությունը կազմում էր 508.349 մարդ: քաղաքը բաժանված է 6 շրջանների՝ Սիթե-Լիմուալյու, Ռիվյերս, Սեն-Ֆուա-Սիլերի-Կա-Ռուժ, Շառլեբուր, Բոպոր և Օտ-Սեն-Շառլ: 2008 թվականին Քվեբեկը մեծ շուքով տոնեց հիմնադրման 400-ամյակը՝ ընդգծելով [[Հյուսիսային Ամերիկա]]յում ֆրանսիական քաղաքակրթության օրրան լինելը:
 
Քվեբեկը հայտնի է իր պատմական թաղամասով, թանգարանների մեծ թվով և մշակութային հաստատություններով: Քաղաքն անվանում են «թատրոնների քաղաք»:
Տող 72.
=== «Քվեբեկ» անվան պատմություն ===
 
Քվեբեկ և Լևի քաղաքների միջև ընկած գետի նեղացումով էլ պայմանավորված է քաղաքի անվանումը: Ալգոնկվինների լեզվով Kebec նշանակում է տեղ, ուր գետը նեղանում է: ՈՒրիշ պակաս տարածված վարկածի համաձայն՝ [[Սամյուել դը Շամպլեն]]ը անունը փոխառել է հնդկացիներից, որոնք kebec բառով անվանում էին իրենց հողը: Մեկ ուրիշ վարկածով էլ քաղաքը պարզապես կրում է Kebik շրջանում ապրող բնիկների անունը<ref>[http://www.dickshovel.com/mon.html Montagnais<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref>:
 
Երկար տարիներ քննարկվում էին քաղաքի անվան երկու տարբերեկներ ևս. Սամյուել դը Շամպլենը ուզում էր քաղաքին տալ «Լյուդովիկա» անունը՝ ի պատիվ Լյուդովիկոս 13-րդ արքայի: Իսկ 1867 թվականին Կանադական կոնֆեդերացիայի ստեղծումից հետո քաղաքն ուզում էին անվանել «Ստադակոնա»՝ նահանգի անվան հետ չշփոթելու համար<ref>[http://www.toponymie.gouv.qc.ca/carto.asp?Speci=51718&Latitude=46,81667&Longitude=-71,21667&Zoom=1700 Commission de toponymie du Québec : Québec]</ref>:
Տող 78.
=== Նախապատմություն ===
[[Պատկեր:Quebec national assembly.jpg|մինի|Քվեբեկի խորհրդարանը]]
Այն տեղը, ու այժմ Քվեբեկ քաղաքն է, 14 հազար տարի առաջ գտնվում էր սառցե ծածկույթի տակ: 2 հազար տարի անց այն սառույցի հալման հետևանքով անցավ ջրի տակ, որը ձևավորեց Շամպլեն ծովը, ինչն էլ ժամանակի ընթացքում վերածվեց գետի: Այդ ժամանակ նկատելի էին միայն Քվեբեկի բլուրները: Այսպիսով. միայն 6 հազար տարի առաջ այժմյան քաղաքի տարածքն ազատվեց ջրից<ref>[http://www.toponymie.gouv.qc.ca/ct/gentiles/lesgentilesliste.aspx?L=t Commission de la toponymie du Québec]</ref>:
 
[[1534]] թվականի [[մարտի 18]]-ին [[Ժակ Կարտիե]]ն Ֆրանսիայից հասավ այդտեղ, որ Ֆրանսիայի թագավոր Ֆրանցիսկ 1-ինի համար ուսումնասիրի Հյուսիսային Ամերիկայի ջրային ճանապարհներն ու հողերը: Նա արդեն Հարավային Ամերիկայում ուսումնասիրել էր Բրազիլիայի արևելյան ափերը: Ժակ Կարտիեն ընտրեց մի տարածք, որ Ֆրանսիայի հետ գտնվում էր նույն զուգահեռականում: Նպատակն այն էր, որ գտնի Հնդկաստան, Չինաստան և Ճապոնիա տանող ուղիներ: Եթե կարողանար հասնել այնտեղ, Կարտիեն ծովային այս նոր ճանապարհով կկարողանար հսկել տարածքն ու առևտուրը դեպի արևելքի հարստություններ:
Տող 96.
 
=== Բրիտանական կառավարման շրջան ===
[[Անկախության պատերազմ Հյուսիսային Ամերիկայում (1775-1783)|Անկախության պատերազմ]]ի ժամանակ հեղափոխական զորքերը հարավային գաղութներից հարձակվում են բրիտանական կայազորի վրա՝ ցանկանալով «ազատագրել» Քվեբեկը: Հարավի հեղափոխականների պարտությունը վերջ դրեց այն հավակնությանը, որ Քվեբեկի ժողովուրդները կմիանան անկախության պատերազմին, և բրիտանական այլ գաղութների հետ Կանադան կդառնա [[ԱՄՆ]] նահանգներից մեկը: 1812 թվականի [[անգլո-ամերիկյան պատերազմ]]ի ժամանակ, երբ Միացյալ Նահանգները փորձում էր մեկ անգամ ևս գրավել կանադական տարածքները, քաղաքը զերծ է մնում հարձակումից: Ամերիկյան հաջորդ հնարավոր հարձակումից պաշտպանվելու համար Քվեբեկում [[1820]] թվականին սկսվում է ամրոցի կառուցումը: Ամերիկացիներն անկախության պատերազմից հետո այլևս չեն հարձակվում Կանադայի վրա, բայց մինչև 1871 թվականը ամրոցում մնում է բրիտանական զորակայանը: Այն մինչ օրս օգտագործվում է զինվորականների կողմից, նաև գրավում է զբոսաշրջիկներին:
 
1840 թվականին Կանադայի ձևավորումից հետո մայրաքաղաքի դերը կատարում էին [[Կինգսթոն]]ը, [[Մոնրեալ]]ը, [[Տորոնտո]]ն, [[Օտտավա]]ն և Քվեբեկը:
Տող 105.
 
=== Մայրաքաղաքի գործառույթներ ===
Ավելի քան 400-ամյա պատմության ընթացքում Քվեբեկը եղել է մայրաքաղաք: [[1608]]-ից [[1627]] թվականը և [[1632]]-ից [[1763]] թվականը այն եղել է ֆրանսիական Կանադայի և անբողջ Նոր Ֆրանսիայի մայրաքաղաքը: 1763-ից [[1791]] թվականը եղել է Քվեբեկի երկրամասի մայրաքաղաքը: 1791-ից [[1841]] թվականը եղել է Ստորին Կանադայի մայրաքաղաքը, իսկ [[1852]]-ից [[1856]] թվականը և [[1859]]-ից [[1866]] թվականը՝ Կանադայի նահանգային մայրաքաղաքը: [[1867]] թվականից Քվեբեկ նահանգի մայրաքաղաքն է: Վարչական շրջանը, որում գտնվում է Քվեբեկը, պաշտոնապես կոչվում է Կապիտալ-Նասիոնալ<ref>Décret concernant la révision des
limites des régions administratives du Québec, R.Q. c. D-11, r.2, made
pursuant to the Territorial Division Act, R.S.Q. c.
Տող 118.
 
== Աշխարհագրական դիրք ==
Քաղաքը, որ գտնվում է Սուրբ Լավրենտիոս ի գետաբերանի մոտ, մայրաքաղաքային հատուկ շրջանի մասն է (la Capitale Nationale): Սա [[Մեքսիկա]]յից հյուսիս գտնվող միակ քաղաքն է, որտեղ պահպանվել են Նոր Ֆրանսիայի պաշտպանության համար ստեղծված շինություններ: [[ՅՈՒՆԵՍԿՕ]]-ն հին քաղաքը [[1985]] թվականին հռչակել է միջազգային ժառանգության քաղաք: Քաղաքի տեսարժան վայրերից է Ֆրոնտենակ ամրոցը ({{lang-fr|Château Frontenac}}): Այն այժմ հյուրանոց է, կառուցվել է միջնադարյան ոճով 19-րդ դարի վերջին:
 
Քվեբեկը գտնվում է Սուրբ Լավրենտիոսի ձախ ափին: Աջ ափին գտնվող Լևի քաղաքին միանում է Քվեբեկի կամրջով:
Տող 185.
Ֆրանսիական տիրապետության վերջում Քվեբեկի բնակչությունը (մոտ 9,000 մարդ) գրեթե երկու անգամ գերազանցում էր Մոնրեալի բնակչությանը (մոտ 5,000 մարդ), բայց ժամանակի ընթացքում վերջինս զգալիորեն անցավ Քվեբեկին:
 
[[2006]] թվականի մարդահամարի տվյալներով Քվեբեկում ապրում էր 491,142 մարդ, իսկ մայրաքաղաքային շրջանում՝ 715,515 մարդ: Տղամարդիկ կազմել են 48,2%, իսկ կանայք՝ 51,8%: Մինչև 5 տարեկան երեխաները կազմել են Քվեբեկի մշտական բնակչության 4,7%:
 
[[2001]] թվականին Քվեբեկի մշտական բնակչության 13,0%-ն է եղել թոշակային տարիքի (65 տարեկան և բարձր կանանց և տղամարդկանց համար) Կանադայի 13,2% միջինի համեմատությամբ: Միջին տարիքը կազմում է 39,5 տարի Կանադայի 37,6 միջին տարիքի փոխարեն: Բնակչության խտությունը կազմում է 216,4 մարդ քառակուսի կիլոմետրում: Բնակչության մոտ 90%-ը [[կաթոլիկ]]ներ են: Քաղաքն ունի նաև բողոքական և հրեական փոքր համայնքներ:
<center>
{| class="wikitable"
Տող 216.
|| 686 569
|| 715 515
|| 750 est.
|}
</center>
Տող 247.
2009.</ref>: CHUQ-ը (հիվանդանոցային տեղական ցանց) նույնպես ամենախոշոր աշխատատուներից է՝ մոտ 10,000 մարդ: [[2008]] թվականին Քվեբեկում գործազրկության տոկոսը կազմել է 4,5%, ինչը զգալիորեն ցածր է նահանգային և ազգային միջին ցուցանիշից<ref>«[http://www40.statcan.gc.ca/l01/cst01/labor35-eng.htm Labour: Labour force characteristics, population 15 years and older, by census metropolitan area].» [[Statistics Canada]]. Retrieved 12 January
2009.</ref><ref>«[http://www.statcan.gc.ca/subjects-sujets/labour-travail/lfs-epa/lfs-epa-eng.htm Latest release from the Labour Force Survey].» [[Statistics Canada]].
Retrieved 12 January 2009.</ref>:
 
Աշխատատեղերի մոտ 10%-ը կենտրոնացած է վերամշակող արդյունաբերությունում<ref>«[http://www.thecanadianencyclopedia.com/index.cfm?PgNm=TCE&Params=A1SEC906233 Québec City: Economy, transportation, and labour force].» ''[[The